Doğum süreci yavaş, duygusal, fiziksel, düşünsel, psikolojik olarak bir bütündür ve bütünüyle kavranmalıdır. Anneye de bu süreçte bütüncül anlayışla destek verilmelidir. Ebenin görev tanımı da budur. .
Doğum Koçu Asude Oflaz Yeni anlayışla “Doğum koçu” aslında doğum rehberi yani ebedir. Dünya Sağlık Örgütü ebeyi; gebelik sırasında, doğumda ve doğumdan sonra gerekli bakım ve danışmanlığı sağlamak, normal doğumları kendi sorumluluğunda yaptırmak, yenidoğanın bakımını, aile planlaması danışmanlığını yapmak üzere eğitilmiş kişi olarak tanımlar.
Doğum bedenimizde çalışan diğer organlarımızın çalışması gibi doğal ve biyolojik bir süreçtir Yaşamda hiçbir şey çok çabuk olmaz. Tıpkı aldığımız nefesin metabolize olması için gerekli zamana ihtiyaç duyduğu gibi doğum sürecide başlangıcından doğuma kadar olan uzunca bir zamana ihtiyacı duyar. Doğum da hamilelik gibi kendi biyolojik ve fizyolojik sürecini yaşar. Her eylemin kendine uygun, zamanla senkronize bir süreye ihtiyacı vardır. Eskilerin “doğum sabır sanatıdır” demelerinin anlamı budur.
Bu süreçte annenin bilgi, nefes, psikolojik destek gibi yardımlara ihtiyacı kaçınılmazdır.
Doğum bedenin tümünde eş zamanlı olarak çalışır. Bu biricik zamana beden yine bütün sistemlerini 40 hafta boyunca yumuşak geçişlerle yavaşça hazırlar. Anne bedeni gelmekte olan yeni varlık için kemik, damar, kas gibi bütün sistemlerini doğuma yardımcı olması için harekete geçirir. Doğum süreci yavaş, duygusal, fiziksel, düşünsel, psikolojik olarak bir bütündür ve bütünüyle kavranmalıdır. Anneye de bu süreçte bütüncül anlayışla destek verilmelidir.
Ebe rehber doğumda ne yapar?
Ebe bilimsel doğum eğitimi almış, süreci takip edebilen, zamanı yönetebilen, anne babaya gerekli psikolojik ve fiziksel desteği verebilecek olan hatta anne karnında bebeği kontrol edebilen, sorun varsa doğru komünikasyonu sağlayabilen yetkin kişidir.
Ebenin ‘korumak, dokunmak, desteklemek ve onaylamak’ farkındalığı yüksek olmalıdır. Üniversite eğitimlerini de bu yönde almaktadırlar. Doğumda annenin elini tutacak, sürecinin olması gerektiği gibi olduğunu söyleyecek, ortamın sakin, sessiz, ışıksız olmasını sağlayacak, gerektiğinde masaj yapacak, su içmesine yardım edecek, hatta ayakta olmasına destek verip hareket etmesine veya banyo yapmasına yardım edecek, zamanı, durumu değerlendirip doktoruyla ekip çalışması içinde olacak, aileyi bilgilendirecek, özgüvenli, anlayışlı, sabırlı, şefkatli bir profesyonel rehberi olması doğumun kolay ve daha kısa zamanda olmasına yardım edecektir.
Eşler, anneler veya ablalar doğumda rehberlik yapabilirler mi?
Anneler ya da eşler doğum öncesi eğitimlere birlikte katılmışlarsa doğumda olmalıdırlar. Onların varlığı anne için çok önemlidir ama bir ebenin yapacağı profesyonel yardımdan daha çok annenin doğumunu duygusal olarak paylaşmaktan öte gitmez. Doğumda anne profesyonel olduğuna inandığı ve güvendiği, doğumla ilgili gerekli bilgileri veren ebesine daha çok güvenir. Güven burada anne için stres faktörünün ortadan kalkmasına yardım eder. Çünkü doğumda anne için en olmaması gereken strestir.
Doğumda stres neden olmamalıdır?
Bilmediğimizden korkarız! Korkuyorsak savunmaya geçeriz! Korkmamak içinse “kontrol” etmek isteriz. Oysa doğal doğum savunucusu Fransız Dr.Michel Odent doğumun bilinçle değil bilinçaltıyla yapılması gereken bir eylem olduğunu savunmaktadır. Ona göre doğum savunma hali değil, bilincin dinlendiği ve tüm kontrolün bilinçaltına bırakıldığı derin bir gevşeme durumu olmalıdır.
Eğitimsiz annede kulaktan dolma, abartılmış doğum hikâyeleri korku ve endişe yaratır. Korku ve endişe stres hormonlarının salınmasına sebep olur. Stres hormonlarının (adrenalin) salını mı etkinleşir. Bu sebeple beyinden salınan ve doğum dalgalarının oluşmasını sağlayan oksitosin hormon salını mı düzensizleşir.
Ebenin varlığı bu noktada önem kazanmaktadır. Annenin stres hormonlarını yükselten, örneğin kalabalık, ışık, gürültü gibi durumları annenin lehine çevirecek, onu rahatlatacak olan ebedir.
Anne bedeninde olmakta olan değişimlerin doğal sürecin bir parçası olduğunu ona hatırlatan ebe, güvendiği birinin yanında olması sebebiyle tıbbi müdahalelerin en aza inmesine yardımcı olur.
Anne stresli ise süreç düzensizleşir ve modern tıp müdahaleleri devreye girmeye başlar. Bu müdahalelerin en önemlisi sezeryandır.
Sezeryana Karşı Ebe Rehberliği
Bugün büyük şehirlerde sezeryan oranı %85, tüm yurtta ise %40’lardadır. Pataolajik sezeryan sebepleri bellidir. Örneğin bebeğin yan gelişi, plesantanın rahim ağzına yerleşmesi gibi. Bu bulguları bize ultrason cihazı zaten vermektedir. 40 hafta takipli annede zaten doğumun nasıl olacağı büyük bir olasılıkla bellidir. Doktoru da normal doğum için onay vermektedir. Peki ne oluyor da bu kadar yüksek bir oranla sezeryana gidiş gerçekleşiyor?.Bu konuda bence en önemli neden doğum öncesi eğitimlerin eksikliğidir. Anne ve baba doğum sürecinin nasıl işlediğini öğrendiklerinde, süreçte nelerle karşılaşacaklarını bildiklerinde, süreci geçirme tekniklerini öğrendiklerinde yani “korku” faktörü ortadan kalktığında normal/vaginal doğumun olma ihtimali çok artacaktır. Bence sezeryan oranlarının yüksek olmasında babalarında payı vardır. Bu yüzden anneler kadar babaların eğitimi de önemlidir. Onlarda “korku” faktörünü sorumluluk alanında yaşamaktadırlar. Doğumun işleyişini anlayan baba-annenin gösterdiği davranış biçimlerinin normal olduğunu anladığında onu sezeryana yöneltmeyecektir. Ebenin bir görevide babayı bu konuda bilgilendirip, ona da destek vermektir.
Doğumda ekip çalışması
Doğum doğal ve biyolojik bir süreçtir. Bu anlamda hastalık değildir. Modern yaşamda anne hamile kaldığında doktora gitmekte ve hastanede doğum yapmaktadır. Doktor, anne ve bebek hayatı için patolojik bir durum olursa doğuma müdahale etmek üzere doğumda vardır. Doğum uzun bir süreçtir. Ortalama 8-24 saatlerde gerçekleşir. Bu uzun süreçte doktor her zaman annenin yanında olmayabilir. Anne ve baba eğitimli ise bu süreci anlayabilirler ama süreci profesyonel anlamda anlayacak birine daha ihtiyaç vardır. Bebeğin kalp seslerini takip edecek, doğumun hangi aşamada olduğunu kontrol edebilecek, doktora doğru bilgi aktarabilecek kişi ebedir. Sonuçta doğum bir ekip eylemidir. Anne-baba, ebe ve doktor işbirliğiyle sonuçlanır. Ekibin bir ayağının eksik olması doğumun normalden sapmasına sebep olacaktır. Doktor-ebe, anne baba birlikteliği doğumun vazgeçilmezleridir. Normal doğum yapmak isteyen anneler doktorlarına ‘hangi ebe beni takip edecek “diye sormalıdır.