Menopoz doğal bir süreçtir ve tedavi ortaya çıkan belirtileri önlemeye yöneliktir. Herhangi bir ilaçla tedaviye başlanmadan önce yaşam stilinizi ve alışkanlıklarınızı doktorunuzla birlikte gözden geçirmeniz gerekir. Sigarayı bırakmalı, düzenli egzersiz yapmalı, yanında yağlı ve şekerli yiyeceklerin tüketimini azaltmalı, meyve - sebze - işlenmemiş tahıl ağırlıklı dengeli bir beslenme programı uygulamalısınız. Alkol kullanımı, şişmanlık ve hareketsiz yaşam, kadın sağlığını olumsuz etkiler. Bunlar zaten sağlıklı yaşamın genel doğrularıdır ve menopozda da yararları tartışılmaz.
Menopozda daha neler yapılabilir diye Jinekolog Prof. Dr. Ergin Bengisu ile sohbet ediyorduk. Ergin Hoca’nın anlattıklarını aynen naklediyorum:
Menopoz sonrasında günlük kalsiyum ihtiyacınızın arttığını göz önüne alarak diyetle eksik kalan kalsiyum ve D vitamini için doktorunuzun önerisi ile takviye almanız gerekebilir. Düzenli egzersiz ve günlük 1200 - 1500 mg kalsiyum alımı menopoz sonrasındaki süreçte kemik yoğunluğunu artırmaktadır. Menopoz sonrası yıllık kontrollerin, yıllık mamografinin, jinekolojik muayene ve tetkiklerin doktor kontrolünde planlanması gerekir. Çeşitli tedaviler doktorunuzun kontrolünde uygulanabilir.
Hormon tedavisi
Kadın sağlığı İnisiyatifi (WHI) çalışması sonuçları açıklanana kadar menopozda hormon tedavisi yaygın olarak önerilmekte ve güvenilir bulunmaktaydı. WHI sonuçları tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de manşetlere taşındı.
En çarpıcı olanı “Hormon tedavisi meme kanserine yol açıyor” başlığıydı ve haber üzerine birçok kadın hormon tedavisini bıraktı. Bu başlıklarda anlatılmayan doğal menopoza girmiş ve östrojen - progesteron kombinasyonunu kullanan her 10 bin kadında yaklaşık 10 yeni meme kanseri vakası görüldüğü idi.
Bize göre çalışmanın en önemli sonucu, tedavinin menopoz sonrası kalp hastalığı riskini azaltmadığını göstermesidir. Hormon tedavisinin menopoz sonrası kadında desteklenmesi ve önerilmesinin belki de en önemli sebebi olan kalp hastalığına bağlı ölüm riskini yüzde 50 azalttığı bulgusu, bu çalışma ile desteklenmemiş hatta riskte çok hafif bir artışa yol açtığı bildirilmiştir. Bu nedenle doğal menopozda östrojen - progesteron tedavisi sadece ciddi ateş basması gece terlemesi şikâyeti olan kadınlarda kısa süreli olarak önerilmektedir. Cerrahi menopozdaki kadınlarda ise tek başına östrojen tedavisi yetmektedir. Tek başına östrojen tedavisinde meme kanseri riski azalmakta ve kalp ve damar hastalığı riski değişmemektedir. Halen tüm menopozdaki kadınlarda ateş basması, gece terlemesi gibi yakınmaların en etkili tedavisi hormon tedavisidir. Tedavi doktorunuz tarafından size uygun, en düşük dozda ve kısa süreli olarak planlanmalıdır.
Selektif östrojen reseptör modülatörleri (SERM’ler)
Bu ilaçlar östrojenin kalp damar sistemi, meme ve rahim üzerindeki olumsuz etkilerini içermeyen ancak kemik üzerindeki olumlu etkilerine sahip ilaçlar olarak özetlenebilir. Ancak menopozal şikâyetlerin en önemlisi olan ateş basmalarını ortadan kaldırmadığı gibi bu şikâyetlerin sıklığı ve ciddiyetinde artışa sebebiyet verirler. Damar tıkanıklığı öyküsü olanlar kullanmamalıdır.
Vajinal östrojen
Vajenin menopoz öncesi mevcut elastikiyetinin korunması ve menopoz sonrası artan vajinal, üriner enfeksiyonların ve idrar kaçırma şikâyetinin engellenmesi için önerilmektedir. Vajinal tablet, krem ve fitil formları bulunmaktadır. Yurtdışında uzun süreli, kontrollü salınım yapan vajen içi halka formu da bulunmaktadır.
Kemik erimesi (osteoporoz) için kullanılan tedaviler
Bisfosfonatlar, stronsiyum, SERM’ler, kalsitonin, kalsiyum, D vitamini kemik erimesinin (osteoporoz) tedavisinde kullanılan ilaçlardır. Menopoz sonrası ilk yıllarda belirgin kemik kaybı olmaktadır. Bu dönemde sigara ve alkol tüketiminin azaltılması, düzenli egzersiz, doymuş yağlardan fakir diyet ve doktorunuzun önereceği bir kalsiyum desteği ile kemik kütlenizi koruyabilirsiniz.
Menopoz ve cinsel yaşam
Östrojen etkisinin ortadan kalkması ile vajinal kuruluk, ilişki sırasında ağrı ve yanma şikâyetleri ortaya çıkar. Üreme kapasitesinin ortadan kalkması menopoz sonrasında seks yaşamının da olmaması anlamına gelmemelidir. Aksine menopoz çiftlerin hamilelik korkusu olmadan cinsel ilişkiye girebilecekleri bir dönemdir.
Vajinal şikâyetlerin ortadan kaldırılması için lokal östrojenler ya da vajinal nemlendiriciler kullanılabilir. Ayrıca cinsel aktivitenin devam etmesi de şikâyetlerin daha az olmasına yol açar.
Günümüzde bitkisel kökenli birçok menopoz preparatı piyasada bulunabilmektedir. Bunların kullanılması ile ilgili kararları doktorunuza danışarak alın, Unutmayın yarar beklediğiniz bir şey, gereksiz veya bilinçsizce kullanıldığında zarar da verebilir.