Bebeğinizi, kollarınıza daha erken alma düşüncesi bir an bile güzel gelse de, erken doğum bebeğin sağlığını riske atacak birçok faktörü de beraberinde getirmektedir.

Erken doğumun en önemli nedenlerinden biri de rahim ağzı yetmezliğidir. Rahim ağzı yetmezliği probleminin de neden olduğu erken doğum, rahim ağzı dikişi; yani serklaj yöntemi ile ortadan kaldırılabilmektedir.

"1-30 Kasım Prematüre Farkındalık Ayı" ve "17 Kasım Prematüre Günü" dolayısıyla Memorial Ataşehir Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü'nden Doç. Dr. Arda Lembet, erken doğumun nedenleri ve rahim ağzı yetmezliğinde serklaj yöntemi hakkında bilgi verdi.

Genel gebe popülasyonunda sıklığı yüzde 12.5'e varan erken doğum, anne karnındaki ve ilk 28 gündeki bebek kayıplarının yüzde 70'inden sorumludur. Tüm serebral palsilerin (beyin felci) yüzde 50'si ve çocukluk çağı körlüklerinin yüzde 30'u erken doğuma bağlıdır.

Anne, fetüs sağlığı ve genel toplum üzerine olan etkilerinden dolayı erken doğumu erkenden tanımak, tahmin etmek, engellemeye çalışmak çok büyük bir önem taşımaktadır. Dünyada her yıl 13 milyon "prematüre bebek" doğmakta ve bunların nerdeyse 1 milyonu henüz 1 yaşına girmeden kaybedilmektedir.


Rahim ağzı yetmezliği dikkate alınmalı

Erken doğum eylemi içinde önemli bir grubu da rahim ağzı yetersizlikleri oluşturmaktadır. Rahim ağzı (serviks) yetmezlik tanımlaması, hikaye ve ultrasonografi bazlı yapılabilmektedir.

Sadece hikaye bazlı tanımlamada, rahim ağzının ağrısız olarak açılması sonucu tekrarlayan 2.trimester kayıp ve düşükleri olarak tarif edilebilir, Burada kayıpların en az 2 tane olması ve 28. gebelik haftasından önce oluşmasının dikkate alınması gerekmektedir.

Bir başka tanı da ultrasonografik rahim ağzı ölçümüne dayanmaktadır. Bu grupta rahim ağzının 24. gebelik haftasından önce 25 mm altında olması veya muayenede rahim ağzında ileri "progressif değişiklik" gözlenmesi gerekmektedir.

Bu grupta hikayede 14-36 gebelik haftaları arasında 1 ve birden fazla gebelik kaybı olmalıdır. Rahim ağzının 25 mm altında olduğu durumlarda, geçmişinde kayıp olmayan hastalarda şayet rahim ağzı yetmezliği için önemli başka bir risk faktörü varsa yine tanı kapsamı içine alınabilirler.

Rahim ağzı yetmezliği tanısında vajinal yoldan ultrasonografik olarak rahim uzunluğu ölçümü yönteminin uygulamaya sokulmasıyla tanı koyulan hastalarda artış olmuş ve toplumdaki sıklığı yüzde 2-5'lere kadar yükselmiştir.

İleri yaş gebelikleri, çoğul gebelikler ve geçmişte rahim ağzına LEEP, soğuk konizasyon ve ardışık histeroskopiler uygulanan hastaların eskiye göre daha fazla gebe kaldığını belirtebiliriz. Bu nedenle de rahim ağzı yetmezliği görülen hastalarda artış olduğunu kaydediyor.

Geçmişinde erken doğum yapan hastalara sonraki gebeliklerinde uygulanacak progesteron tedavisi, ardışık transvajinal yoldan yapılacak rahim ağzı uzunluğu ölçümleri ve kısalan servikslerde rahim ağzına atılacak servikal serklaj denen rahim ağzı dikişi ile uygun hastalarda yüksek oranda başarı sağlanmakta ve sağlıklı bebek doğurma şansları artmaktadır.


Enfeksiyon bulgusu varsa dikiş atılamaz

Serklaj işlemi; fiziksel muayene, hikaye ya da ultrasonografik bazlı incelemelerde saptanan açıklığa bağlı olarak atılabilmektedir. İşlem öncesi hastaların monitörize edilip rahimde ağrı olmadığının saptanması, işlem öncesi rahim ağzından alınacak kültürler ile rahim ağzı enfeksiyonunun ekarte edilmesi, ayrıca annede şayet aşikar veya gizli enfeksiyon bulguları bulunuyorsa servikal serklaj atılmaması gerekmektedir.

Geçmişinde vajinal yoldan servikal serklaj atılan ve başarısızlıkla sonuçlanan, rahim ağzı deforme olmuş, nedbe dokusu nedeniyle zarar görmüş ve teknik açıdan etkin vajinal yoldan serklaj atılamayacak grup ile rahim ağzı kanser öncüsü ve kanser gibi nedenlerle alınmış olan grupta karından; yani abdominal yoldan dikiş atılması tedavi şansını artırmaktadır.

Kapalı yolla; yani laparoskopik olarak abdominal serklaj atılması; hastanede kalış süresinin kısa olması, ameliyat sonrası ağrının minimal olması ve hastaların çok kısa sürede normal hayatlarına dönebilmesi gibi avantajları bulunmaktadır.

Rahim ağzı açıklığı oluşmuş hastalarda aktif doğum ağrısı, kanama ve su gelmesi gibi dikiş atılmaması gereken durumlar da olabilmektedir.

İkiz gebeliklerde birinci bebeğin doğumundan sonra ikinci bebeğe yaşam şansı tanımak amacıyla literatürde bazı yüz güldürücü vakalar olsa da genel olarak anne ve bebekte oluşabilecek ciddi enfeksiyon riski nedeniyle bu uygulamalar günümüzde önerilmemektedir.