Dt. Melek Karaçam – Diş Hekimi

Mikroorganizmalar insan vücuduna açık yaradan tükürük ve kan yoluyla girerek yaygınlaşıp ürer, bu sayede hücreleri enfekte ederler. Diş hekimine gelen hastaların pek çoğu patojenik (hastalık yapıcı) mikrorganizmaları herhangi bir hastalık belirtisi olmaksızın taşıyabilir. Bu sayede mikroorganizmaların taşıyıcıdan diğer hasta ve sağlık personeline rahatça bulaşması sözkonusudur.

Diş hekimi, tükürük ve kanla yani iki önemli vücut sıvısı ile temas halinde çalışır. Dolayısıyla diş hekimliğinde enfeksiyonun yayılımı hastadan hekime, hekimden hastaya olabilmektedir. Çapraz enfeksiyon dediğimiz bu olay diş hekimliğinde sıklıkla görülür. Çapraz enfeksiyon yoluyla bulaşıcı hastalıkların ayılmasını önlemek için, sağlık hizmetlerinde sterilizasyon sağlanması çok önemlidir. Sterilizasyon, bakteriyel ve mikotik sporlar dediğimiz bütün mikroorganizmaların yok edilerek öldürülmesi işlemine verilen isimdir. Bu işlem sonrasında hastalık yapan ve yapmayan tüm mikroorganizmalar öldürülmektedir. Sterilizasyonla sıkça karşılaştırılan dezenfeksiyon ise, potojen (hastalık yapıcı) mikroorganizmaların uzaklaştırılması veya inaktive edilmesidir.

Sterilizasyon yöntemlerini şu şekilde sıralayabiliriz:

- Kuru Sıcak Hava Sterilizasyonu

- Nemli Sıcak Hava Sterilizasyonu

- Kimyasal Buhar Sterilizasyonu

- Kaynamış Su Sterilizasyonu

- Yağ Sterilizasyonu

- Gaz Sterilizasyonu

- Radyasyon Sterlizasyonu

Diş hekimiğinde kullanılan tıbbı malzemelerin sterilizasyonu kuru sıcak hava (Pasteur fırını), nemli sıcak hava (otoklav)sterilizasyon metotları yanında kimyasal dezenfektanlar kullanılarak yapılmaktadır. Ancak yanlızca kuru sıcak hava metodu kullanılarak sterilizasyonların yapıldığı klinik ortamlada yüzde 60 başarısızlık oranı tespit edilmiştir. Bu oranın düşürülmesi için kuru sıcak hava metodu yanında nemli sıcak hava sterilizasyon metodunun da uygulanması gereklidir. Kuru sıcak hava yoluyla sterilizasyonda 175 C derece ‘de 1 saat, 140 C derece’de ise 3 saat sterilizasyon yapılmaktadır. Bu yöntemle cam ve metal aletler sterilize edilir. Nemli sıcak hava sterilizasyonu otoklav denen aletlerde 121 C derece ‘de 1,5 atmosfer basınç altında 15 dakika süreyle sterilizasyon sağlanır. Bu ısı ve basınç altında bozulmayacak malzemeler sterilize edilir. Diş hekimliğinde kullanılan her iki yöntemle de bozulabilecek malzemelerin kimyasal dezenfektanlarla sterilizasyonları sağlanmaya çalışır.

Hastanelerde sterilizasyonun tam ygulanabilmesi için tüm çalışanların katkılarına da ihtiyaç vardır. Hastaların tedavi hizmetlerinin başlangıcından bitimine kadar enfeksiyonlardan korunması için sterilizasyon ve dezenfeksiyon yöntemlerinin diş kliniklerinde uygulanması evrensel haklardır.