Amerikan Hastanesi’nden dil ve konuşma bozuklukları uzmanı Seda Atilla Şahin, kekemelikle ilgili sorularımızı yanıtladı.
Kekemelik nedir?
Kekemelik; konuşurken ses (t-t-t-tarak), hece (ka-ka-ka-kalem) veya kelimelerin (ben-ben-ben-ben-ben) tekrarlanması, seslerin uzatılması (mmmmasa) veya sesin boğazda takılıp hiç çıkmamasıyla konuşma akıcılığının bozulmasına denir.
Akıcılık bozukluklarının kekemelik olarak nitelendirilmesi için bunların kişinin iletişimini etkilemesi gerekir. Sorun, yapısı gereği döngüsel ve değişkendir. Bazen kişi akıcı konuşurken bazen kekeler. Sorunun şiddeti de zaman içinde değişkenlik gösterebilir.

Kekemelik ne zaman ortaya çıkar?
Kekemelik, 1.5-12 yaşları arasında ortaya çıkabilir. Ancak en çok 2-5 yaşları arasında rastlanır.

Ortaya çıkmasının özel bir sebebi var mı?
Yaygın inanışın aksine, kekemelik illa psikolojik bir travma yüzünden olmaz. Belli bir yatkınlık varsa böyle bir durum tetikleyici olabilir.

Çocuklar neden kekeme olur?
Genetik, nörofizyolojik, gelişimsel ve çevresel faktörlerin karışımının kekemeliğe neden olduğuna dair bulgular mevcut.
Kekemelik nadir de olsa ileri yaşlarda nörolojik bir hasar sonrası da edinilebilir.

Görülme sıklığı cinsiyete göre değişir mi?
Evet, kekemelik erkeklerde kızlara göre 4/1 oranında daha sık görülür.

Sorun kendiliğinden düzelir mi?
2-3 yaşlarında dil becerisi çok gelişmiş ama konuşma mekanizması henüz bu kadar karmaşık bir dili ifade edecek kadar ilerlememiş çocuklarda kekemelik ortaya çıkabilir. Zamanla konuşma mekanizması da dil becerileriyle aynı gelişimsel basamağa geldiğinde durum, kendiliğinden geçebilir. Ancak hangi çocuklarda kendiliğinden geçeceğini veya kalıcı olabileceğini önceden bilmek mümkün değil.

Kekemelik tedavisi için hangi uzmandan yardım alınmalı?
Kekemelik tedavisini dil ve konuşma bozuklukları uzmanları uygular. Uzmanlar, bu alanda yüksek lisans sahibi klinisyenlerdir.

Çocuğu kekeleyen ailelelere neler tavsiye edersiniz?
Çocuğunuzun konuşmasını eleştirip, düzeltmeye çalışmayın. Yavaş veya düzgün konuşması için uyarmayın. Kelimeleri onun yerine tamamlamayın. Bu konudaki endişe ve kaygılarınızı ona yansıtmayın. Bir dil ve konuşma bozuklukları uzmanından değerlendirme alın.
Uzman, bazı durumlarda beklemeyi bazı durumlardaysa vakit kaybetmeden müdahale etmeyi tavsiye edebilir. Özellikle kekelediğinin farkında olan, bundan dolayı az konuşan, kekeleyeceğini fark ettiğinde söyleyeceği kelimeyi değiştiren, konuşmaktan kaçınan, kekelerken yüzünde veya vücudunda kasılmalar olan çocukların zaman kaybetmeden bir uzmana gösterilmesi tavsiye edilir. Erken müdahale sayesinde kekemeliğin ortadan kalkma imkanı göz önüne alındığında, bu durum kronikleşip yer etmeden müdahale etmek, son derece önemli. Terapi ne kadar erken başlarsa o kadar iyi sonuçlar almak mümkün.