Briç desteleri


Briç, elli iki kartlık standart iskambil destesiyle oynanan bir iskambil oyunudur. Turnuva brici versiyonu, şansın etkisini en aza indirmesi ve zihni yetenekleri bilmesi nedeniyle diğer iskambil oyunlarından çok satranca benzetilir.

Yeniden bazı çevrelerde "briç" yerine "hidiv" denmesinden yola çıkarak Türk kökenli bir oyun olduğu iddia edilse de aslında İngilizlerin whist isimli oyunundan evrimleşerek bugünkü haline gelmiştir. Oyunun Türk kökenli olmasına dair bir başka iddia da "briç" kelimesinin Türkçe "bir-üç" ifadesinden bozulma olduğu varsayımına dayanır. "Bir-üç" ifadesinin kökeni olarak ise oyun sırasında üç elin kapalı bir elin açık olması şeklinde bir yorum getirilmektedir. Ancak önceki iddia gibi bu iddia da asılsızdır. Bir başka iddia ise, 1910'lu yıllarda İngiliz subayların, bugünkü Galata Köprüsü altındaki kahvehanelerde oynadıkları bu oyuna "Bridge" adını koymalarıdır. Bu iddianın da yersiz olma ihtimali büyüktür. Bugün en yaygın oynanan biçimi olan "Kontrat Briç" versiyonunun kuralları 1920'lerde Amerikalı iş adamı Harold Vanderbilt tarafından oluşturulmuştur. 1920 ve 1930'lu yıllarda Ely Culbertson ve 1940 ve 1950'li yıllarda da Charles Goren yazdıkları kitaplar ve katıldıkları radyo ve televizyon programları aracılığıyla bu oyunu popülerleştirmişlerdir. Türkiye'ye Fransa yoluyla girmiştir. Bu nedenle Türkiye'de briçle ilgili deyimlerin Fransızca'sının kullanılması gelenektir.

Rober ve Duplike Briç arasında oldukça büyük farklar vardır.

Duplike Briç'in kuralları üzerine kurulu çok çeşitli türde turnuva vardır. Bunlardan bazıları:

İkililer arasında bir müsabaka şeklinde oynanır, turlara bölünmüştür. Genelde her turda çiftler, turnuvadaki bir başka çifte karşı iki veya üç el oynar. Turnuva sonunda her elde en iyi skoru alan "kuzey - güney"ler ve "doğu - batı"lar kendi aralarında sıralanırlar ve her ikiliye geçtikleri ikili sayısı artı berabere kaldıkları ikili sayısının yarısı kadar maç puanı verilir. Turnuva sonunda en yüksek maç puanını toplayan çift kazanır. Turnuva sonunda bir çiftin başarısını aldıkları maç puanının, mümkün olan en fazla maç puanının yüzdesi olarak ifade etmek gelenektir. Bir seans genelde 20 ila 27 el arasında oynanır, bazı turnuvalar birden çok seanslıdır, bu tür turnuvalarda ancak belirli bir başarı oranını yakalayan çiftler sonraki seanslara katılma hakkı elde ederler.

Dört, beş veya altı kişilik takımlar arasında oynanır ancak herhangi bir anda her takımdan dörder kişi oyuna katılır. Bir takım bir masada kuzey - güney yönünde otururken diğer tarafta doğu - batı yönünde oturur. Her seansın sonunda iki masada kazanılan skorlar karşılaştırılır ve eğer skorlar arasında eşitsizlik varsa daha çok skor kazanan tarafa, skor farkına karşılık gelen bir uluslararası maç puanı (IMP denir) verilir. Bu fark aşağıdaki tabloya göre hesaplanır:

Puan Farkı IMP 0 - 10 0 20 - 40 1 50 - 80 2 90 - 120 3 130 - 160 4 170 - 210 5 220 - 260 6 270 - 310 7 320 - 420 8 370 - 420 9 430 - 490 10 500 - 590 11 600 - 740 12 750 - 890 13 900 - 1090 14 1100 - 1290 15 1300 - 1490 16 1500 - 1740 17 1750 - 1990 18 2000 - 2240 19 2250 - 2490 20 2500 - 2990 21 3000 - 3490 22 3500 - 3990 23 4000 ve fazlası 24

Ayrıca bir lig usulündeki turnuvanın parçası olarak oynanan maçların sonunda IMP puanları farkı zafer puanlarına (İngilizcesi "victory points") çevrilip maçın sonucu olarak yazılır.

Yukarıdaki en temel iki müsabaka türüne ek olarak bu ikisinin karışımından türetilen çok çeşitli turnuva formatları vardır. Bunlardan bazıları:

Puanlamadan da görüldüğü üzere taraflar alabilecekleri el sayısından fazlasını deklare ettikleri takdirde rakibe yüklüce bir puan kazandırma durumundadırlar, özellikle de rakip kontratı konturlarsa. O yüzden belirli bir löve kazanma potansiyeline sahip olmayan ellerle deklare vermek çok risklidir. Öte yandan gene puanlama tablosu incelenirse görülecektir ki, yeteri kadar kuvvetli ellerle biraz riski göze alıp yüksek seviyeli bir kontrat almak kazançlıdır, özellikle de manş ve şlem seviyesindeki elleri. Bu nedenle açık arttırma sırasında ortakların birbirlerine ellerinin gücü ve ellerindeki suitlerin dağılımı konusunda mümkün olan en fazla bilgiyi vermesini sağlayacak konuşma sistemleri geliştirilmiştir. Bu sistemler bricin oyuncularının dili olarak düşünülebilir.

Konvansiyonlar ise özel bir durumda özel bir konuşmaya belirli bir anlam yükleme prensipleridir. Yani konuşma sistemlerinden daha dar durumlar içindedirler ve bir veya birden fazla sistem içerisinde kullanılıyor olabilirler. Bu açıdan konvansiyonlar bir dilde kullanılan kelimelere benzetilebilirler, bazı kelimeler birden çok dilde kullanılıyor olabilir.

Her sistem çeşitli durumlarda yapılan çeşitli konuşmalara özel anlamlar yükleme prensiplerinden oluşur. Doğal ve doğal olmayan olarak sınıflandırılan çok çeşitli sistemler mevcuttur. Aralarındaki pek çok farka rağmen hemen hepsi Milton-Work puanlamasına dayanır. Bu puanlamada her oyuncu elinin kuvvetini ölçmek için elindeki her as için 4, rua için 3, dam için 2, vale için bir puan ekler ve onör puanı denen puanını hesaplar. Ayrıca bu puan üzerinde eldeki uzun ve kısa suitler ve bu suitlerdeki onör miktarı da göz önüne alınarak bir ayarlama yapılır. Daha sonra oyuncular ellerindeki suitlerin dağılımı, ellerinin gücü ve o ana kadarki konuşmalara bakarak sistem içerisinde ellerini en iyi anlatacak konuşmayı yapmaya çalışırlar. Konuşmaların anlamlarının rakiplere açık olması esastır. Yani bir oyuncu kurallara uygun bir şekilde sorulduğunda sistemlerindeki konuşmaların anlamlarını açıklamak ve ayrıca eğer bir konuşmanın anlamı geleneksel anlamından farklıysa rakipleri bu konuda uyarmak durumundadır. Bu uyarıya "alört" denir.

Doğal sistemler, çoğunlukla bu sistemi kullanan oyuncular ellerinin gücü elverdiği durumlarda ellerindeki en uzun suitlerin adını anan bir deklere verdikleri için bu şekilde sınıflandırılırlar.

Doğal olmayan sistemler, çoğunlukla, konuşmalar sırasında söylenen suitlerin oyuncuların ellerindeki uzun suitlere karşılık gelmemesi nedeniyle böyle anılırlar.

Aşağıdaki konvansiyonlar pek çok sistemin parçası olarak yaygın kabul görmüşlerdir.

Aşağıdaki turnuvalar Briç oyuncuları için en prestijli müsabakalardandır.

• Bermuda Bowl: Ülkeler bazında dörtlü takımlar arasıturnuvadır. Açık turnuvadır, yani kadın ve erkek oyunculara açıktır. Iki yılda bir oynanır. Bu turnuvada en çok başarı gösteren ülkeler ABD ve İtalya'dır.

• Briç Olimpiyatları: Bermuda Bowl gibi bu da iki yılda bir düzenlenir ve ülkeler arası takım müsabakaları şeklinde oynanır. Bermuda Bowl'dan farkı daha çok sayıda ülkenin katılımıyla gerçekleşmesi ve ayrıca açik turnuvanın yanı sıra gençler, üniversiteler, bayanlar ve veteranlar gibi kategorileri de içermesidir. 2004 yılı Kasımı'nda İstanbul'da gerçekleştirilen son olimpiyatı açık kategoride İtalya kazanmıştır.

• Venice Cup: Bermuda Bowl'a çok benzer fakat sadece bayan oyunculara açıktır. Venice Cup'da en çok başarı kazanmış ülkeler ABD, Almanya, ve Fransa'dır.