Konu evlilik olunca artık sıkça gündeme gelen evlilik sözleşmesi, çoğu kişinin bildiği gibi eşlerin birbirilerine olan davranışlarının bir taahhüdü değil, sadece mal varlıklarını düzenlemek için yapılan bir sözleşmedir. Evlilik sözleşmesinin kanundaki karşılığı mal rejimi sözleşmesidir.

22 Kasım 2001 kabul tarihli 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu 1 Ocak 2002 de yürürlüğe girmiştir. Bu kanundan önce eşler arasındaki yasal mal rejimi mal ayrılığı iken, bu kanunla birlikte eşlerin tabi olduğu yasal mal rejimi “ edinilmiş mallara katılma” olmuştur. Eskiden mal kimin adına ise onun kabul ediliyorken, bu değişiklikten sonra malın kimin adına olduğu önemini kaybetmiş, malın nasıl edinildiğine bakılarak mal paylaşımına gidileceği düzenlenmiştir.
Türk Medeni Kanunun 202. maddesine göre eşler arasında edinilmiş mallara katılma rejiminin uygulanması asıldır. Ancak eşler mal rejimi sözleşmesi ile kanunda belirlenen diğer rejimlerden birini kabul edebilir.
Mal rejimi sözleşmeleri eşlerin yasada yer alan mal rejimlerinden birini ya tamamen ya da yasanın izin verdiği değişikliklerle seçebilecekleri ve yine yasa gereği belli şekle tabi tutulmuş aile hukuku sözleşmesidir. Eşlerin seçebileceği mal rejimi tipleri mal ayrılığı, paylaşmalı mal ayrılığı ve mal ortaklığı şeklinde sıralanmaktadır.
Mal Rejimi Sözleşmesi Ne Zaman Yapılabilir?
Mal rejimi sözleşmesi evlenmeden önce veya sonra yapılabilir. Taraflar istedikleri mal rejimini ancak kanunda yazılı sınırlar içinde seçebilir, kaldırabilir veya değiştirebilir. Yani kişiler nişanlı iken dahi mal rejimi sözleşmesi yapabilirler. Evlenmeden önce herhangi bir zaman içinde noterde düzenleme (noter tarafından düzenlenir) , veya onama (taraflar kendileri hazırlar, noter onaylar) şeklinde yapılabilir. Taraflar ayrıca evlenmek için başvuru yaptıklarında seçtikleri mal rejiminin türünü de belirtebilirler. Ancak burada sadece örneğin biz mal ayrılığı rejimine tabi olmak istiyoruz diyebilirler, içeriğini belirtemezler. İçeriğini biraz önce belirtilen şekilde düzenlemelidirler.
Evlilik devam ederken de mal rejimi sözleşmesi resmi şekle uyulmak koşuluyla yapılabilir. Yukarıda belirtildiği üzere sözleşme, düzenleme veya onama şeklinde noterde yapılır. Eşler anca kanunda yer alan bir mal rejimini seçebilir ve yine kanunun öngördüğü bir değişikliği yapabilir. Taraflar bir mal rejimi seçip daha sonra yeni bir mal rejimi seçtikleri ihtimalinde ise ikinci sözleşmeyi evliliğin başından itibaren geçerli olmak şeklinde yapamazlar. Yeni sözleşme önceki mal rejimini kendiliğinden sona erdirir. Ancak yeni sözleşme ileriye dönük olarak geciktirici şart veya vadeye de bağlanabilir.
Mal rejimi sözleşmeleri ancak ayırt etme gücüne sahip olanlar tarafından yapılabilir. Yasal temsilcileri dahi onların yerine bu işlemi yapamaz; örneğin avukat sözleşmeyi hazırlar ama tarafların vekaletini alarak noterde bu sözleşmeyi onaylatamaz. Bizzat tarafların hazır bulunması ve noter huzurunda rızaları doğrultusunda düzenlenmiş sözleşmeyi imzalamaları gerekir. Küçükler ile kısıtlılar ise yasal temsilcilerinin rızasını aldıkları takdirde mal rejimi sözleşmesini yapabilirler.
Avukat Birgül Sönmez Şimşek