TÜP BEBEK TEDAVİSİ AŞAMALARI




Tüp bebek en kısa tanımı ile kadının yumurtalıklarından özel yöntemlerle alınan yumurtaların erkeğin spermi ile vücut dışında laboratuvarda birleşmesinin yani döllenmesinin sağlanması ve döllenme sonucu oluşan embriyonun anne rahmine konulmasıdır. Anne rahmine yerleştirilen embriyo gelişerek bebeği oluşturacaktır.

Tüp bebek uygulaması iki farklı şekilde yapılabilir:
1- Klasik tüp bebek uygulaması = IVF = in-vitro fertilizasyon
2- ICSI = Mikroenjeksiyon = İntrasitoplazmik sperm enjeksiyonu

Bu iki yöntemden ikincisi günümüzde daha yaygın kullanılan yöntemdir. İkinci yöntemin avantajı sperm sayısı az olan ve spermiogram sonucu kötü olan hastalarda avantaj sağlamasıdır. Aşağıda sıralanan tüp bebek aşamaları her iki yöntemde de büyük oranda aynıdır, aradaki tek fark şöyle özetlenebilir:

IVF ve ICSI yöntemiyle tüp bebek tedavisi aşamalarındaki fark nedir?
IVF yönteminde anneden alınan yumurta hücresinin etrafına laboratuvarda özel bir ortamda binlerce (50 bin) sperm hücresi konur ve bu spermlerden birisi kendi kendine yumurta hücresini döller.
ICSI yani diğer adıyla mikroenjekssiyon yönteminde ise yine vücut dışında labarotuvar ortamında tek bir tane sperm hücresi alınarak mikroskopik yöntemlerle yumurta hücresinin içerisine verilir. Yani burada sperm yumurta hücresinin içerisine kendi kendine girmez. Bu fark dışında diğer aşamalar her iki yöntemde aynıdır.

TÜP BEBEK TEDAVİSİNİN AŞAMALARI:
Farklı kaynaklarda bu aşamaların sayısı farklı olabilir, bazı aşamalar birleştirilmiş olarak tek basamakta anlatılmış olabilir ancak her merkezde aynı aşamalar uygulanır.

BİRİNCİ AŞAMA: İlk muayene ve çiftin değerlendirilmesi:
Bu aşamada çiftin geçmişte gördüğü tedaviler ve gebelik, doğum, düşük hikayeleri dinlenir. Eski tahliller ve film sonuçları değerlendirilir. Bunlara göre tüp bebek tedavisi planlanır ve tedavinin başlayacağı gün belirlenir.
İKİNCİ AŞAMA: Yumurtalıkların uyarılması ve yumurta oluşturulması :
Bu aşamada yumurtalıklarda çok sayıda yumurta oluşturmak için yumurta geliştirici ilaçlar (iğne tedavisi) uygulanır. Çok sayıda yumurta oluşturulmak istenmesinde amaç çok yumurta ile çok embriyo oluşturmak ve iyi embriyoların seçilerek rahme konulmasıdır. Bu nedenle bir değil birden fazla yumurta oluşturulmak istenir.
ÜÇÜNCÜ AŞAMA: Yumurta toplama işlemi (OPU):
Bu aşamada gelişen yumurtalar toplanır ve laboratuvarda döllenme için saklanır. Bu esnada erkek de sperm verir. Sperm veremeyen erkeklerden mikro TESE yöntemi ile sperm alınır.
DÖRDÜNCÜ AŞAMA: Döllenme (IVF veya ICSI yöntemi):
Bu aşamada toplanan yumurtalar ve elde edilen spermler ile döllenme (fertilizasyon) işlemi gerçekleştirilir. Döllenen yumurtalar laboratuvarda saklanır.
BEŞİNCİ AŞAMA: Embriyonun rahim içerisine transferi:
Bu aşamada laboratuvarda saklanan döllenmiş yumurtalar rahim içerisine beş on dakika süren, ağrısız bir işlemle yerleştirilir. Döllenme sonrası yumurtalar iki üç gün laboratuvarda bekletildikten sonra transfer edilirler. Transfer işleminden 12 gün sonra gebelik testi yapılarak hamileliğin oluşması kontrole edilir.

Tüp bebek aşamaları ne kadar zaman alır, kaç gün sürer?
Bir çok kadın veya erkek çalıştığı için veya tedaviye şehir dışında bir merkezde katılacağı için tüp bebek tedavisinin ne kadar süreceği onlar için önemli bir konudur. Erkek için süre konusu daha rahattır çünkü erkek isterse sadece ilk muayene görüşmesinde (1. aşama) ve döllenme (4. aşama) basamağında birer gün tüp bebek merkezinde bulunması yeterlidir. Kadın ise her aşamada bulunmalıdır. Olağanüstü bir durum gerçekleşmedikçe tüp bebek tedavisinin hiçbir aşamasında hastanede yatmak gerekmez, tedaviler ayaktan hastaneye gelip giderek yapılır. Başından sonuna kadar bütün tedavi yaklaşık bir ay sürer.
Kısaca aşamaların süresini özetlemek gerekirse:
- İlk aşama ortalama bir gün sürer.
- Daha sonra randevu verilen bir terihte ikinci aşamaya başlanır ve ortalama 15 gün kadar sürer.
- Üçüncü aşamadaki yumurta toplama işlemi ortalama yarım saat sürer, sonrsında 1-2 saat dinlenerek uygulama merkezinden ayrılabilirsiniz. Bu esnada döllenme işlemi gerçekleştirilir ve döllenen yumurtalar inkübatörde saklanır.
- Yumurta toplama işleminde ortalama 2-3 gün sonra tekrar tüp bebek merkezine gitmeniz gerekecek çünkü embriyo rahim içerisine transfer edilecektir, bu işlem 5-10 dakika kadar sürer ve işlem sonrası bir iki saat dinlenerek tüp bebek merkezinden ayrılabilirsiniz.
- Sonrasında gebelik testi yapılana kadar çiftler serbesttir. Transfer gününden 12 gün sonra gebelik testi için merkeze başvurmanız gerekir veya bu testi bulunduğunuz yerdeki sağlık kuruluşlarında da yaptırabilrisiniz. Her hastanede yapılan normal gebelik testidir bu, farklı bir test değildir.

Tüp bebek tedavisi adetin kaçıncı günü başlar?
Tüp bebek uygulamalarında yumurta geliştirici tedavi (aynı aşılamada olduğu gibi) genellikle adetin üçüncü günü başlar ancak adetin 2.-5. günü arasında başlayabilir. Yumurta baskılama tedavisi daha önceden başlar ve genellikle (uzun protokol yapılacaksa) adet başlamadan bir hafta önce başlar.

Tüp bebek aşamaları her hastada, her merkezde aynı mıdır?
Hastanın yaşına, hormonal durumuna, kısırlık sebebine göre tedavi yaklaşımı ve protokoller, kullanılan ilaçlar bazen değişiklik gösterebilir ancak her tüp bebek merkezinde genel aşamalar burada sıralandığı gibidir. Ana aşamalar değişiklik göstermez, her tüp bebek uygulamasında yumurta geliştirme, yumurta toplama ve transfer aşamaları mutlaka vardır, değişiklik göstermez.

Tüp bebek tedavi aşamaları sırasında cinsel ilişki yasak mı?
Tüp bebek aşamaları süresince cinsel ilişki yasaktır. İlk muayeneye gitmeden önce de erkeğin ortalama 3 gün ilişkiye girmemiş olması (boşalmamış olması) gerekir çünkü sperm testi yapılması gerekebilir. Gebelik elde edilirse bundan sonra gebelik belirli bir aşamaya gelinceye kadar cinsel ilişki yasağı devam eder, ortalama gebelik 2-3 aylık olduğunda doktorunuz bir sakınca görmezse ilişki yasağını kaldıracaktır. Tüp bebek uygulaması ile elde edilen hamileliklerde doğuma kadar sürekli cinsel ilişki yasağı uygulanmaz. Doktorunuza danışmadan bu konuyu ihlal etmemelisiniz.

Tüp bebek aşamaları sırasında sigara ve beslenme nasıl olmalı?
Sigara ve alkol sadece tüp bebek değil normal yolla gebelik planlayanlar da dahil bütün anne adaylarına az miltarda da olsa yasaktır. Erkek sigara kullanııyorsa kadının yanında içmemesi gerekir. Kadının sağlıklı beslenme kurallarına dikkat etmesi ve doktoru önermişse vitamin ilaçlarını alması gerekir.

Tüp bebek aşamaları boyunca yolculuk yapılabilir mi?
Özellikle bazı hastalar tedaviye şehir dışından katıldığı için araba veya uçak yolculuğu gerekebilmektedir. Gebelik oluşuncaya kadar olan dönemde doktorunuz bir sakınca belirtmemişse yolculuk serbesttir. Gebelik oluştuktan sonra doktorunuz bir süre yolculuğu yasaklayabilir. Ayrıca transfer işleminden sonra da bir kaç güz uzun yolculuğa çıkılmaması gerekir.

Tüp bebek fiyatı ve maliyeti ne kadardır?
Çeşitli merkezler arasında farklılık göstermektedir. Tüp bebek merkezlerini ve tüp bebek uygulanan hastaneleri telefon ile arayarak fiyat bilgisi alabilrisiniz. Sigorta şirketleri (SGK, SSK, Bağkur, Özel sigortalar..) masrafı belli ölçülerde karşılamaktadır.

Tüp bebek aşamalarında kullanılan ilaçları devlet, SGK karşılar mı? Fiyatı nedir?
Sosyal güvenlik kurumu kullanılan ilaçları da karşılamaktadır, hastalar sadece katkı payı öderler. Sigortası olmayan hastalar için genel olarak pahalı ilaçlardır.

Tüp bebek tedavisi aşamaları nerede uygulanabilir?
Türkiye'de 100 civarında tüp bebek uygulanabilen hastane ve özel merkez vardır. Günümüzde oldukça yaygınlaşarak hemen hemen her büyük şehirde özel merkezler kurulmuştur. Özel tüp bebek merkezlerinin dışında devlet hastanelerinde, eğitim ve araştırma hastanelerinde, üniversite hastanelerinde de tüp bebek uygulamaları yapılabilmektedir.

Tüp bebek tedavi aşamalarına başlamak için en uygun yaş kaçtır?
Eğer kısırlık (infertilite) problemi olan çift için tüp bebek tedavisinin gerekli olduğu doktoru tarafından bildirilmişse mümkün olan en kısa zamanda tedaviye başlamak en doğrusudur. Bu durumda en uygun yaş en küçük yaştır. Çünkü yaşlar ilerledikçe çiftlerin doğal yoldan gebelik elde etme şansları azaldığı gibi tüp bebek yöntemi ile de gebelik elde etme şansları azalmaktadır. Bunun en önemli sebebei kadında yumurtalık kapasitesinin (over rezervi) yaş ilerledikçe azalmasıdır, özellikle 35 yaşından sonra yumurtalık kapasitesi daha hızlı azalır.