En uzun günleri yaşadığımız bu son dönemlerde güneş ışınlarına maruz kalma süremiz de arttı. Güneşin zararlı ışınlarının pek çok cilt rahatsızlığına neden olduğu bilimsel bir gerçek; ancak güneşten kaçmak da pek çok rahatsızlığa davetiye çıkarabiliyor. Memorial Şişli Hastanesi Endokrinoloji Bölümü'nden Uz. Dr. Kağan Güngör, D vitaminin yararlı etkileri hakkında bilgi verdi.

D vitamini yağda çözünüp, yağ dokuda ve karaciğerde depolanmaktadır. Gıdalarda özellikle yağlı balık, karaciğer, yumurta sarısı, kakao, tereyağı, süt ve süt ürünlerinde bulunur.

Ofis çalışanları ve sürekli güneş koruyucu kullananlar dikkat!

D vitamini ihtiyacının %10'u gıdalarla temin edilmekte, geriye kalan kısmı güneşle ciltte yapılmaktadır. D vitamini yapımı için cilt doğrudan güneş görmelidir. Camların arkasından veya cilt kıyafetlerle örtülü iken maruz kalınan güneş ile D vitamini eksikliği giderilememektedir. Güneşlenirken kullanılan güneş koruyucu kremler de D vitamininin ciltte yapımına engel olmaktadır. Günümüzde artık daha fazla kapalı ortamlarda bulunulması sebebi ile hemen her yaşta D vitamini eksikliğine çok sık rastlanmaktadır. Bu eksikliğin bu kadar yaygın olmasının temel nedeni, güneşten doğru ve yeterli yararlanamamamızdır.

D vitamini diş ve kemik sağlığı açısından çok önemlidir. Kalsiyum ve fosfor maddelerinin kan seviyelerini dengeleyen vitamindir. Kalsiyumun bağırsaklardan emilimini sağlarken, böbreklerle kalsiyum kaybını azaltmaktadır. Kemiklerin mineralizasyonunu yani kemiğin kalsiyum birikimi ile sertleşmesi D vitamini ile olmaktadır. D vitamini eksikliğinde kemik yumuşamakta, çocuklarda raşitizm, erişkinlerde osteomalazi ( kemiğin yumuşaması) ileri yaşlarda da osteoporoz oluşmaktadır. Bununla birlikte D vitamini kas kütlesi ve kas gücünü arttırmakta, özellikle yaşlılarda sık görülen düşmeleri de engellemektedir.




Bu kişiler risk altında!

Yaşlılar, açık tenli ve hassas kişiler, diyabet hastaları, kapalı giyinenler ve kapalı ortamlarda çalışanlar, yüksek faktörlü güneş koruyucu kullananlar, ciddi böbrek ve karaciğer hastalıkları olanlar, mide ameliyatı olanlar, beslenme bozukluğu yaşayanlar, bazı epilepsi ilaçlarını kullanan kişiler, kortizon kullananlar, gebelik ve emzirme dönemindeki kadınlar D vitamini eksikliği ile ortaya çıkabilecek rahatsızlıklara karşı dikkatli olmalıdırlar.

D vitamini diyabete karşı koruyucudur. D vitamini düzeyi yeterli çocuklarda Tip 1 diyabetin önemli oranda azaldığı, düşük olanlarda ise metabolik sendrom ve Tip 2 diyabet sıklığının arttığı gözlenmiştir. Tip 1 ve 2 diyabet hastalarında da D vitamini eksikliğine çok sık rastlanmaktadır. Obezite ve diyabet hastalarının D vitamini düzeyleri ölçülmelidir. D vitamininin yüksek tansiyona da yararı olduğu, kalp damar sistemi hastalıklarına karşı riski de azalttığı bilinmektedir. Ayrıca D vitamini bağışıklık sistemini güçlendiren bir vitamindir. D vitamininin prostat, kalın bağırsak meme kanserine karşı koruyucu etkileri olduğu bilinmektedir. Multipl skleroz (MS) hastalığı, ülseratif kolit, Crohn hastalığı gibi bağışıklık sisteminin neden olduğu hastalıklarda D vitamini seviyesinin düşük olduğu, D vitaminin yeterli düzeylerde olmasının bu hastalıkları önleyebildiği gösterilmiştir.

Özellikle yaz aylarında güneşin dik ve etkili olduğu 11:00-15:00 saatleri dışında, sabah ve akşam saatlerinde her gün 20-30 dakika kollar ve bacakların güneş koruyucu krem olmaksızın güneş görmesi kişinin ihtiyacını karşılamaya yeterlidir. D vitamini diğer pek çok vitaminin aksine yararı, etkinliği bilimsel olarak kanıtlanmış bir vitamindir.

D vitamini eksikliği tanısı, kanda seviyesi ölçülerek konur. D vitamini ihtiyacı günlük, erişkinlerde 400 ünite /gün ve 50 yaş üzerinde gebelik ve emzirme dönemlerinde ortalama 600 ünite kadardır. Günlük gereksinimi karşılanamayanlara bu ihtiyacı karşılayacak ağızdan tedavi önerilmektedir. D vitamini eksiklik tedavisi ise ağızdan ya da kalçadan enjeksiyonla uygulanan daha yüksek dozlu ilaçlarla yapılır. D vitamini mutlaka hekim kontrolünde kullanılmalıdır, aşırı kullanımı zehirlenme ve ciddi yan etkilere yol açabilmektedir.