Rahim ağzı ya da serviks kanseri ülkemizde en çok görülen kanserler arasında 7. sıradadır.
Doç. Dr. Yücel Karaman
Kadın Hastalıkları Uzmanı
Kadınlarda meme, kalın bağırsak, yumurtalık, rahim içi (endometrium) kanserinden sonra rastlanan kanserin ortalama görülme yaşı 52’dir. En klasik belirtisi tüm kadın cinsel organ kanserlerinde olduğu gibi vajinal kanamadır. Erken yaşta cinsel hayata başlamak, birden fazla cinsel partner ve sünnetsiz cinsel partner HPV için dolayısıyla da serviks kanseri için artmış risk teşkil eder.
Rahim ağzı (serviks) kanseri orta yaşlarda görülmekte olup olguların yarısı 35 ila 55 yaş arasında tanı almaktadır. 20 yaşın altında hemen hemen hiç görülmez. Erken evrelerde 5 yıllık yaşam şansı yüzde 92’lerdeyken tüm evreler için ortalama 5 yıllık yaşam şansı yüzde 72’ye düşmektedir. Bir zamanlar kansere bağlı ölümlerin en sık nedeniyken 1955’le 1992 arasında yüzde 74 (halen de yılda yüzde 4) oranında azaltılmıştır. Bunun en önemli nedeni papsmear testinin (rahim ağzından sürüntü alınması ve mikroskop altında özel boyamaları takiben incelenmesi) artarak kullanılmasıdır.
RİSK FAKTÖRLERİ
Serviks kanseri için de bazı risk faktörleri tanımlanmış olsa bile bu faktörlere sahip kadınların pek çoğunda kanserin hiçbir zaman görülmeyeceği de unutulmamalıdır. Bu risk faktörlerinin başında HPV denilen yaklaşık 100 farklı tipi içeren bir grup virüsle oluşan enfeksiyonlar gelmektedir. Tüm serviks kanserlerinin yaklaşık üçte ikisi HPV 16 ve HPV 18 denilen tipler tarafından oluşturulmaktadır. HPV kişiden kişiye cinsel temas yoluyla geçmekte ve cinsel organlarda siğillere neden olabilmektedir. Ancak çoğu genital siğilin kanser açısından düşük riskli olan HPV 6 ve 11 tipleri tarafından meydana geldiği de unutulmamalıdır. Gelecekte bu enfeksiyon tamamen ortadan kalkabilecektir; çünkü HPV’ye karşı aşılar üzerinde yoğun çalışmalar yapılmaktadır. Bugün için Amerika’da FDA tarafından onaylanmış ve HPV 16, 18, 6 ve 11 tiplerine karşı koruyuculuk sağlayan bir aşı mevcuttur. Erken yaşta cinsel hayata başlamak, birden fazla cinsel partner ve sünnetsiz cinsel partner HPV için dolayısıyla da serviks kanseri için artmış risk teşkil eder. Sigara serviks kanseri için bir diğer risk faktörüdür ve sigara içenler içmeyenlere oranla yaklaşık 2 misli artmış risk altındadır. AIDS’e neden olan HIV virüsü serviks kanseri için de risk faktörüdür. AIDS’te vücudun direnç sistemi zayıfladığı için HPV riski de artmakta, vücut kanserle savaşamamakta ve var olan bazı kanser öncüsü değişiklikler daha hızla kansere dönüşebilmektedir. Şişmanlık, meyve-sebzeden fakir diyet, çok sayıda gebelik, uzun süre doğum kontrol hapı kullanılması, düşük sosyo-ekonomik düzey ve aile öyküsü serviks kanseri için diğer risk faktörleri olarak sayılabilir.
ÖNLENEBİLİR BİR KANSER
Kanser öncüsü değişikliklerin önlenmesi ya da tanınıp tedavi edilmesiyle serviks kanseri önlenebilir bir kanserdir. Bugün için geliştirilmiş olan HPV aşısı sayesinde HPV enfeksiyonu oluşmadan ve papsmearda anormal değişiklikler meydana gelmeden aşılanma yapılarak HPV 6, 11, 16 ve 18 tiplerine ve bunların oluşturacağı siğil ve kanser öncüsü değişikliklere karşı etkin bir koruma sağlanabilmektedir. Ancak aşılamanın oluşmuş olan HPV enfeksiyonunun tedavisinde yeri yoktur. HPV aşısının daha etkili olabilmesi ise tabii ki henüz cinsel aktiflik olmadan önce yapılması ile sağlanabilecektir. Aşı kanser yapan tüm HPV tiplerini kapsamadığı için yıllık papsmear alınmaya devam edilmesi gerektiği unutulmamalıdır.
BELİRTİLER
Serviksin kanser öncüsü değişikliklerinin herhangi bir bulgusu yoktur. Ancak hastalık ilerledikçe anormal kanamalar (adet arası, ilişki sonrası, menopoz sonrası kanama gibi ), ağrılı ilişki, artmış akıntı ya da kasık ağrısı gibi şikayetler görülebilir. Bu bulguları beklemeden düzenli doktor kontrolüne gitmek önemlidir. 21 yaşından itibaren cinsel aktif olan her kadının yılda bir kez muayene olması ve papsmear aldırması gereklidir. Papsmear alınırken adetli olmamak, son 48 saat içinde vaginal duş yapmamış, ilişkide bulunmamış ve hazneden bir ilaç kullanmamış olmak gereklidir. Papsmear testi anormal ya da şüpheliyse kolposkopi denilen bir çeşit büyüteçle rahim ağzının incelenmesi ve biyopsi alınması gerekli olabilir. Eğer biyopsi sonucu kanser öncüsü bir değişiklik tespit edilirse LEEP denilen bir teknikle bu doku alınabileceği gibi, kriyoterapi ya da lazer tedavisi uygulanarak da bu bölge ortadan kaldırılabilir.
TEDAVİSİ
Serviks kanserinin evre ve derecesine göre tedavide cerrahi, radyoterapi, kemoterapi seçeneklerinden biri uygulanabilir. Serviks kanserlerinin küçük bir oranı gebelikte görülmektedir. Bu durumda serviks kanserinin evresine göre gebeliğe devam edilebilip tedavi doğum sonrasına ertelenebileceği gibi, gebelik sonlandırılıp hemen tedavi edilmesi de gerekebilir.
Sonuç olarak serviks kanseri kanser tipleri içinde en erken tanınabilen ve belki de henüz kanser aşamasına gelmeden tedavi edilebilen bir kanserdir. Çünkü kanser öncüsü değişiklikler kolayca taranabilmekte, tanınabilmekte ve tedavi edilebilmektedir. Ayrıca geliştirilen aşılar sayesinde kansere neden olan bazı virüslere karşı koruma da sağlanabilmektedir. Düzenli doktor muayenesi ve papsmear testiyle bu kanser türünden korunmanın mümkün olduğu unutulmamalıdır.