En son sonunda dokuz aylık süreciniz sona erdi ve bebeğinizle birlikte evdesiniz. Fakat muhtemelen yorgun, endişeli ve duygusal olarak dalgalanmalara açık durumdasınız. İşte bu 6 haftalık sürece lohusalık dönemi deniyor. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Hüseyin Şenyurt, bu hassas dönemde karşılaşabileceğiniz problemlerden ve çözüm önerilerinden bahsediyor.

Doğumdan sonraki ilk birkaç haftada karşılaşılabilecek fiziksel problemler
• Memelerde hassasiyet: Süt alışı başlamadan önceki birkaç gün, göğüsleriniz şişebilir ve özellikle meme uçlarında ağrı ve sızlama duyabilirsiniz.
• Kabızlık: İlk bağırsak hareketi için doğumdan sonra birkaç gün geçmesi gerekebilir. Eğer hemoroitiniz (basur) var ise veya doğum vajinal yolla olmuş ve epizyotomi (doğumda yapılan kesi) var ise bu ilk bağırsak hareketi ağrılı ve sıkıntılı olabilir.
• Epizyotomi: Vajinal doğum sırasında doğumu kolaylaştırmak için vajen çıkışına bir kesik yapılmış olabilir veya doğum sırasında bu bölgede yırtıklar oluşmuş olabilir. Epizyotomi veya yırtıklara konulmuş dikişler oturmanızı ve yürümenizi bir süre zorlaştırabilir. Öksürürken ve hapşırırken ağrı duyabilirsiniz.
• Sıcak veya soğuk basmaları: Doğumla birlikte, vücudunuzda çok ciddi hormonal değişiklikler oluşur. Bu değişiklikler vücudun termostatının dengesiz davranmasına neden olur.
• İdrar ve gaita kaçırma: Doğum sırasında, doğum kanalı etrafındaki kasların esnemesi sonucunda öksürünce, gülünce veya ıkınınca istemsiz idrar kaçırma ve bağırsak hareketlerini kontrolde zorlanma olabilir. Bu özellikle zor doğumlardan sonra daha sık görülmektedir.
• Rahim bölgesinde ağrılar: Doğumu takip eden günlerde de rahim kasılmaları devam eder. Bu kasılmalar özellikle bebeği emzirirken ve kanama azaltıcı ilaç aldıktan sonra belirgindir.
• Vajinal akıntı (loşi): Doğumu takip eden günlerde alışageldiğiniz adet kanamasından daha fazla ve sıklıkla da pıhtılar içeren bir kanama görülür. Bu kanama daha sonraki günlerde giderek azalır rengi giderek beyaz veya sarıya döner. Akıntı genellikle lohusalık döneminin sonunda normale dönmüş olur.
• Kilo kaybı: Doğumu takiben yaklaşık 6-7 kilo civarında hafiflemiş olursunuz. Bu kilo kaybı bebeğin kilosu, plasenta ve amniyotik sıvının toplam ağırlığına denk gelir.
Doğumu takip eden dönemde yaşanan ruhsal problemler
• Melankoli: Yeni doğum yapmış çoğu kadın, doğumu takip eden günlerde sinirlilik, üzüntü, ağlama isteği ve gerginlik gibi karmaşık duyguları yaşar. Bu belirtiler, doğum ve sonrasında yaşanan hormonal dalgalanmalar, yorgunluk ve doğumda yaşanan beklenmedik olaylardan ve hayatta yüklenilen yeni rolü üstlenmekten kaynaklanır. Bu ruhsal dalgalanmalar genellikle ilk haftadan sonra kaybolur.
• Doğum sonrası depresyon (postpartum depresyon): Yukarda anlatılan melankoli tablosundan daha ağır ve uzun seyreden bir tablo lohusaların %10-25’inde görülür. Ruhsal dalgalanmalar, suçluluk hissi, devamlı hüzün hali mevcut olabilir. Doğumdan bir yıl sonrasına kadar teşhis edilebilen bir tablodur. Geçmişinde depresyon atağı geçirmiş olanlarda, ailesinde depresyon öyküsü olanlarda ve hayatlarında çoklu stres faktörü olanlarda görülme ihtimali daha fazladır.
• Cinsel yaşantı ile ilgili konulara gelince, eşiniz doğumdan önce kalınan yerden devam etmeye hazır konumda iken siz fiziksel ve ruhsal olarak kendinizi cinselliğe hazır hissetmeyebilirsiniz. Tercihiniz cinsellikten ziyade iyi bir gece uykusundan yanadır.
Peki ne yapmalı?
• Günde 8-10 bardak su için.
• Mümkün olduğu kadar merdiven yetine asansöre binmeyi tercih edin ve ağır kaldırmaktan uzak durun.
• Doktorunuz izin verene kadar, otomobil kullanmayın.
• Eğer sezaryen kesisi şişer veya kızarır ise doktorunuza haber verin.
Bu dönemde doğum kontrolü nasıl olmalı?
Doktorların genelde önerisi cinsel yaşantıya geri dönmek için 6-8 hafta beklenmesi yönündedir. Böylece iltihap, kanama, dikişlerin açılması gibi riskler en aza indirilmiş olur. Cinsel yaşantınıza geri döndüğünüzde, vajinal kayganlığın eskisi gibi olmadığını fark edebilirsiniz. Bu durum vücudunuzda oluşan hormonal değişikliklerle ilgilidir ve zamanla düzelecektir. Doğumu takiben daha adet olmadan yeniden gebe kalmanız mümkündür. Eğer sadece anne sütü veriyorsanız yani hiç katı gıda, biberon vermiyorsanız, günde en az 8 kez emziriyorsanız (gündüzleri en geç 3 saatte bir, geceleri en geç 6 saate bir olmak kaydı ile) ve halen adet olmadıysanız ilk 6 ay gebelik şansı oldukça düşüktür. Bunun dışındaki durumlarda doktorunuzla konuşup sizin için uygun olan bir korunma metodu tespit etmelisiniz.
Emzirme
Süt veriminizin iyi olması için yeterli uyku almanız, yeterli sıvı ve gıda almanız özellikle önemlidir. Yeterli sıvı almanız için önerilebilecek bir metot, her emzirmeden sonra bir bardak su veya meyve suyu içmeniz olabilir. Süt veriminiz ideal seviyeye gelene kadar kafein içeren gıda ve içeceklerden uzak durmanız yerinde olabilir. Kafein idrar ile sıvı kaybını artırırken, bazen de bebeğin huzursuz olmasına ve uyku düzeninin bozulmasına neden olabilmektedir. Emzirme ile ilgili problemler yaşıyorsanız sağlık personelinden destek almanız doğru olacaktır. Süt kanallarının tıkanması durumunda göğse yapılacak masaj, sıcak bir duş veya sıcak ve ıslak havlularla yapılacak kompresler faydalı olabilir.
Memelerin şişmesi, kızarması, ateş ve titremelerin olması, mastit adı verilen meme iltihabının gelişmesine işaret edebilir. Böyle bir durumda en kısa zamanda doktorunuza ulaşmalısınız. Verilecek antibiyotik tedavisi sırasında bol sıvı alın ve emzirmeye devam edin. Emzirme yerine pompa ile sütü çekip, çektiğiniz sütü kaşık veya çok ince delikli biberonla bebeğinize verebilirsiniz.
Egzersiz
Doktorunuzun izin vermesinden sonra egzersiz programlarına katılabilirsiniz. Böylece gebelik öncesi formunuza ulaşmanız kolaylaşacaktır. Egzersiz programına hafif egzersizlerle başlayıp giderek tempoyu artırmalısınız. Yürüme ve yüzme çok ideal seçenekler olarak akılda tutulmalıdır.
Hemoroit ve kabızlık
Gebeliğin son dönemi ve lohusalıkta hemoroitler problem yaratabilmektedir. Dönüşümlü olarak uygulanan sıcak oturma banyoları ve soğuk kompresler nispi bir rahatlama sağlayabilmektedir. Rahatsızlığın çok olduğu dönemlerde, şişme simit üzerine oturmak rahatlatıcı olabilmektedir. Sıvı alımını artırmak ve lifli gıdaların tüketimine önem vermek genel olarak rahatlatıcı olur. Şikâyetleriniz çok fazla ise doktorunuzla görüşmeniz doğru olacaktır. Kendi başınıza herhangi bir ilaç kullanmayın.
İdrar ve gaz-gaita kaçırma
Vücudunuz toparlayıp gebelik öncesi duruma döndükçe idrar ve gaz, gaita kaçırma probleminiz kaybolacaktır. Böyle bir şikâyetiniz var ise Kegel egzersizleri yapmanız faydalı olacaktır.
Başka neler yapabilirsiniz?
• Bebeğinizin uyuduğu dönemlerde sizde kestiriniz. Böylece ilave enerji toplamış olursunuz.
• Her gün kendinize zaman ayırın. Kitap okuyun, müzik dinleyin.
• Her gün duş alın.
• Her gün dışarı çıkıp temiz hava alın, yürüyüş yapın.
• Her gün, 15 dakikada olsa eşinizle yalnız kalın.
• Evi derleyip toparlama ve yemek standartlarınızı düşürün.
Ne zaman doktorunuzu aramalısınız?
• 38 Derecenin üzerine çıkan ateşiniz olduğunda
• Saatte bir peti dolduran kanamanız olduğunda
• Çok büyük pıhtılar geliyorsa (limondan büyük)
• Sezaryen yarasında veya epizyo yarasında kızarıklık, şişme veya iltihap gelmesi söz konusu ise
• Bacaklarınızda şişme ve hassasiyet oluşmuş ise
• Göğüslerinizde kızarık ve dokunmakla hassas bölgeler var ise, göğüs uçlarında çatlak veya kanama var ise
• Vajinal akıntı kokmaya başlamış ise
• Vajina ve etrafında ağrı artmış ise
• İdrar yaparken ağrı ve sızlama, idrarını tutamama veya kaçırma başladı ise
• Öksürük, göğüs ağrısı veya bulantı-kusma başladı ise
• Kendinizi depresif hissetmeye başladıysanız, hayal görüyor, intihar düşünceleri veya bebeğinize zarar verme fikri aklınıza geliyor ise...