Çapraşık diş ya da ortodontik tedavi kaç yaşında başlamalıdır, tedavi sırasında ne yenilmeli, tedavi yarım bırakılırsa ne olur, şehir efsanelerinin hangileri doğru?
Dr. Aylin Sezen Yalçın
Ortodontist
Çarpık diş hakkında en çok merak edilen soruları başında yaş geliyor. Kaç yaşında ortodontik tedaviye başlanabilir?
Ortodonti tedavisi dişlerin yer değiştirilmesi her yaşta mümkündür. 8 yaşındaki çocuğun çıkmayan dişleri tedavi edilirken aynı anda ebeveynin de dişleri arasındaki boşluklar kapatılabilir. Ortodontik tedavinin yaş olarak üst sınırı yoktur. İhtiyacı olan bireylere her yaşta uygulanabilir. Erişkinler için diş renginde braketler olduğunu gibi aynı zamanda braketleri gizlemek de mümkün.
Ortodontik tedavinin süresi nedir ?
Vakanın durumuna, hastanın yaşına bağlı olarak 6 ay ile 36 ay arasında değişebilir.
Tedavi sırasında nelere dikkat etmek gerekir?
Dişlerin üzerine yapıştırılan tellerin( braket) kırılmadan diş yüzeyinde durması tedavinin başarısı açısından önemlidir. Bu sebeple yenilen gıdalara özen gösterilmelidir. Tedavi süresince uzak durulması gereken ya da küçük parçalara bölünerek yenilebilecek gıdalar; kuruyemiş, sert şekerler, elma, erik, ayva gibi meyveler, cips, sakız, lokum gibi diş braketlerine yapışabilecek ve temizlenmesi zor olan gıdalar… Kola gibi asitli içecekler…
Tedavi sırasında ağrı veya hassasiyet olur mu?
Tellerin takıldığı ilk günler yanakların ve dudakların iç yüzeylerinde hafif tahriş ve dişlerde çiğneme sırasında ağrı olabilir. Şikayetlerin derecesi ne olursa olsun en fazla 10 gün içerisinde ağızda tel olduğunu hissedilmeyecektir.
Dişler düzeldikten sonra tekrar bozulabilir mi?
Dişler düzeldikten sonra teller diş yüzeylerinden çıkartılacaktır. Bu işlemin ardından mevcut durumun koruması amacı ile pekiştirme aygıtları uygulanacaktır. Eğer bu aygıtlar önerilen sürelerde kullanılmazsa ve uzun süre kontrole gidilmezse dişlerin tekrar bozulma ihtimali vardır.
Dişler düzelttirilmezse ne gibi problemler yaşanır?
Dişlerdeki düzensizlikler yaş ilerledikçe daha şiddetlenecektir. Yani uzun dönemde dişlerin görünümü daha çok rahatsız edeci bir hal alacaktır.
Dişlerin düzgün kapanmıyor olması, çene eklemlerinize normalden daha fazla baskı gelmesine sebep olup, uzun dönemde ağız açıp kapama kısıtlamaları, çene kilitlenmesi gibi problemlere yol açabilir.
Dişlerdeki düzensizlikten dolayı diş araları ve bazı yüzeyleri daha zor temizleneceğinden, çürük oluşumu düzenli diş dizisi olan bir bireye göre daha fazla olacaktır.
Çocuktaki ortodontik problem nasıl teşhis edilir?
Hastalar çoğunlukla köpek dişlerinin yukarda kaldığı şiddetli çapraşıklık durumlarında uzmana danışmaktadır. O düzeyde dikkat çekici bir durum yoksa ortodontik sorunlar geç yaşlarda fark edilmekte ve hastalar “bu yaşta tedavi olamam” diyerek ortodontik tedaviden vazgeçerek o şekilde kalmayı tercih eder ya da sağlıklı dişlerini kestirerek protez yaptırmak durumda kalır.
Aslında önerilen 3 yaşını aşmış her bireyin 6 ayda bir, en fazla yılda 1 kez diş doktoru kontrolüne gitmesidir. Gidilen doktor ortodontist olmasa bile ortodontik problemi teşhis edilen vakalar uzman kişilere yönlendirilir.
Kulak ağrısının sebebi dişlerdeki bozukluk olabilir mi?
Çene ve yüz sisteminde oluşan ağrılar dişlerden kaynaklanabilir. Ama kesinlikle söz konusu değildir. Ağrılara yol açabilecek birçok sebep olabilir. Bu durumda dişlerin tedavisi yapılması gereken birincil işlemlerden birisidir.
Telleri çıkardıktan sonra diş üzerinde leke kalır mı?
Diş temizliğine hassasiyet gösterilirse leke kalması mümkün değildir. Leke diye bahsedilen renklenmeler aslında çürük başlangıç alanlarıdır.
Ortodontik tedavi diş çürümesini hızlandırır mı?
Dişlerin üzerine yerleştirilen tellerin girintili çıkıntılı yüzeyleri yiyeceklerin birikimine oldukça elverişli alanlardır. Eğer dişler doğru fırçalanmazsa ortodontik tedavi ile diş çürüyebilir.
Tedavi amacı ile diş çekilmesinin sakıncası var mı?
Ortodontik tedavi amacı ile diş çekilmesi hastaların velileri tarafından çoğunlukla istenmemektedir. Halbuki diş çekimi kararı, dişlerin çene kemikleri üzerine yerleştirilemediği durumlarda tedavi sonucunun daha başarılı, elde edilen sonucun daha kalıcı olmasını sağlar.