Ankara Sigara Bırakma Merkezleri Platformu’nun (ASBMP) çalışması, yarınki Dünya Sigarasız Günü öncesinde, ücretsiz destek tedavisinin olumlu sonuçlarını ortaya koyarken tehlike sinyalleri de verdi.
Ankara’daki 16 sigara bırakma merkezinin oluşturduğu Sigara Bırakma Merkezleri Platformu’nun geçen yılın Ağustos-Aralık ayları arasında gerçekleştirdiği proje kapsamında, uygun katılımcılara ücretsiz vareniklin veya bupropiyon verildi. Bazı hastalara da farklı preparatlar halinde nikotin içeren nikotin replasman tedavisi uygulandı.
Gönüllü katılımcılar ilk ay boyunca haftada bir kez yüz yüze, sonrasında ise ayda bir kez telefonla olmak üzere kontrol görüşmeleri ile takip edildi. Katılımcıların ilk aydan sonra en çok iki kez daha ilaç temini için merkezlere başvurdukları görüldü.
Yüzde 44’ü kadın bin 97 kişi üzerinde yapılan çalışmaya katılanların yüzde 4’ünün "eğitimsiz" olduğu, yüzde 16’sının ilkokul, yüzde 19’ünün ortaokul, yüzde 31’inin lise ve yüzde 30’unun yüksek okul veya üzerinde bir eğitim kurumunu bitirdiği saptandı.
Katılımcıların yüzde 40’ının eşlik eden diğer bir hastalığının olduğu, yüzde 32’sinin ise var hastalıkları nedeniyle her gün düzenli olarak ilaç kullandıkları tespit edildi.
Araştırmaya katılanların sigaraya ortalama 17 yaşında başladığı, bazı hastaların bu alışkanlığı edinme yaşının 13’e kadar indiği belirlendi. Hastaların günde ortalama 22 adet sigara tükettiği, bunun 38’e kadar çıktığı da saptandı.
Katılımcıların sigaraya başlama nedenlerinin başında özenti geldiği, sigarayı bırakmayı daha önce deneyenlerin yaşadıkları en büyük güçlüğün ise sinirlilik olduğu tespit edildi.
Proje katılımcılarının 1. ay sonunda sigara bırakma oranları yüzde 72 iken, 3., 6. ve 9. aylarda bu oranlar sırasıyla yüzde 66, 60 ve 58 olarak belirlendi.
-GENÇLER İÇİN TEHLİKE SİNYALLERİ-
Koordinatörlüğünü Hacettepe Üniversitesi Onkoloji Enstitüsü Müdür Yardımcısı ve Prevantif Onkoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. İsmail Çelik’in yaptığı ASBMP’nin yürüttüğü çalışmanın değerlendirmesinde, özellikle gençlere yönelik tehlikelere dikkat çekildi.
Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ), "Bedenen, ruhen ve sosyal açıdan tam bir iyilik hali" olarak tanımladığı sağlığın korunması ve geliştirilmesi için bazı yaşam davranışlarının bireyler tarafından içselleştirilmesi gerektiği üzerinde durulduğu, bu davranışların başında da sigaradan uzak durmak geldiği ifade edilen değerlendirmede, şunlara işaret edildi: "Sigara içme, bireylerin ilerleyen yaşla birlikte karşı karşıya kaldıkları kronik hastalıkların oluşumunda altta yatan önemli faktörler arasındadır. Kronik hastalıkların oluşum sürecinin uzunluğu, bu sağlıksız davranışın yaratacağı risklerin bireyler tarafından algılanmasını geciktirebilir. Özellikle çocukluk ve gençlik dönemleri, gerçekte ’riskli’ davranışların daha sık olduğu dönemler olup bu riskli davranışları değiştirmek için daha fazla çaba göstermek gerekir.
Sigara, dünyada yaygın olarak kullanılan, sağlık, sosyal ve ekonomik durumlar üzerinde ciddi sorunlara yol açması nedeniyle yıllardır mücadele edilen en önemli madde bağımlılığı problemidir. Sigara kullanımı, dünyada önlenebilir ölüm nedenleri arasında ilk sırada, tüm ölüm nedenleri arasında ikinci sırada yer almaktadır. Ülkemizde ise sigara tüketimi giderek artmakta ve sigara kullanım yaşının ilköğretim çağına kadar düştüğü görülmektedir."
Sigara bağımlılığının tedavisi için ilaçla tedavi ve psikolojik yöntemler geliştirildiği, sigara bağımlılarının çoğunun sigara bırakmayı düşünse de nikotinin bağımlılık yapıcı özelliği nedeniyle bu düşüncesini uygulamaya geçirenlerin sayısının oldukça az olduğu ve bu nedenle sigara bırakma müdahalelerine gereksinim duyulduğu kaydedildi.
Bu projede toplumun en önemli sağlık sorunu olan sigara kullanımının önüne geçebilmek için geniş katılımlı bir sigara bırakma platformu oluşturulduğu, bu sivil örgütlenme ile sigara bırakma polikliniği olarak sağlık hizmeti sağlayan yapıların ortak eş güdüm içerisinde hareket ettikleri ifade edildi.
Sağlık Bakanlığı Kanserle Savaş Dairesi’nin de desteklediği proje çerçevesinde ilaç firmaları ile yapılan görüşmeler neticesinde uygun katılımcılara ücretsiz ilaç desteği sağlandığı belirtildi.
Katılımcılarda, sigaraya başlama yaşının hemen hemen ergenliğe geçiş döneminin sonlarına denk geldiği belirtilen değerlendirmede, şunlara işaret edildi: "Orta yaş grubunda yer alan bu katılımcıların sigaraya başladıkları dönemlerden günümüze kadar geçen sürede, sigara başlama yaşı ülkemiz için adölesan dönemin başlarına, hatta öncesine kadar düşmüştür. Katılımcıların yaklaşık yarısında eşlik eden hastalıkların ve yaklaşık üçte birinde düzenli tedavi almayı gerektiren bu hastalıklara eşlik eden başka hastalıkların bulunduğu dikkate alınırsa, sigaraya başlama yaşının daha da düştüğü günümüzde kronik hastalıkların ortaya çıkış yaşlarının orta yaş grubundan daha gerilere kayabileceği öngörülmelidir."
Çalışmaya katılanların sigara bırakma oranları incelendiğinde, ilk 9 ayda ulaşılan yüzde 58’lik bırakma oranı ile dünyanın birçok ülkesinde ulaşılan başarı oranlarının üzerine çıkıldığı belirtilerek, dünyadaki sigara bırakma hizmetleri açısından en başarılı merkezler bazında verilen oranlara göre de yine ilk sıralarda yer alındığı, bunun Ankara Sigara Bırakma Merkezleri Platformu katılımcılarının sergiledikleri özverinin iyi bir kanıtı olduğu vurgulandı.
Çalışmaya ilişkin değerlendirmede, şu önerilere de yer verildi: "Çocuklarımızın ve gençlerimizin sigaraya başlamalarının engellenmesi, sigara ile mücadelede atacağımız en önemli adımdır. Sağlık Bakanlığı’nın başlattığı ve sürdürdüğü Dumansız Hava Sahası projesi ile bu amaca yönelik etkin eylem planları sürdürülmektedir. Ankara Sigara Bırakma Merkezleri Platformu olarak ise bizler, toplumda sigara bağımlılığı ile mücadele için ihtiyaç duyulan nitelikli ve kaliteli hizmeti sunmak için bir araya gelmiş olmamızın verdiği gururu yaşamaktayız.
Ankara Sigara Bırakma Merkezleri Platformunun gerçekleştirdiği bu program ile elde edilen başarılı sonuçlar kampanyanın yaygınlaştırılma düşüncesine yol açmış ve akabinde de tüm ülkede 250 bin sigara bağımlısına yönelik olarak ’Sağlık Bakanlığı Türkiye Sigara Bırakma Tedavisi Destek Programı’ Mart 2011’de yürürlüğe girmiş bulunmaktadır."