Hamilelikte kalsiyum, magnezyum, fosfor, çinko, iyot ve demir ne miktarda olmalı? Bu minerallerin vücuttaki işlevleri ve hamile bir kadında olması gereken oranlar neler? Sorularımızı Beslenme Eğitmeni ve Danışmanı Diyetisyen Şengül Üre yanıtladı.

Hamilelik bir kadının yaşantısında beslenmesinin en önemli olduğu dönemlerden biridir. Bebeklerin sağlıkla dünyaya gelmeleri annenin ve bebeğin sağlıklı yeterli dengeli beslenmesi ile sağlanabilmektedir. Hamilelik döneminde ihtiyacı olan besin öğelerinin tümü sağlık için oldukça önemlidir. Kendilerinin küçük ama vücuttaki görevleri oldukça önemli olan mineraller bebek ve anne için oldukça önemlidir.
Fosfor
Fosfor minerali besinlerin içerisinde yaygın olarak bulunmaktadır. Ancak böbrek hastalıkları veya ileri derecede beslenme yetersizliği olan bireylerde fosfor eksikliği çok nadir olarak görülür Hamilelik döneminde fosfor ihtiyacı yüzde 50 artmaktadır.
İşlevler: Fosfor minrali kalsiyum minerali ile birlikte Kemik ve dişilerin sertliğini sağlar. Hemen hemen bütün kimyasal tepkimelerde, enerji metabolizmasındaki enzim sistemlerinde Nükleik asitlerin temel yapısında, tampon sistemi hücre içi ve böbrek sıvısının asit-baz dengesini sağlamada önem taşır. Aynı şekilde ağızda oluşan asitliği tamponlayarak diş çürümesini önler.
Kaynaklar: Genelde proteinden zengin besinler fosfordan da zengindir. En iyi kaynaklar sırasıyla, et, tavuk, balık, yumurta, kuru baklagiller, sert kabuklu meyveler, yağlı tohumlar süt ve süt ürünleri ve tahıllardır.
Gereksinim: Hamilelikte günlük gereksinim 1200 mg dır.
Magnezyum

Yeterli dengeli beslenen hamile anneler doğada bulunan bütün besin maddelerinde magnezyum mineralini alabilmektedirler. Zaman zaman hamileliğe bağlı kas kramplarında, doktorları tarafından anneye magnezyum önermektedir. Yetişkin bir insanın vücudunda ortalama 25 g kadar magnezyum vardır. Bunun yaklaşık yüzde 60’ı kemik ve dişlerde yüzde 26’sı kaslarda, kalanı yumuşak dokularda ve vücut sıvılarında bulunur.
İşlevler: Kemik ve dişlerin yapısında kalsiyum ve fosforla birlikte bulunur. Vücut sıvılarındaki magnezyum, osmotik basıncın ve asit –baz dengesinin sağlanmasında yardımcıdır. Magnezyum kas ve sinir sisteminde de etkindir. Magnezyum, metabolizmada 300 civarında enzimin çalışması için gereklidir. Özellikle enerji metabolizmasında ve basıncının düzenlenmesinde de yardımcıdır.
Kaynaklar: Bütün yiyeceklerde magnezyum bulunur. Bu nedenle diyet magnezyum yetersizliği ile karşılaşılmaz. Ancak kurubaklagiller, kuruyemişler, tahıllar, yeşil yapraklı sebzeler iyi kaynaklardır.
Gereksinim: Hamilelikte günlük gereksinim 350-400 mg civarındadır.
Demir
Sağlıklı yetişkinlerin vücudunda ortalama 3-5 g kadar demir bulunur. Bunun 2/3 ü kandadır. Kandaki demirin çoğunluğu kırmızı kan hücrelerinin rengini veren hemoglobinin bileşimindedir. Kalanı karaciğer, dalak ve kemik iliğinde depo edilmiştir Hamilelikte gereksinim artmaktadır. Bağırsak parazitleri, aşırı çay ve kahve tüketimi demir emilimini bozabilmektedir. Ayrıca tek yönlü beslenen kadınlarda ve vejeteryanlarda demir yetersizliği sıklıkla görülür.
İşlevler: Demir minerali vücuttaki en önemli işlevi solunum sisteminde, oksijen taşıması ile ilgilidir. Demir, hemoglobinin bileşiminde bulunur. Demir bağışıklık sistemi ve bilişsel performans için de gereklidir.
Kaynaklar: Karaciğer ve organ etleri, et, yumurta, deniz ürünleri ve tahıl ürünleridir.
Gereksinim: Hamilelik döneminde gereksinim 20-25 mg civarındadır.Genellikle hamile bayanların düzenli takiplerinde doktorlarının önerisi ile demir preparatları günlük beslenmeye ek olarak önerilmektedir.
Çinko
Büyüme ve gelişme, protein yapısındaki enzimlerin işlevleri, üreme için gerekli ve önemli bir mineraldir. Yapılan çalışmalarda çinko mineralinden yetersiz beslenme anne karnındaki bebekte büyüme geriliği, ölü doğumlar, doğumsal anomalilerin ortaya çıktığını göstermektedir. Tahıla dayalı tek yönlü beslenme, demir, kalsiyum minerali gibi çinko mineralinin de emilimin fitatlar nedeniyle etkilenmektedir. Günlük diyete eklenen Fe ile birlikte Zn alımını da arttırmak gerekmektedir.
İşlevler: Büyüme gelişme, karbonhidrat enerji metabolizması, üreme ve bazı enzim ve proteinlerin yapısında bulunur.
Kaynaklar: Et, organ etleri, deniz ürünleri, süt ve türevleri, yumurta ve yağlı tohumlar çinko açısından zengindir.
Gereksinim: Hamilelikte 15- 20 mg ek çinko verilmesi uygun olabilmektedir.
İyot
Tiroit hormonlarının yapısında yer alan ancak insan vücudunda çok az bulunan bir mineraldir. Her yaş döneminde ve hamilelikte vücudumuza almamız gereken önemli mineraldir. Eksikliğinde hipotroidi (tiroid bezinin az çalışması) fazlalığında hipertroidi (tiroid bezinin çok çalışması) gibi sonuçlar doğurabilir. Hamilelikte iyot gereksinmesi karşılanmadığı zaman mental gerilik ve doğumsal anomaliler ortaya çıkabilmektedir.
İşlevler: Troit hormonu yoluyla büyüme, gelişme, üreme, oksijen tüketimi, bazal metabolik hızın ayarlanması ve beyin gelişimi için gereklidir.
Kaynaklar: İyot yetersizliği oluşumunu engellemek için kişilerin iyot gereksinmelerinin diyetle karşılanması gerekir. İyot bakımından zengin gıdalar, deniz ürünleri, tavuk, ıspanak, yumurta, beyaz peynir, elma ve İyot ile zenginleştirilmiş tuz en önemli kaynaklarıdır.
Gereksinim: Hamilelerde 175 -200 mcg’dır.