Zamanında ve yeterli verilen disiplin, çocuğun hayatı boyunca karşılaşacağı zorluklarla baş etmesini sağlıyor. Anne babası tutarlı olan ve disiplinli bir yetiştirme tarzını benimsemiş ebeveynlerin çocukları; insanlarla iyi ilişkiler kurabilen, sabretmeyi bilen, şükran duygusu gelişmiş, sınır ve kuralları tanıyan bireyler olarak yetişiyor.
Uzm. Dr. Orhan Karaca
Psikiyatri Uzmanı
Bebek, ebeveynlerinin kendisine ilgi göstermesini ve onlar tarafından ihtiyaçlarının karşılanmasını ister. Bunun, hemen şimdi ve koşulsuz gerçekleşmesini bekler. Doğası gereği böyle bir tutum içinde olan bebek, eğer ebeveynlerinde tutarlılık olmadan yetiştirilirse, sınır konusunda sorunları olan bir çocuğa, ergene ve erişkine dönüşebilir. Fikir ayrılığı, çocuğun kendisine uygun olan tarafı tutması durumunda bir şeyi çabuk elde etmesine neden olabilir. Bu şekilde yetişen çocuk; engellenmeye tahammülü olmayan, hak ve özgürlükler konusunda sınırsız olduğunu düşünen bir birey olma yoluna gidebilir.
Anne Ve Babanın Çocuğa Karşı Tutumu Nasıl Olmalıdır?
Anne ve baba, disiplinin cezalandırma ve bir mahrum etme davranışı olduğunu düşünmemelidir. Disiplin sınırlama, planlama, erteleme, otokontrol gibi başlıkları da içerir. Ebeveynler çocuğun gelişiminde her ikisinin de önemli olduğunu unutmamalı; sevgi veren, ağız birliği içinde tutarlı davranan bir davranışı benimsemeli, çocuğa empatiyle yaklaşmalıdır. Anne babalar aşırı katı, serbest bırakan ya da aşırı sevgi gösteren, donuk bir tutum ve sevgi anlayışı içinde olmamalıdır. Çocuk gelişimi ile ilgili fikir ayrılıkları olsa da, anne babalar bunu çocuğa yansıtmadan, kendi aralarında konuşarak halletmelidir.




Anne Baba Arasında Fikir Ayrılığının Olması, Disiplinde Ne Gibi Hataların Ortaya Çıkmasına Neden Olur?
Çocuk, böyle durumlarda kendini destekleyen ebeveynin tarafını tutar ve istediğini elde etmeye başlar. Zaman geçtikçe bunlar çocuğa yetmemeye başlar ve çocuk, kendini destekleyen ebeveynin kısıtlamalarını da dinlemez hale gelir.
Anne Ve Baba, Çocuğa Nasıl Bir Disiplin Uygulamalıdır?
Çocuğun yaşına uygun bir sınırlama stratejisi belirlenmelidir. 2 yaşındaki çocukla, 12 yaşındaki çocuğu aynı kefeye koyarak hareket edilmemelidir. Sınırlar, çocuğun eğitimi için şarttır. Ancak, aşırı sınırlanan çocuklar pasif ve içe kapanık olabilirler. Çocuk yönetildiğini düşünmeyeceği, aynı zamanda belirli sınırların da dışına çıkamayacağı bir sistem içinde eğitilmelidir. Ebeveynin amacı, çocuğun erişkin bir birey olduğunda kendi başına yaşamını devam ettirmesi ve sorunlarını çözebilmesi ise bu çerçevede bir eğitim verilmelidir. Çocuğun sorumluluk alması sağlanmalı ayrıca kendini özgürce ifade edebileceği bir ortam oluşturulmalıdır.
Eğitim ve disiplin bebeklikten itibaren verilmeye başlanmalı, çocuğa sevildiği hissettirilmelidir. Çocuğun tüm alanlarda kademe kademe gelişeceği bir hayat sürmesi sağlanmalıdır. Çocuk gelişiminin, birçok yönden eş zamanlı yürütülmesi gereken bir süreç olduğu unutulmamalıdır.
Disiplinde Yapılan Yanlışlar Nelerdir?
Aşırı katı ya da gevşek tutum, ses yükseltme, tehdit, baskı, fiziksel şiddet, başkalarının yanında küçük düşürme, ebeveynler arası ya da çocuğa uygulanan disiplin konusunda tutarsızlık, rüşvet (bir işi yapmak için sürekli bir karşılık alması gerektiğini düşündürmek) disiplinde yapılan yanlışlardır.
Çocuğa Uygulanan Doğru ve Yanlış Disiplin Tutumlarının Arasındaki Farklar Nelerdir?
Aşırı ilgi ve sevgi verilen, eğitimin gevşek tutulduğu ailelerde yetişen çocuklarda sorumluluk duygusu yeterince gelişmez. Bu ortamda yetişen çocuk benmerkezci, talepkar ve alaycı olma eğilimindedir. Eğitimin gevşek verilmesi dışında, çocuğun yaşadığı kıskançlık duygusu da alaycı davranışa zemin oluşturabilir. Anne ve babasının kendisi dışında başka çocuklarının olması ve sevginin bölüşülmesi çocuğu rahatsız edebilir ve güven duygusunu zedeleyebilir. Yarışmak zorunda hissetme ve onaylanmama endişesi, bir mücadelenin doğmasına yol açar. Kardeşe karşı agresyon ve öfke gelişir. Bu da alay etmek, kavga etmek, paylaşamamak, karşı gelmek, mızmızlanmak gibi biçimlerle kendini gösterir. Böyle durumları ailenin öngörmesi ve bu tür davranışlar ortaya çıktığında ailenin, çocuğun değersizlik düşüncelerini değiştirmeye çalışması büyük önem taşır. Çocuğun gerekçeleri fark edilmeye çalışılmalı, ayrıntılı dinlenmeli, düşünceleri yargılanmadan net bir şekilde öğrenilmelidir. Aileler “Ben biliyorum.” tarzı bir tutum içine girip, çocuğa düşüncelerini sormak yerine varsayarak genel konuşmalar yapabilmektedir. Nasihat tarzı bu yaklaşımlar ailenin tespitinin hatalı olması durumunda çocuğun ailesine kendini kapamasına, düşüncelerini açmamasına neden olabilir. “Çocuğumuz için neler yapabiliriz?” diye soran ebeveynlerin ilk önce çocuklarının düşüncelerini sabırla dinleyip, sorunları tespit etmeye çalışması büyük önem taşır.

Yeterince sevgi almayan ancak, aşırı disiplinle yetiştirilen çocuklarda, vicdan duygusu yeterince gelişmeyebilir. Bu gibi durumlarda, değer yargılarının gelişmesi konusunda yetersizlik söz konusudur. Aşırı sevgi ve yoğun disiplin sonucunda oluşan nevrotik kişilikler ve yetersiz sevgiyle disiplin azlığı durumunda oluşan donuk, pasif bireylerde de mutlaka terapiye başvurulmalıdır. Çocuk için yapılması gerekenler ertelendiğinde, ileride başka sorunların çıkabileceği bilinmelidir. Geleceğimiz olan çocuklara yeterli sevgi, yeterli disiplin, yeterli hoşgörü ve biraz olumsuzluğun içinde bulunduğu bir eğitim verilmesi en idealidir. Bu konuda ebeveynlerin kendi davranışlarını gözlemlemesi, gerekiyorsa profesyonel yardım almaları gerekmektedir. Ağaç yaşken eğilir sözü hiçbir zaman akıldan çıkarılmamalıdır.
Anne Babalara Öneriler
Anne babalar çocuklardan beklediklerini önce kendileri uygulamalı ve bu şekilde, çocuklarına güzel örnek olmalıdır. Çocukla yakından ilgilenilmeli, çocuk kuralların dışına çıkmak istediğinde olağan karşılanmalı, bu tutumu nedeniyle hemen onu cezalandırma yoluna gidilmemelidir. Eğitimin sabırlı olmayı gerektiren bir süreç olduğu unutulmamalı, çocukla olan sevgi bağı eğitim için olumlu yönde kullanılmalıdır.
Aileler, çocuğa bazı aşırı davranışlarında sınır koymalıdır. Çocuğa hayır demek, kötü bir ebeveyn olmak anlamına gelmez. Çocuk hayatı boyunca karşılaşacağı hayırları, basitten zora doğru ailesinde görmelidir. Bu ifadeden, çocukların sürekli reddedilmesi mesajı da alınmamalıdır. Çünkü, baskı ve zorlama ile sadece korku oluşur. Çocuk ileride ayakları üzerinde duran bir birey olduğunda, kendisine dayatılan kuralları en kısa sürede terk eder. Çocuğun eğitiminde ödül kadar, ceza ve kısıtlamaların da önemli olduğu unutulmamalıdır.
Aşırı kısıtlayıcı, aşırı müsamahakar tutumlardan kaçınılmalıdır. Çocuğun kendi başına hareket edebileceği ancak, aşırıya kaçıp bazı zararlı şeylere bulaşmasının engelleneceği bir tutum geliştirilmelidir. Ceza verirken tutarlı olunmalı, amacın çocuğun canını yakmak değil, eğitimi olduğu unutulmamalıdır. Çocuk, olumsuz davranışların bir bedeli olduğunu ailesinde öğrenmeye başlamalıdır.