Çocuk ölümlerinde kazaların ilk 5 ölüm nedeni arasında yer aldığını ve bunların da 3’te 1’inin evde meydana geldiğini bildiren uzmanlar, evde güvenli ortam oluşturulması gerektiğini, anne ve babaların da tüm evi bir kez emekleyerek gezerek, bebeğin gözünden karşılaşabileceği tehlikeleri tespit etmesinin yararlı olacağını söyledi.
Çukurova Üniversitesi (ÇÜ) Tıp Fakültesi Çocuk Acil Tıp Birimi Öğretim Üyesi, Çocuk Acil Tıp ve Yoğun Bakım Derneği Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Levent Yılmaz, çocukların ve bebeklerin büyütülürken en ufak ihmale bile maruz kalmaması gerektiğini kaydetti.
Yılmaz, anne veya babanın yapacağı ihmalin çocuklarda ciddi yaralanmalara veya dönüşü olmayan olumsuzluklara yol açabileceği uyarısında bulundu.
Türkiye’de çocuk ölümlerinin nedenleri içinde kazaların ilk 5 arasında yer aldığını kaydeden Yılmaz, bu kazaların 3’te 1’inin de evde meydana geldiğini söyledi.
Acil servislere gelen çocuk ve bebeklerde en çok yüksekten düşme, yanık, zehirlenme ve cisim yutma vakaları ile karşılaştıklarını vurgulayan Yılmaz, bu tarz durumlara karşı anne ve babaların bilinçli olması gerektiğini söyledi.
Yılmaz, bilinçli bir ailenin bu durumlarda çocuğuna ilkyardım yapabileceğini ve bunun da hayati önem taşıdığını belirterek, ailelerin bu konuda gerekli bilgi sahibi olmasını istedi.
-Düşme olayları-
Yılmaz, düşme vakalarında yapılacak en önemli işlemin "çocuğun pozisyonunu korumak ve 112 Acil Servis’e haber vermek" olduğunu söyledi.
Düşmelerde bel veya boyun omurlarında herhangi bir zarar oluşması halinde çocuğun hareket ettirilmesinin çok önemli hasarlara neden olabileceğine dikkati çeken Yılmaz, "Onun için sadece nefes alıp vermesini kontrol edip, eğer kanaması varsa da kanayan bölgeye direkt baskı yapmamız gerekir" dedi.
Yılmaz, özellikle ev kazalarında 112 Acil Servis’e haber verme konusunda yeterli bir orana ulaşılmadığının altını çizerek, özellikle çocukların karşılaştığı olaylarda yetişkinlere göre bu oranın çok daha düşük olduğunu söyledi.
Yılmaz, "Çocuklar kucakta taşınabildikleri için aileler genellikle ambulans çağırmak yerine kendi imkanlarıyla onları hastaneye getiriyor. Bu da çok tehlikeli sonuçlar doğurabilir. Ciddi sakatlanmalara neden olabilir" uyarısında bulundu.
-Yanık olayları-
Yılmaz, yanık durumunda halen yoğurt veya diş macunu sürme gibi müdahale yöntemlerinin tercih edildiğini belirterek, bu tarz bir uygulamanın kesinlikle yapılmaması gerektiğini söyledi.
Bu durumda yapılacak en önemli işlemin yanık bölgeye soğuk su uygulaması olduğunu belirten Yılmaz, "Soğuk suyu direkt yanığın üzerine dökmek yerine bölgenin üstünden akıtma yöntemiyle uygulamamız lazım. Eğer yanık geniş bir alanda olmuş ise soğuk suya tuttuktan sonra, kişiyi ambulans ile, eğer yanık küçük bir bölgede ise kendi imkanlarımızla en yakın bir hastaneye götürmeliyiz" dedi.
-Zehirlenme olayları-
Yılmaz, Türkiye genelinde en çok ilaç zehirlenmesi ile karşılaşıldığını belirterek, tarım bölgesinde yaşayan çocuklarda ise tarım ilacı zehirlenmelerinin de olduğunu bildirdi.
Evlerde ilaçlardan sonra en çok zehirlenme olaylarının temizlik malzemelerinden kaynaklandığını anlatan Yılmaz, bu tarz olaylarla karşılaşan anne ve babalara şunları tavsiye etti:"İlaçlarla zehirlenmelerde, olayı hemen fark etmişlerse çocuğu kusturabilirler. Ancak çocuğu kusturmak için ona saldırgan şekilde davranmak doğru değil. Bu işlem sakinlikle yapılmalı. Eğer çocuk kusturulamıyorsa hemen bir sağlık merkezine götürülmeli ve midesi yıkanmalı. Sağlık kuruluşuna hemen gitmek çok önemli çünkü yapılan araştırmalarda mide yıkamanın olayın ilk yarım saatinde en etkili olduğu belirlenmiştir. Etki yarım saat ile 1 saat arasında önemli oranda azalıyor. 1 saatten sonra ise çok yararlı olmuyor çünkü rahatsızlık mideden başka yerlere de geçmiş oluyor. Zehirlenme kuşkusu olduğu an direkt bir acil servise başvurulmalı. Ayrıca, yakıcı malzemelerin veya temizlik malzemelerinin içilmesinde ise çocukların asla kusturulmaması gerekir. Hemen ambulans ile hastaneye götürülmesi lazım."
-Cisim yutma olayları-
Yılmaz, iki türlü cisim yutma olayı ile karşılaşıldığını belirterek, bunlardan birinin pil veya para gibi küçük eşyanın yutulması, diğerinin ise bir cismin nefes borusunu tıkaması olduğunu söyledi.
Cismin yutulması durumunda acil bir problem olmadığını ancak tıbbi kontrolden geçilmesi gerektiğini anlatan Yılmaz, özellikle pil yutulmasının midede zarara neden olabileceğini belirtti.
Nefes borusunun tıkanması durumunda ise ilk yardımın hayati önem taşıdığını belirten Yılmaz, şöyle konuştu:"Özellikle 1-12 aylık döneme karşılık gelen süt çocuğu döneminde bebekler her şeyi ağzına alır. Üzerinde 3 yaş altında kullanılmaması gerektiği yazan ürünlere karşı bazen anne ve babalar pek dikkatli davranmayabiliyor. Bu tarz ürünler boğaza kaçabiliyor.
Eğer süt çocuğu dönemindeki bebeğin boğazına bir şey kaçarsa öncelikle bebek öksürecektir. Buna bir süre müsaade etmeliyiz ancak bir türlü çıkartamıyorsa ve yüzünün rengi de morarmaya başlıyorsa sırtına 5 kez arka arkaya vurmalıyız. Bu işlemi yaparken bebeğin başı bir miktar aşağıda olmalı. Ancak boynu, vurma işlemi sırasında zarar görmesin diye çeneden desteklemeliyiz. Eğer öyle çıkmıyorsa halk arasında "iman tahtası" denilen göğsün tam ortasına tam 5 kez baskı uygulamalıyız. Daha büyük çocuklarda ise kendi çıkartamıyorsa, karın içerisine göğse doğru basınç uygulaması yapılabilir. Bu sayede yabancı cisim çıkarılabilir."
-Nelere dikkat edilmeli?-
Prof. Dr. Yılmaz, anne ve babaların çocuklarını ev kazalarına karşı korumaları için yapmaları gerekenler ile olası kazalarda nasıl hareket edilmesi gerektiğini şöyle sıraladı:"Çocuğunuz herhangi bir kazayla karşılaştığı zaman yapılması gereken en önemli şeylerden biri sakin olmaktır. Eğer sakin olmaz panik yaparsanız bilinçli olsanız dahi gerekli müdahaleyi yapamazsınız.
Evi dizayn ederken güzelliğini düşünüyoruz ama güvenli ortam hazırlamayı düşünmüyoruz. Evde güvenli ortam hazırlamalıyız.
Bebeğin yatağının korkulukları aralıklı ise bu aralıkların mesafesi çocuğun başının geçmeyeceği kadar olmalı. Eğer çocuğun kafası geçiyorsa boğulabilir veya ters bir hareketle boynuna zarar verebilir. Ayrıca, bebek kendi başına kalkabilir hale geldiği zaman yatağının içine üstüne basarak korkulukları aşmasını sağlayacak herhangi bir şey bırakmamak lazım.
Aşırı yumuşak yastık veya yumuşak yatak da bazı sıkıntılara yol açabilir. Çocuklar bu tarz yataklarda yatarken dönerken zorlanır ve yüz üstü dönmesi durumunda tekrar eski haline gelemeyebilir. Bu da boğulma durumlarına neden olabilir. Zaten ilk 12 ay içinde bebeğin yastık kullanmasına da gerek yok.
Çocuk emekleme dönemine geldiği zaman anne ve baba çocuklarına güvenli ortam hazırlamak için çevreye onun gözüyle bakmalıdır. Bir anne veya baba tüm evin içinde emekleyerek onun nerelere çarpabileceğini, nerelere takılabileceğini test etmeli. Bu sayede bebeğinin ne gibi tehlikelerle karşılaşabileceğini görebilir.
Sehpalara devrilebilecek hiçbir şey koymamak lazım. Halı kıvrımları yeni yürüyen çocuklar için düşme nedeni olabiliyor. İlaçlar ve temizlik malzemeleri açıkta bırakılmalı, çocukların ulaşamayacağı, kilitli yerlerde muhafaza edilmeli.
Temizlik malzemelerini asla kola gibi çocukların hoşuna gidebilecek içecek kutularının içine koymamalıyız. Sevdiği bir içeceği gören çocuk hemen onu içmek ister. Bu da risk oluşturur.
Pencere kenarlarına da, çocuğun üzerine tırmanabileceği göz önünde bulundurarak koltuk veya sandalye koyulmamalı.