Türkiye'de her yıl yüzlerce kişi kronik organ yetmezliği nedeni ile hayatını kaybediyor. Organ yetmezliğinin en etkili tedavisi ise organ naklidir. Ancak halk arasında yaygın olan yanlış inanışlar ve bilinçsiz uygulamalar, hastaların hayati tehlike ile karşı karşıya kalmasına neden olabiliyor. Memorial Şişli Hastanesi Organ Nakli Merkezi Başkanı Prof. Dr. Münci Kalayoğlu, organ nakli ve bağışı ile ilgili merak edilen soruları yanıtladı.
Organ nakli kimlere ve neden yapılır?
Organ nakli, kronik organ yetmezliği olan hastalara yapılmaktadır. Bu hastalar organ bulunamadığı takdirde hayatını kaybetme riski ile karşı karşıyadır. Böbrek hastalarının diyaliz sayesinde yaşamaları mümkünse de bu yaşam, makinaya bağlı olarak geçen zor zamanlar anlamına gelmektedir. Bu durumdaki hastalarda yaşam süresi belirgin ölçüde kısalır.






Organ nakli yapıldığında ise hastalar sağlıklı birer birey olarak yaşamlarını sürdürebilirler. Türkiye'de yaklaşık 70 bin kişi yaşamını sağlıklı bir şekilde sürdürebilmek için organ nakline ihtiyaç duymaktadır. Ancak günümüzde bağışın az olması nedeni ile organ nakilleri kadavradan yani hayatını kaybetmiş kişilerden değil canlıdan canlıya gerçekleştirilmektedir.
Rakamlara bakıldığında Türkiye canlıdan yapılan nakillerde Avrupa birincisi, kadavra da ise sonuncu durumdadır. Organ bağışı konusunda gerekli toplumsal farkındalığın oluşturulması ve kadavradan nakillerin artması çok önemlidir.
Organları bağışlanan kişinin cenazesinin bütünlüğü bozulur mu?
Kadavradan organ çıkarma işlemi herhangi bir canlı ameliyatı kadar büyük bir özenle yapılır. Organlar çıkarıldıktan sonra mümkünse estetik dikişlerle dikilerek, kadavranın hiçbir şekilde zarar görmemesine büyük özen gösterilir. O bedenler organların kıymetini çok iyi bilen hekimler için kutsaldır ve çok büyük bir saygıyı hak etmektedirler.
Canlıdan canlıya nakillerde verici için herhangi bir hayati risk var mıdır?
Canlı organ vericileri oldukça detaylı bir test sürecine tabi tutulur. Burada tıbbi tahlil ve incelemelerin ardından birçok hekimin değerlendirmesi söz konusudur. Tüm sonuçların olumlu çıkması halinde ve hekimlerin değerlendirmeleri sonucunda vericiliğine engel bir durum tespit edilmediği takdirde kişi organ vericisi olabilmektedir.
Organ nakli ve bağışı için yaş sınırı mıdır?
Organ naklinde ve bağışında yaş sınırı bulunmamaktadır. Hayati riski olan alıcılar için her yaşta ve koşuldaki organları kullanabilmek mümkün olabilir.
Bağışlanan organlar para ile başkasına satılabilir mi?
Bağışlanmış organlar üzerinden herhangi bir maddi çıkar elde edilemez. Bir insan hayatını kaybettikten sonra organları bağışlandığında bir koordinasyon sistemi devreye girmektedir. Bu sistem gereğince organlar Sağlık Bakanlığı'nın Bölge Koordinasyon Merkezi (BKM) ve oradan da Ulusal Koordinasyon Merkezi'ne (UKM) bildirilir. Organların merkezlere dağıtımı bu bildirimler sonucunda belirlenir.
Organ nakli ile ilgili kanunlara göre, kişinin dördüncü dereceye kadar olan yakınları organ bağışlayabilirler. Daha uzak akrabalar ve akraba olmayanların organ bağış istekleri, her ilde Sağlık Bakanlığı Etik Kurul'u tarafından değerlendirilir. Etik Kurul'un uygun gördüğü organ nakilleri, sağlık kuruluşları tarafından gerçekleştirilir