Zor bir iş üzerinde çalışırken, sıkıntılı bir projeyi bitirmek için zamanla yarışırken veya kötü bir haber aldığımızda çoğumuzun ilk tepkisi çekmecede duran krakerlere uzanmak veya soluğu mutfakta almak olmamış mıdır?

Duygusal yeme nedir?
Zaman zaman bazı olumsuz duyguların etkisiyle aslında fiziksel olarak aç olmadığımız halde kendimizi buzdolabının karşısında buluruz. Bazen birkaç atıştırmalıkla geçiştirmeye çabalarız bazen ise elimize gelen yiyecekleri ardı ardına ve hızla yer dolu bir mide ve pişmanlık içinde mutfağı terk ederiz. Peki, bu ortak hamlelerimizin sebebi nedir diye düşündünüz mü hiç?
Birçok insan duygusal olarak sarsıldıkları veya hassaslaştıkları durumlarda ilk olarak yiyeceklerden medet umar. Fiziksel ihtiyacın değil de duyguların tetiklediği yeme eylemi uzmanlar tarafından duygusal yeme olarak adlandırılır.

Duygusal yemenin nedenleri nelerdir?
Duygusal yeme, genellikle olumsuz duygularla baş etmekte zorlanılan durumlarda ortaya çıkar. Stres, yalnızlık hissi, sıkıntı, kaygı, öfke, gerginlik veya duygusal çöküntü, duygusal yemeyi tetikleyen etkenlerin başında gelir. İş veya okul yaşantısındaki problemler, ayrılık veya boşanma gibi majör yaşam olayları veya günlük sıkıntılar olumsuz duyguları tetikleyebilir. Bu gibi durumlarda bireyler rahatlama, kaçış veya keyif için ilk olarak yiyeceklere yönelir.

Duygusal yemenin arkasında genellikle çözüm bekleyen duygusal düğümler yer alır. Yiyecekler kısa bir süre için dikkatin dağılmasını ve olumsuz duygulardan uzaklaşmayı sağlasa da uzun vadeli bir çözüm yolu sunmazlar. Birkaç saat içinde bitirilmesi gereken bir raporla boğuşan genç kadın rahatlama umuduyla önündeki tabaktaki onlarca kurabiyeyi hızla tükettiğini farkında bile olmayabilir. Kurabiyeler yoğun stres anında kısa süreli bir tatmin sağlasa da tabak boşaldığında genç kadın bitirilmeyi bekleyen aynı raporla baş başa kalmıştır.

Duygusal yeme sırasında bireyler genellikle gündelik hayatta kendilerine yasakladıkları yiyecekleri tüketerek yaşadıkları olumsuz duyguları hafifletmeyi denerler. Yoğun bir günün ardından eve gelen çalışan, gün boyu patronuna karşı biriktirdiği öfkeyi hınçla yediği paket paket cipsten çıkartıyor olabilir. Bir başka örnekte; sevgilisi tarafından terk edilen genç, gözyaşları içinde kontrolsüzce çikolata yiyor veya takımının şampiyonluk maçını büyük stres içinde izleyen delikanlı, maç boyu farkında bile olmadan kutu kutu kuru yemişi mideye indiriyor olabilir.

Bu gibi durumlarda kimi zaman bilinçli kimi zaman ise tamamen bilinçsizce yemek yemek, fiziksel bir açlığı dindirmektense duygusal bir boşluğu doldurma veya yaşanan sıkıntıyı azaltma çabasıdır.

Duygusal açlık ve fiziksel açlık arasındaki farklar nelerdir?
Duygusal açlık genellikle bir anda belirir, midenin dolu olmasıyla ilgilenmez ve kolay kolay giderilemez. Fiziksel açlık ise en son öğünün üzerinden geçen zaman arttıkça yavaş yavaş ortaya çıkar, tekrar yediğimiz takdirde doygunluk hissi gelince sona erer. Duygusal açlık yaşayan kişiler çoğunlukla çikolata, şekerleme, cips, kuru yemiş gibi sağlıksız atıştırmalıklara yönelir, fiziksel açlık için ise böyle bir genelleme yapılamaz. Fiziksel açlık midede hissedilir ve giderildiğinde tokluk hissi yaşanır, duygusal açlık ise mideyle değil duygularla ilgilidir ve giderildiğinde ardında genellikle pişmanlık ve suçluluk hisleri bırakır.

Duygusal yeme neden zararlıdır?
Duygusal yeme fiziksel olarak açlık hissetmediğimizde de ortaya çıkabilen ani bir aşerme hali olduğu için günlük yeme düzenini altüst eder. Duygusal olarak zayıf hisseden kişi genellikle sağlıksız yiyeceklere yöneleceğinden kilo kontrolü zorlaşır ve hızlı kilo artışları görülür. Duygusal yeme kişiyi huzursuz eden olumsuz duyguları yok etmez, sadece geçici bir rahatlama ve keyif hissi yaratır.

Örneğin, yaşanan yoğun öfke sonucu mutfağın yolunu tutarak dolaptaki yiyecekleri birer ikişer tüketmek anlık bir rahatlama ve sorundan uzaklaşma hissi yaratsa da dolabın kapısını kapatıp mutfağı terk ettiğimiz anda yaşanan olumsuz duygu aynı şiddette ortaya çıkacaktır. Tüm bunlara ek olarak duygusal yeme sorunları çözmediği gibi genellikle kişinin olumsuz ruh halini besler. Az önceki örnek üzerinden gidersek, yaşanan yoğun öfke sonucu yiyeceklere yönelen kişinin yaşadığı olumsuz duygulara yoğun bir suçluluk ve pişmanlık hissi eklenecektir. Böylece, duygusal yeme olumsuz ruh halini düzeltmeyecek aksine perçinleyecektir.

Duygusal yeme kilo ve sağlık sorunlarına yol açan psikolojik bir problemdir ve kişinin baş etmekte zorlandığı duyguları olduğunun göstergesidir. Sorunun farkında olmak ve psikolojik destek almak duygusal yeme problemi yaşayan kişilerin bu sorunun üstesinden gelmelerini kolaylaştıracaktır.