Dış gebelik denilen durum kimi zaman anne adayının hayatını tehdit edecek, büyük sorunlara yol açabilecek kadar ciddi bir durumlara neden olabilir.
Op. Dr. Aytun Aktan
Çocuk sahibi olmak isteyen hastalarda (infertilite) özellikle tüplerde meydana gelmiş hasara bağlı şişkinlik (hidrosalphenks) durumunda, tüp bebek tedavisi öncesi kanallarla rahim arasındaki ilişkinin kesilmesi şarttır. İşte LS ameliyatları burada da çok işe yarayan pratik ameliyatlardır. Çocuk istemeyen çiftler için de aynı ameliyat geri dönüşümü çok zor olduğundan, ileri yaş kadınlarda doğum kontrolü için yapılabilmektedir (tüp ligasyonu). Düşününüz ki tüplerin bağlanması eskiden kocaman bir ameliyatken, hastalar günlerce hastanede yatıp, ağrılı bir süreç yaşarken şimdi LS ile ameliyat günü bile evine gidebilmekte, normal yaşantısına hızla geri dönmektedir.
Müdahale ne zaman yapılmalıdır?
Yumurtalıklar üreme çağındaki kadınlarda en aktif çalışan organlardır. Her ay yeni yumurta üretimi için faaliyet gösterirler. Bazen bu gelişen yumurtalar çatlayamaz ve kistler meydana gelebilir. Fizyolojik olarak adlandırılan bu kistler çok zaman ertesi aylarda kendiliğinden ya da doğum kontrol haplarıyla kaybolurlar. Eğer aşırı büyüme, kendi etrafında dönme (over torsiyonu) ya da kanama yaparlarsa (kist rüptürü) ameliyat edilmeleri gerekir. Tabii üreme çağındaki, genç bir kadına karnında kocaman bir kesi armağan etmek istemeyen bizler LS ile bu sorunu da kolaylıkla çözebilmekteyiz. Poliksitik over sendromu olan hastalarda bazen yumurtalıklara küçük müdahale yapmak gerekebilir (drilling). Böyle durumlarda LS gene yardımımıza koşmaktadır.
Kistler her zaman masum mu?
Yumurtalık kistleri her zaman bu kadar masum olmayabilirler ve ameliyat tek tedavi seçeneği olabilir. Hatta bazen tekrarlayan ameliyatlara ihtiyaç duyulabilir. Bu nedenle elimizde LS gibi bir ameliyat tekniğinin olması çok değerlidir. Çikolata kistleri (endometrioma) ve hastalığı, dermid kisteri (içinde saç, diş, yağ gibi dokular barındırır) de LS ile tedavi edilebilmektedir. Masumiyetini tamamen kaybetmiş başka bir yumurtalık kisti gurubu vardır ki onlar kanser hücrelerinin çoğalmasıyla oluşmuşlardır ve LS ile ameliyat edilseler de çok daha geniş bir ameliyattır, mutlaka jinekolog-onkologlar tarafından yapılmalıdır. Kadın hastalıkları ile ilgili birçok kanser ameliyatı artık LS ile tedavi edilebilmektedir. Yeter ki bu yetkinlikte bir cerrah tarafından tedaviniz başlatılsın.
Modern teknikler nelerdir?
Her beş kadından birinde var olan miyomların çıkartılması geçmişte hep açık ameliyatlarla yapılırken ve hatta sadece miyomun çıkartılıp, rahime dokunmamak bir kahramanlıkken, günümüzde LS ile miyomektomi ameliyatları oldukça başarılı bir şekilde yapılmaktadır. Miyomun yerleşim yeri, büyüklüğü ve sayısı önemli olmakla birlikte iyi bir LS ekibi bu sorunları kolaylıkla alt etmektedir.
Elbette LS bir ameliyattır ve her ameliyat gibi beklenmedik durumlarla karşılaşılabilinir. Böyle durumlarda açık cerrahiye geçmek her zaman olasılık dahilindedir. Daha önceden karın organlarıyla ilgili geçirilmiş ameliyatlar LS için engel oluşturabilir. Karındaki büyük kitleler, kanama bozuklukları, aşırı şişmanlık gibi durumlar da laparoskopi ameliyatları için sınırlayıcı olabilir.
Endoskopinin çocuklarından bahsederken histeroskopi (HS) ameliyatlarından da bahsetmezsek olmaz. Histeroskopi ameliyatları da tıpkı vajinal ameliyatlar gibi karında bir kesi olmadan yapılır. Lokal ya da genel anestezi ile yapılır, kısa sürer ve hastanede yatış gerektirmez. Gene optik cihazlar kullanılır ancak bu kez görülen yer sadece rahim içerisidir. Ve bu nedenle rahim içini ilgilendiren sorunların tanınması ve tedavi edilmesinde kullanılır. Rahim içi şekil bozuklukları özel makas veya koterle düzeltilebilir. Endometrial polipler, rahim içinde yerleşmiş miyomlar HS ameliyatlarla kolaylıkla çıkartılabilir. Tüp bebek hastalarında daha sık rastlanan bu sorunların yumurta geliştirme tedavisine başlamadan ortadan kaldırılması gerekmektedir. Ya da aşırı kanamaların nedeni olabilecek bu sorunlar, kadınların HS gibi kolay bir ameliyattan sonra yaşam konforunu çok ciddi bir oranda arttırır.
Günümüzde endoskopik ameliyatlar çok hızlı bir şekilde gelişmektedir. Sadece tek bir kesiden ameliyatların yapılması (single port) ya da var olan boşlukların kullanılması (NOTES) ile karında hiç kesi olmaksızın endoskopik ameliyatların tamamlanması mümkündür. Robotik cerrahi ile bilgisayar ekranından ameliyatı yönetmek artık bilim kurgu filmlerinde görebileceğiniz sahneler olmaktan çıktı. Gelişen teknoloji, kendisini geliştiren cerrahlarla hastalıkların daha az ağrılı, daha hızlı tedavi yollarını aramaya devam ediyor.