Prof. Dr. Aysel Ekşi, ‘Ben Hasta Değilim’ adlı kitabında anne baba ayrılığından hemen sonra görülen değişikliklerin, aileden aileye farklılık gösterdiğini belirtiyor. Buna göre bazı çocuklarda evde ve okulda sosyal ilişkilerin bozulduğu gözlenirken, bazılarında yetişkinlere karşı saldırganlık, karşı gelme veya yakınlaşma görülüyor. Özellikle erkek çocukları diğer yetişkin erkeklerden yardım ister hale geliyor ya da aşırı saldırganlaşıyor. Kızlardaysa saldırganlık sözlü ve fiziksel olarak kendini belli ediyor. Kızlarda ayrıca küstahlaşma, zaman zaman ağlama veya bağımlılık eğilimleri görülüyor.
Çevrenin tavrı değişiyor
Çevresinin anne babası ayrılan çocuğa gösterdiği tepkiler de farklı oluyor. Prof. Dr. Aysel Ekşi, bunu şöyle açıklıyor: “Öğretmenler daha büyük erkek çocukların anne babasının boşanmasına, kızların anne babasının ayrılmasından daha az olumlu bakıyor. Babalarıyla muntazam görüşen veya anneleri tarafından bağımsızlık yönünde cesaretlendirilen erkek çocukların maskülen kimliği benimsemeleri hiç de sorunlu olmamıştır.”
Yaş dönemlerine göre etkilenme
Okul öncesi çocuklar: Bu dönemdeki çocuklar ‘bebekleşme’ gibi geriye dönüş davranışları gösteriyor. Anne baba tarafından ‘başlarından atılmış’ olmak endişesini taşıyorlar. Ayrılığa neden olduklarını düşünüyor, kendilerini suçlu ve sorumlu hissediyorlar. Çevredeki bütün ayrılıkların farkına varmaya ve korkmaya başlıyorlar. Uyku bozuklukları yaşıyor, huzursuz, ağlamaya hazır ve saldırgan oluyorlar. Oyundan çabuk sıkılıyorlar.
7-8 yaş grubu: Bu yaş grubundaki çocukların bir kısmı depresif belirtiler gösterirken, çocukların aklı babalarının gidişinde oluyor. Açıkça acısını ortaya koyan çocuk, babasının dönmesini istediğini belirtiyor. Annenin yeninden evlenerek babalarının başkasıyla yer değiştirmesinden korkuyorlar. Babanın gidişini kendilerinin terk edilmesi gibi algıladıkları dikkati çekiyor. Anne babalarının yeniden birleşmesini umutla bekliyorlar. Erkek çocuklar özellikle anneye kızgın oluyor, babalarının kaybı için anneyi suçluyor.
9-12 yaş grubu: Bu yaş okul çocuklarının ayrılığa başlangıç tepkileri genellikle anne babadan birini tüm bu sorunlar için sorumlu bulmak biçiminde. Çocukların taraf tuttuğu fark ediliyor. Her iki ebeveyne veya ikisinden birine şiddetle kızgınlar. Anne babaların başkalarıyla ilişkisine karşı son derece duyarlılar. Bu yaş grubundaki çocukların okul başarıları düşüş gösteriyor.
Gençler: Gençlerin anne baba ayrılığına tepkilerinde gençten gence büyük farklılık gözleniyor. Bazısı anne baba uyumsuzluğunu çok iyi bilebildikleri ve anlayabildikleri halde, onları acımasızca eleştiriyor. Kimisi de kendini başarıyla sıyırarak yeni koşullara çok iyi uyum sağlıyor. Bazılarının da hızla olgunlaştığı, aile içinde çok daha sorumlu roller yüklendiği, fakat aynı zamanda ev dışındaki etkinliklerini belirgin biçimde artırdıkları gözleniyor.
ÇOCUĞUN BAŞ ETTİĞİ ALTI GERÇEK
1 - Aile birliğinin dağıldığının bilinmesi. Bu küçük çocuklar için daha zordur.
2 - Alışılmış etkinlikleri sürdürmede yeniden bir amaca sahip olabilmek.
3 - İtilme, reddedilme duygularıyla başa çıkabilmek. Bu pek çok genç için en zor olanıdır. Başarılı şekilde bu duygunun üstesinden gelmek, anne babanın ikisiyle de iyi ve sürekli ilişkilerin yütürülmesiyle kolaylaştırılır.
4 - Anne babayı affetmek. Bu bazen yıllarca sürer.
5 - Boşanmanın sürekliliğini kabul etme ve ayrılık öncesi aile birliğine duyduğu özlemlerden vazgeçebilme.
6 - Uzun süreli sevme-sevilme yeteneği kazanabilmek. Bazı gençler bu ayrılığın tüm yaşamlarını etkileyiciğine inanıyor.
Kısa süreli ilişkiler kuruyorlar
Prof. Dr. Aysel Ekşi, anne babaları boşandıktan sonra gençlerin geri kalan hayatlarının nasıl etkilendiğini şu sözlerle ifade ediyor: “Gençlerin çoğu kendi evliliğinde anne babasının mutsuzluğunu tekrarlamaktan korku duyuyor. Bu duygu, eş seçiminde dikkatli bir yaklaşıma yol açıyor veya evlilik ilişkisinin yürüyebileceğinden emin olabilmek yıllar alıyor.”
Araştırmalar, ayrılmayan ama sağlıksız ilişkilerin olduğu ailelerde büyümüş çocukların depresyona, anne babaları ayrılmış gençlerden daha sık yakalandığını gösteriyor.
ABD’deki bir araştırmada, anne babası boşanan kızların yüzde 62’si erkeklerinse yüzde 42’sinde duygusal sorunlar saptandı. Gençleri en çok üzen konu, anne ya da babanın tarafını tutma zorunluluğu. Kızgınlık en sık duyulan tepki. Gençlerin yüzde 77’si anne veya babanın geleceğiyle ilgili endişe duyuyor.