Çocuk bakıcısı, hemşire, temizlikçi, hizmetçi... Önce Filipinliler geldi gitti. Geçtiğimiz bir-iki yılda ise bu sektörün gözdesi Moldovalılardı. Şimdilerde ise onlar gidiyor, yerlerine Bulgarlar geliyor. Aileler onları "daha içten" buluyor.


Son zamanlarda neredeyse her eve bir Moldovalı bakıcı, temizlikçi düşüyordu. Ara ara da Filipinlilere, Özbeklere, Türkmenlere rastlıyorduk. Nereden, ne zaman gelmişlerdi de "Ayşe teyze"lerin yerini almışlardı? Neden onlar tercih ediliyordu? Daha mı az para alıyorlardı? Daha mı temizdiler?

"Moldovalı tercih ediyorum çünkü yaşayış tarzları, görüşleri çok Avrupai, daha bize yakın. Ayrıca çok temizler, bizimkiler temizlikten çok nasibini almamış oluyor. Moldovalıların en düşük eğitimlisi bile lise mezunu. Ayrıca sen bir iş verirsen o 10 yapmaya çalışıyor, işten kaçmıyor" diyordu çocuğunu Moldovalı bir bakıcıya bırakan anne.

O öyle diyordu ama Moldovalıların azaldığını, onlar giderken Bulgarlara daha çok rağbet edildiğini görüyorduk. Demek ki bu işin de bir trendi vardı.

Neden Bulgarlar şimdi gözdeydi? Moldovalılara ne olmuştu? Türk çalışanları isteyen yok muydu? Dedik ve gazeteden bulduğumuz, evlere yatılı veya gündüzcü çocuk bakıcısı, temizlikçi, hasta ya da yaşlı bakıcı bulan birçok danışmanlık şirketi ile görüştük.

Öğrendik ki Moldovalılar artık gerçekten de çok revaçta değil çünkü işlerine gelmezse hemen işi bırakıyor, iki saat içinde yurtdışına çıkabiliyorlar. Ayrıca çoğu kaçak çalışıyor. Bulgaristan'dan gelenlerin hepsi Moldovalılar kadar kültürlü olmuyor belki ama onlar da Türk asıllı göçmenler oldukları için bizim gelenek göreneklerimize çok daha iyi uyum sağlıyorlar. Ayrıca çoğu kişi Bulgar çalışanların daha sıcak ve içten davrandığını belirtiyor.

"Gençler ülkelerine döndü, annelerini gönderdiler"

Çoğunun yaşının 40-45'in üzerinde olması da avantaj olarak görülüyor çünkü özellikle yaşlı bakımında birbirlerinin dilinden daha iyi anlıyor, çocuklara bir anne gibi davranıyorlar. "Neden genç Bulgar kadınlar çalışmıyor?" diye sorduğumuzda danışmanlık şirketleri şu cevabı veriyor: "Bulgaristan'dan ilk gelenler gençtiler. Ama sonra hasta ve yaşlı bakımında yaptıkları işi annelerinin, teyzelerinin de yapabileceğini, aynı parayı kazanabileceğini gördüler. Kendileri gittiler, annelerini gönderdiler."

Ama Bulgar çalışanlar konusunda da her şey güllük gülistanlık değil. Duyduğumuz kadarıyla onlar da iyi yemek yapamıyor; özellikle de yemeklerin suyunu ayarlayamıyor.

Neden Türkler değil de dışarıdan gelenler tercih ediliyor? İlk neden, daha ucuza çalışmaları. Genel olarak yatılı kalıp çocuk bakanların aylık maaşları

300-400 dolar arasında. Türkler ise 700-800 milyon liradan başlıyorlar çoğunlukla.

Başka sorunlar da var. Arda Danışmanlık'ın ortaklarından Metin Uzun'un anlattığına göre Türkler yatılı kalmak istemiyor. Burada aileleri, kendi çocukları olduğu için onlara da zaman ayırmak istiyorlar. Uzun "Türkler hastam var, çocuğum var diyerek erken çıkmaya çalışıyor" diyor ve ekliyor: "Bir de patrona çok cevap veriyorlar."

Yine de sadece Türklerle çalışmayı tercih edenler de var. Akatlar Danışmanlık'tan Zuhal Şen "Türk kadınları işsizken neden yabancılara iş bulayım ki?" diyor.

"Aralarında gıda mühendisi, bankacı, pedagog bile var"

Ataşehir Danışmanlık'ın sahibi Zeynep Gülay Kibaroğlu dört yıldır bu işi yapıyor. Öncesinde insan kaynakları müdürü olarak çalışmış.

Yazın eleman alımı düşer çünkü yazlığa giderler, kışın ise artar. En çok çocuk bakıcısı aranıyor. Aynı zamanda yemek yapsın, evle ilgilensin de istiyorlar. Çocuk bakıcısı ilk şart olarak sigara içmemeli. Eğitimli de olmalı. Kendisi de anne olanları tercih ediyoruz çünkü bence çocuk doğurmayan, çocuk kıymetini o kadar bilmez. Türk elemanlardan sabıka ve karakol kaydı istiyorum. Sağlık raporu alıyorum. İkametgah, nüfus sureti alıyorum, tüm bu belgeleri dosyalayıp aileye sunuyorum. Yabancılarda maalesef bunları tam halledemiyoruz.

Moldovalıların çoğunun Türkiye'de çalışma hatta uzun süre kalma izni yok. Ama bizim Türklerde yatılı eleman olmadığı için aileler bunlara yöneliyor.

Elemanlar bizi buluyor. Her yerden geliyorlar. Bulgaristan'dan, Özbekistan'dan, Filipinler'den, Moldova'dan, Türkmenistan'dan...

Türklerin çoğunda çalışma ahlakı az. Bahanelerle erken çıkmaya çalışıyorlar. Ancak gündüzcü olduklarında verimli olabiliyorlar. Az iş yapıp çok para kazanma peşindeler. Yabancılar ise öyle değil. Burada bir aileleri yok ve çalıştıkları yeri aileleri gibi görüyorlar. Ayrıca iş sorumlulukları Türklere göre daha gelişmiş.

Yabancıların neredeyse hepsi eğitimli. En düşüğü bile lise mezunu. Gıda mühendisi, doktor, pedagog, terapist, bankacı var içlerinde. Aile de öyle olgun, eğitimli insanı yanında çalıştırmaktan daha mutlu oluyor.

"Moldovalının güzelliği başına bela"

Geçen sene Moldovalıların çoğu gitti. Gidenler de geri dönmediler çünkü İtalya'da, Fransa'da 800-1000 euro'ya çalışmaya başladılar. Burada ise ortalama 350-400 dolar.

Şimdi Bulgarlar moda. Ama onların da kültür seviyesi düşük Moldovalılara göre.

Bulgarlar çocuk bakımında çok tercih ediliyorlar çünkü daha sıcaklar. Bizim Türk geleneklerine de daha yakınlar. Zaten Türk kökenli göçmenler.

Şimdi artık tamamen Bulgarlara döndük çünkü Özbeklerde de yol yordam yok. Mutfağın malzemesini banyoya koyuyorlar mesela. Biraz daha pisler ve Türkçeleri çok kötü.

Yabancılardaki dezavantajlar ise şöyle: Gençlerin özel hayatları seks ağırlıklı oluyor ve özel hayatlarını bazen işlerine yansıtabiliyorlar. Böylece mikrobik hastalık taşıma tehlikeleri var.

Evde çalışan çocuk bakıcısı daha olgun olunca bir abla, bir anne gibi oluyor. Çok genç olursa evin hanımı kocasını kıskanabiliyor. Mesela Moldovalılar çok güzel ve o güzellikleri başlarına bela.