Geleceğimiz olan çocuklarımızın sağlıklarını koruyarak büyümeleri için, özellikle okul ürünleri konusunda neden seçici olmamız gerektiğini, Hisar Intercontinental Hospital Klinik Laboratuvarlar Bölüm Başkanı Prof. Dr. Bekir Sami Uyanık’tan öğrendik…

Özellikle çocuklarımızın kullandığı hazır giyim, bakım, kırtasiye malzemeleri ve oynadıkları plastik oyuncaklarda bulunan azo boyaları ve fitalatların belirli oranlarda kullanılması gerektiğinin altını çizen Prof. Dr. Uyanık; ‘Tüketici Ürünlerinin, Tehlikeli Kimyasal Madde İçeriğine Yönelik Piyasa Gözetimi ve Denetimine İlişkin Tebliğ ile birlikte, tekstil, hazır giyim, çocuk bakım ve kırtasiye ürünlerinde bulunan azo boyaları ve fitalatlar gibi tehlikeli kimyasalların kontrolleri yapıldığı gibi, kullanımına da kısıtlamalar getirilmiştir. Azo boyaları, su içinde iyi çözündüğünden, karaciğerde parçalanarak, idrar yoluyla vücuttan dışarıya atıldığından, sağlıklı bir insanda toksik düzeylere ulaşmaz. Plastik maddeleri yumuşak ve esnek yapmak için kullanılan, yemek kapları, kozmetik ürünler, duş perdeleri, oyuncaklar gibi birçok üründe yer alan fitalatlar, suda çözünürlükleri ve uçuculukları düşük, yağda çözünürlükleri yüksek organik bileşiklerdir. Cildimizden emilebilir, plastik malzemeden sızarak kolaylıkla yemeklere bulaşabilir; hatta içtiğimiz suya ve havaya bile karışabilir. Standartlara uygun özellikte olmayan bazı boya ve katkı maddelerinin bozulması ile toksik ürünler ortaya çıkabilir.

Henüz tam olarak kanıtlanmamış olsa da, bazı azo boya maddelerinin, çok zehirli ve kanserojen metabolitlere dönüşebildiği, çocuklarda hiperaktiviteye sebep olduğu ya da hiperaktiviteyi artırdığı iddia edilmektedir. Yine bazı fitalat türevi kimyasallar, hormonlar gibi etki göstererek, hormonal dengeyi bozmakta, cinsiyet gelişimi, bağışıklık sistemi ve metabolizmayı etkileyerek, büyüme ve gelişim bozukluklarına yol açmaktadır. Deneysel çalışmalarla, yüksek fitalatın, farelerin karaciğer ve testis dokusuna verdikleri hasarlar gösterilmiştir. Obez çocukların, fitalatlara daha fazla maruz kaldıkları düşünülmektedir. Bazı araştırmalarla, vücudunda yüksek fitalat düzeyi bulanan kişilerde, insülin üretiminin bozulduğu, insüline direnç geliştiği, diyabet riskinin 2 katına çıktığı görülmüştür.

Okul çantaları, beslenme çantaları, kalem kutuları, pastel boya, sulu boya, kuru boya kalemleri, keçeli kalemler gibi boya malzemeleri, kurşun kalem, tükenmez kalem gibi kalemler, silgiler, kalemtıraşlar, defterler, abaküsler, oyuncak damgalar, kalıplar, sayı fasulyeleri, su matarası, bant, etiket gibi kırtasiye ürünlerinin, sağlığa zararlı olmayan ürünler olması gerekir. Okullar açılırken, okul ürünlerinde kullanılabilen kimyasal madde oranlarının belirtilen ve uygun görülen sınırlarda olması, çocuklarımızın sağlığı için oluşturduğu risk ve tehlikeler konusunda yapılan sıkı denetimler yanında, anne babaların da daha hassasiyet göstermesi gerekir.’ açıklamasında bulundu.


Kırtasiye ve okul malzemesi alışverişinde bunlara dikkat edin…
• Kırtasiye ürününü seçerken, üretici/ithalatçısının açık adının ve adresinin bulunduğu ürünleri tercih edin.
• Satın alınan kırtasiye ürünlerinde, özellikle boya kalemlerinde 'EN 71 standardına uygundur' ibaresinin bulunup bulunmadığına bakın.
• Özellikle plastik, tekstil ve deri ürünlerinde renk ne kadar koyuysa o kadar çok boyar madde kullanıldığını unutmayın. Bu nedenle, kimyasal kokan koyu renkli ürünlerden kaçının. Yine de alıyorsanız kullanmadan önce mutlaka yıkayın.
• Islandığında renk veren, boyası akan koyu renkli elbiselerin cilde temasının tehlikeli olduğunu unutmayın.
• Oyuncak şeklinde veya oyuncak niteliği taşıyan kırtasiye ürünlerinde, 'CE' markasının olup olmadığına ve hangi yaş grubuna yönelik olduğunun belirtilmesine önem verin.