Anne adayları arasında en çok merak edilen konulardan biri, doğum sırasında epizyotomi uygulanıp uygulanmayacağıdır. Halk arasında bilinen adıyla dikişli doğum olasılığı birçok anne adayını korkutan bu konu hakkında Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Hülya Erden’den önemli bilgiler aldık.

Epizyotomi nedir?

Doğum sırasında vajinal açıklığı genişleterek doğumu kolaylaştırmak, istenmeyen yırtıkları önlemek fetusun başının, bazen de makatının kolay, hızlı ve risksiz doğumunu sağlamak amacıyla perin (vajina ile anüs arasındaki bölge) bölgesine yapılan cerrahi kesidir.
Epizyotomi kimlere uygulanır?

Epizyotomi genellikle ilk doğumunu yapan hamilelere, daha az sıklıkta da daha önce doğum yapmış anne adaylarına uygulanır. İlk doğumda vajina esnekliği zayıftır, yırtılma olasılığı daha fazladır. Doğum sayısı arttıkça vajina elastikliği artacağından epizyotomiye gereksinim azalır.
Epizyotomi yapılma nedenleri

Perinin kontrolsüz yırtılmasını önlemek. Bazen bu yırtıklar o hale gelir ki, annenin anüsüne kadar uzanır. Kadın dışkısını kontrol edemez ve komplike ameliyatlar geçirmek zorunda kalır. Bu durumu önlemek için epizyotomi yararlıdır.
Perin tabanı kasları doğum sırasında aşırı gerilerek gevşeme ve sarkmalar oluşabilir. Bu da kadının ileri yaşlarda idrar kaçırma, vajinada aşırı genişlik, idrar torbasının sarkması vb. gibi sorunlarla karşılaşması demektir. Bu durumu önlemede epizyotomi yararlıdır.
Hangi durumlarda epizyotomi yapılması gerekir?

• İri bebeklerin doğumunda,
• Fetal distres (bebeğin sıkıntıya düşmesi) bebeğin anne karnında sıkıntıda olduğu bir an önce doğması gereken durumlarda,
• Vakum, forceps (doğum sırasında bebeğin dışarı çekilmesi için kullanılan bazı özel aygıt) kullanımı gerektiren müdahaleli doğumlarda,
• Prematüre doğumlarda, bebeğin küçük olması çelişkili gibi görünse de prematüre bebeğin başı hassas ve perinenin basısına dayanması zor olduğunda,
• Makat gelişlerde (bebek ters geldiğinde),
• Vajina çıkış dokusu çok sert ise çıkış sırasında mutlaka yırtılacak ve bu kontrolsüz olacağından,
• Annenin ıkınmasının istenmediği durumlarda (annede kalp yetmezliği, bel fıtığı vb. varsa ) epizyotomi uygulamak yararlı olacaktır.

Epizyotomi nasıl uygulanır?

Lokal anesteziyi takiben özel epizyotomi makası ile perine (vajina ile anüs arasındaki bölge) kontrollü olarak kesilir. Doğum olduktan plasenta da çıktıktan sonra gerekirse tekrar uyuşturularak kendiliğinden eriyen dikiş materyali kullanılarak dikilir. Sonrasında soğuk kompresler, ağrı kesici hap veya spreyler özel antiseptik solüsyonlarla pansumanlar sayesinde 1 hafta 10 gün içinde kolayca iyileşir ve çoğunlukla sadece ince bir çizgi halinde iz kalır.
Sonrasında yaşanabilecek sorunlar nelerdir?

• Ağrı: En çok şikayet gelen konusu ağrıdır ama ağrı kesici ilaçlara iyi cevap verir .
• Hematom (Dikiş yerinde kan toplanması): Genellikle dikiş sırasında fark edilmeyen bir atardamardan sızan kanın birikerek kitle oluşturmasıdır. Dikişler açılır, kanayan damar bulunup bağlanır ve kan pıhtıları temizlenirse sorun kalmaz.
• Dikiş açılması: Enfeksiyon nedeniyle dikişler, yara iyileşmesi tamamlanamadan açılabilir. Bu durumda yine enfeksiyon sonrası yeniden usulüne uygun dikilmelidir.
• Disparoni (ağrılı cinsel ilişki): Özellikle usulüne uygun dikilmeyen veya enfeksiyon gelişen epizyotomilerde karşılaştığımız bir sorundur. Tıbbi tedavi ile iyileşmez ise cerrahi düzeltme operasyonlarına girişilebilir.

Epizyotomi kararı nasıl veriliyor?

Normal doğum yönetiminde hastaya göre karar verilmelidir. Hastanın epizyotomi istememesi talebine saygı duyulmalı, yararları ve olası komplikasyonlar hastaya iyice anlatılmalıdır. Doğum sırasında epizyotomi uygulamasının yarar ve zararı o hastaya göre hesaplanıp uygulanması zorunlu ise usulüne uygun olarak yapılmalıdır. Kimi kadının ilk doğumudur ama dokuları o kadar elverişlidir ki epizyotomiye gerek olmaz. Ancak kimi kadının da 3. doğumudur ama dokuları o kadar serttir ki yırtılma kaçınılmaz olup önlemek için epizyotomi yapılmalıdır. Son karar hastanın genel eğilimini de göz önüne alan doğum hekiminin olmalıdır.