İkizler diğer kardeşlerden farksızdır, fiziksel olarak ayrı beden ve beyne sahiptir.İkiz çocuklara sahip ailelerin özellikle okul çağına gelen çocukları için kendilerine sordukları soruların başında ‘‘Acaba aynı okulda mı eğitim almalılar?’’ sorusudur.Özel Avusturya Sen Jorj Hastanesi Psikolog Sinem G.Şahin bu karar için ikiz sahibi ailelere önemli bilgiler veriyor.
Yaşam sürecimize dair düşsel boyut sanılanın aksine doğumla değil ana rahmine düştüğümüz anda hatta eğer planlanan bir hamilelikse rahme düşmeden çok önce anne ve babaların zihinlerinde oluşur. Aileye yeni katılacak olan bireyle ilgili heyecan ve mutluluk duygularıyla planlamalar yapan ebeveynler, artan üye sayısının aslında iki olduğunu öğrendiklerinde hem şaşırırlar hem de bu yeni duruma adapte olmaya çalışırlar. Artık planlar değişmiştir, ikizler dünyaya geliyordur.
Her Çocuk Kendine Has Özellikleri Olan Farklı Bir Bireydir
İster tek yumurta ister çift yumurta ikizi olsun gözden kaçırılan önemli bir nokta vardır. İkiz kardeşi olan her bir birey kendine has duygu, düşünce ve ihtiyaçlara sahiptir. Bu yüzden ikizinden bağımsız olarak değerlendirilmesi gerekir.İkizlerin ilgi alanları, yetenekleri ve gelişimleri farklılık gösterebilir. Fakat maalesef onlara dair beklentiler genelde bu yönde değildir. İkizinin başarılı olduğu bir alanda onun gibi performans sergileyemeyen diğer kardeş, bu beklentilerin doğurduğu baskı altında ezilir ve bu da olumsuz bir psikolojik tabloya yol açar. Sosyal çevrenin ikizlere dair bireyselleştirilmiş bir algıya sahip olmalarında, aynı zamanda da ikizlerin kendilerinin iki farklı birey olarak algılandıklarına dair rahatlığı hissetmelerinde en önemli faktör ailedir. Anne babalar çocuklarının farklı gelişim özelliklerine sahip olabileceğini kabullendiklerinde ve onları yetenekleri doğrultusunda farklı aktivitelere yönlendirdiğinde, hem ikizler arasındaki kıskançlığı hem de sürekli birbirleri ile kıyaslanma sorununu önlemiş olurlar. Tabi ki aynı alanlara ilgi duyuyorlarsa da engellenmemeli, aynı faaliyeti yapmalarına izin verilmelidir.İkizler birbirleri için hem en büyük rakip hem de en büyük destekçidir. Ayrı sosyal ortamlarda ayrı etkinlikler yapmaları bu rekabet ya da destek olmadan diğer insanlarla ilişkiye girme fırsatını doğurur. Bu da bizi önemli bir husus olan eğitim alınacak yer konusuna getirir.
En Hassas Konulardan Biri “Eğitim”
Okul çocuk için en önemli sosyal ortamdır. Çocuğun bu ortamda geliştirdiği ilişki yapısı onun hayatı boyunca etkili olacaktır. Bu yüzden hem öğretmen hem de okul arkadaşlarıyla ilişkilerin yoğun olduğu bu dönem çok hassastır.Genelde ikizler aynı okul hatta aynı sınıfa yerleştirilirler. Ama ikizlerin kendi özelliklerini keşfedebilmesi, birbirlerinden bağımsız ilişkiler kurabilmesi adına farklı sınıflarda eğitim almaları önemlidir. Aynı sınıf içerisinde karşılaşacakları kıyaslamalar ikizlerde yetersizlik hissine neden olup özgüvende derin yaralar açacaktır. Aynı zamanda daha çekinik olan karakter girişken olanın kanatları altına sığınıp kendi arkadaş edinebilme yetisini iyice köreltecektir. Ya da yetenekli olduğu bir alanda, ön plana çıkmayı seven diğer kardeş yüzünden geri adım atacaktır.
Peki Sınıf ya da Okul Ayrımı Ne Zaman Yapılmalıdır?
İlköğretime başlangıç ikiz olsun ya da olmasın bütün çocuklar için aynı zamanda anne babadan ayrı kalınan bir süreci simgeler. Özellikle ana okul eğitimi almamış ya da ebeveynle arasında yapışık bir ilişki gelişmiş çocuklarda birinci sınıfa başlarken ayrılık endişesi dediğimiz; ebeveynlerinin kendilerini okula bırakıp gitmesine aşırı tepki gösterme, onlardan ayrılamama, okula uyum sağlamada güçlük çekme gibi durumlar oluşabilir. Anne ve babasıyla güvenli bir bağ oluşturmuş çocuklarda bu tür durumlara rastlanmaz, ama yine de okula ilk adımda ebeveynlerinden ayrışma süreci yaşayan bir ikizin buna ek olarak ayrı okula verilen diğer ikizinden de ayrışma süreci yaşaması çok da sağlıklı değildir. Bireyselleşmeleri önemli olduğu kadar ikizlerin okulda kendilerini huzurlu ve güvende hissetmeleri de önemlidir. İlköğretim çağında birbirlerinden çok uzak ortamlarda eğitim almaları, kardeşlerde ikizinin nerede nasıl olduğuna dair bir endişe hissetmesine de neden olabileceği için ayrı okullar yerine aynı okulda farklı sınıflarda eğitim almaları onlar için daha iyidir. Böylece teneffüslerde birbirini görebilen ikizler kendilerini daha güvende ve huzurlu hissederler. 11 yaşından sonra soyut düşünme yeteneği geliştiği için eğer gerekli bir durumsa mekansal ayrılıkları kabullenmeleri ve baş edebilmeleri kolaylaşır. Lise döneminde ise artık duygusal ve bilişsel açıdan ayrılabilecek olgunluğa ulaşmışlardır. Kendi ilgi ve yetenekleri doğrultusunda farklı okullara gidebilirler. Yetişkinlik dönemindeki ayrılıklara dair bir ön hazırlık niteliğinde olan bu aşamalı uzaklaşmalar onların psikolojik sağlığı açısından önemlidir. Altının çizilmesi gereken önemli bir husus, okuldaki şartlar ne olursa olsun ikizlerin farklı birer birey olarak yetişip, kendi kimliklerini oluşturma sürecinde sağlıklı psikolojiye sahip olmalarındaki esas etkenin ebeveyn tutumları olduğudur. Bu yüzden anne babalara bazı önerilerimiz olacak;
Anne Babalara Öneriler
Her bir kardeşin kendi ilgi ve yetenekleri doğrultusunda gelişimine destek olun, asla kıyaslama yapmayın.
Birbirleri ile aynı kıyafetleri giydirmeye çalışmak onların kendi zevk ve isteklerinin oluşmasını engelleyebilir. Mümkün olduğunca farklı şeyler almaya özen gösterin. Ama aynı kıyafeti giymek istedikleri zaman da giymemeleri yönünde aşırı baskıcı olmayın.
Her bir kardeş için sadece ona özel olacak bir vakit ayırın. Bu davranış, onun ikizinden bağımsız, ayrı bir fert olarak da bir değere sahip olduğu hissinin pekişmesini sağlayacaktır.
Yapılan en büyük yanlış onları çağırırken “ikizler” diyerek seslenilmesidir. Her bir kardeş kendi ismi ile çağırılmalıdır. Bu onların bir bağa sahip oldukları kadar ayrı birer varlık yapısına sahip olduklarını vurgulaması açısından önemlidir.
Okula başladıkları zaman sınıf yerleşimi, ayrılığa uyum sağlama, arkadaşlık ilişkileri, ilgi ve yeteneklerinin tespiti ve yönlendirmesi gibi konularda mutlaka okulun rehberlik biriminden destek alın.
Fiziksel, sosyal ve psikolojik açıdan sağlıklı bir çocuk yetiştirmek zor bir süreçtir. İki çocuğu aynı anda yetiştirmek ise daha zordur. Bu yüzden, bu yük tek bir ebeveynin üstüne yıkılmamalı, mutlaka iş paylaşımı yapılmalıdır. Unutulmamalıdır ki olumlu bir eş ilişkisi çocuklarınız için iyi ebeveynler olmanın ön koşuludur.