Paraben yani ilaç ve kozmetik sektöründe kullanılan koruyucu maddeler, tüm dünyada tartışılmaya devam ediyor. Bazı araştırmalar parabenin zararlı olduğunu söylerken bazıları da bu maddenin problem yaratmayacağını ortaya koyuyor.

Son günlerde özellikle kozmetik ürünlerde sıkça kullanılan paraben maddesi hakkında yine tartışmalar başladı. İngiltere'de yapılan araştırmada paraben maddesinin kansere yol açabileceği tespit edilmiş bulunuyor. Koruyucu maddeler ile ilgili tartışma ve araştırmalar yıllardır yapılıyor, henüz net bir sonuca varılamadı ama her şeyin çok kullanılanı zararlıdır diyebiliriz.
Paraben nedir, hangi ürünlerde bulunur?
Paraben, ilaç ve kozmetik sektöründe kullanılan koruyucu bir kimyasal maddedir. Paraben içeriğini belirleyen bileşik ve tuzlar, özellikle anti bakteriyel ve ürünleri koruyucu özellikleri nedeniyle kullanılır. Şampuan, saç kremi, nemlendirici krem, tonik, deodorant, parfüm, tıraş jeli, bronzlaşma kremi, makyaj malzemeleri, güneş koruyucusu ve diş macununda bulunur.
Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu, paraben ile ilgili ne demişti?
Ülkemizde üretilen ve ithalatı yapılan sağlık ürünlerini denetleyen Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu, geçen sene Avrupa'da tekrar gündeme gelen “paraben” konusuyla ilgili 26 Mayıs 2011 yılında bir açıklama yapmıştı. Bu açıklamaya göre paraben; ilaçlarda ve kozmetik ürünlerde antimikrobik etkileri nedeniyle 1924'ten beri tüm dünyada, koruyucu amaçlı ve çok düşük dozlarda yardımcı madde olarak yaygın bir şekilde kullanılan bir madde olarak tanımlanmıştı ve kimyasal yapılarına göre metil, probil ve bütil gibi türevlerinin olduğu vurgulanmıştı. Parebenlerin insan vücuduna girdiklerinde östrojen hormonu benzeri etkileri göstermesine dem vurularak, özellikle sayısal anlamda östrojenin binde biriyle, 10 milyonda biri kadar etkisi olduğunun altı çizilmişti. Özellikle ilaç ve kozmetikte kullanılan metil parabenin östrojene etkisinin de 2 milyon 500 binde biri olduğu söylenmişti. Bu durumda ilaç ve kozmetikte bulunan miktarıyla (östrojene uzun dönemde yüksek doza maruz kalmaya bağlı yan etkileri de dahil) östrojenik etki göstermediği kabul edilebileceği belirtilmişti. Bu durumdan yola çıkarak kurul, kanserojenik ve endokrin bozucu etki göstermesini beklemediklerini açıklamıştı. Diğer üzerinde durdukları konu, ilaç ve özellikle kozmetikte kullanılan bu koruyucu maddelerin çok hızlı bir şekilde vücut içinde parçalanarak idrar ile atılmasıdır.
Tekrar en başa dönersek, Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu'nun yaklaşık 7 ay önce yaptığı bu açıklamanın sonunda gelişmelerin yakinen takip edildiği ve kamuoyuna değişiklik olduğunda duyurulacağı ilan edilmişti. Bu açıklamaları da baz alarak parabenler ile ilgili söylenilecek şudur:
“Cildimizin durumuna ve alerjik yapısına göre alacağımız ürünleri belirlemeliyiz. Özellikle piyasada organik adı altında içeriğinde paraben olmayan ürünler de satılmaktadır. Aynı şekilde aşırı yapılan makyaj içeriği ne olursa olsun cildimizde sorun yaratacaktır. Akşam yatmadan önce kesinlikle yüz temizliğimiz yapılmalı ve markalı ürünler tercih edilmelidir. Ucuz ürünlere değinmeden önce kozmetik ürünleri kullanırken bazı şeylere dikkat etmeliyiz.”
Neler yapabiliriz?
Gerek kozmetik ürünlerin üzerindeki açıklamalardan gerekse Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu’nun açıklamalarıyla, cildimizde kullandığımız kozmetik ürünlerinin içindeki her türlü kimyasalın dokularımıza geçebildiği artık biliniyor. Bu nedenle uzun süre kullanımda size zarar verebileceğini düşündüğünüz, risk taşıyan her türlü kişisel bakım ürününü az kullanmalısınız. Size göre doğallık oranının yüksek olduğuna inandığınız ürünleri tercih etmelisiniz. Yüksek oranda bitkisel içerikleri olan paraben, propylene glycol, sodium laueth sulfate ve phenoxyethanol gibi kimyasalları içermeyen ürünleri de tercih edebilirsiniz. Yine tartışmaya açılmış paraben tarzı kimyasallara karşı özel sertifika ile üretim yapan kuruluşların önerdiği ammonium lauryl sulfate, sorbic asit ve benzoic asit gibi koruyucu içeriklerin yer aldığı ürünleri kullanabilirsiniz.
Paraben içeren ürünleri nasıl anlayacaksınız?
• Aldığınız kozmetik ürünlerinin üzerinde yer alan etiketleri dikkatlice okuyunuz. Eczane ve satış noktalarından alacağınız ürünlerin içinde hangi kimyasalların yer aldığı açıkça yazılmıştır. Kullanılan koruyucu maddeler dahil hepsinin oranları belirtilmiştir.
• Bazı kozmetik ürünlerde organik maddeler kullanılıyor, onları tercih edebilirsiniz. Yine bazı ürünlerin içinde “Koruyucu madde bulunmaz" uyarısı yer alır. Cildiniz ve alerjik durumunuza bağlı olarak bunları tercih edebilirsiniz. Paraben ile ilgili artan araştırmalar sonucu bazı ürünlerin üzerine artık “Koruyucu madde içermez” ya da “No Paraben” yazıyor.
Ucuz kozmetik ürünlerini asla tercih etmeyin!
Sadece kozmetik ürünlerde değil, her ucuz olan üründe aslında aynı şüphe aklımızda olmalıdır. Direk sağlığımızı ilgilendiren, vücudumuza tesir edebilecek ucuz yollu ürünlere zihnimizde soru işaretleri bulundurarak yaklaşmalıyız. Ucuz olan kozmetik ürünleri; sağlıksız üretim ortamında, kalitesiz hammaddelerle ve sağlıksız katkı maddeleri ile üretilirler.
Dermatolog Dr. Yasemin Fatih Amato konuyla ilgili şu uyarıda bulunuyor: “Burada sorun da biziz, çözüm de... Aldığımız kozmetik ürünlerinin üzerindeki etiketleri okuyup, cildimize ve vücudumuza uygun olanları seçebilir, doğru bir kullanımla ürünleri tüketir ve yine aynı şekilde yatmadan önce gerekli temizlikleri yaparsak sorunları en aza indirgeyebiliriz.”
Dermatolog Dr. Yasemin Fatih Amato