Kinaye, bir düşünceyi dolaylı yoldan ve üstü kapalı olarak söyleme biçimidir. Edebi sanatlar içinde kinaye (değinmece), bir sözü hem gerçek hem de mecazi anlamda kullanma sanatıdır.
Kinayede asıl kastedilen şey mecazi anlamda kullanılır. Bir bakıma kinaye sanatı,hafif yollu bir eleştirme yapmak ya da karşı taraftaki kişiyi kaba olmadan, ince ve zarif bi biçimde iğnelemek, alay etmek için kullanılır. Deyimler de genel olarak kinaye sanatıyla oluşmuştur. Örnek vermek gerekirse:
"Babam hep eli açık bir adam olmuştur."
"O zaten eli uzunun tekiydi."
Yukarıda altı çizili deyimlerde kinaye sanatı bulunmaktadır. Hem "eli açık" hem de "eli uzun" kelimeleri gerçek ve mecaz olarak iki anlam taşır. Gerçek anlamıyla baktığımızda "eli açık" bir adam ya da "eli uzun" bir adam hayal edebiliriz. Ama mecazi anlam olarak aklımıza bonkör ve hırsız sıfatları da gelir.
Atasözlerinde de kinaye (değinmece) sanatı çok sık karşımıza çıkar.
"Ateş olmayan yerden duman çıkmaz." atasözünde hem gerçek hem de mecaz anlam vardır. Gerçekten de duman, ateşin bulunduğu yerden çıkar. Ama mecazi olarak da bu bazı durumlar, belli olayların habercisidir manasına gelir.
Aşağıda yer alan cümleler, kinaye (değinmece) sanatına verilebilecek farklı tarzdaki örneklerdir:
"Ateş düştüğü yeri yakar."
"Ben böyle burnu büyük bir kız görmedim."
"Gülü seven dikenine katlanır."
"Bu hızla eve anca sabaha varırız."
"Hamama giren terler."
"“Dadaloğlu’m der ki belim büküldü
Gözümün cevheri yere döküldü”
"Meyve veren ağaç taşlanmaz."
Kinaye (değinmece) sanatı, edebi eserlerde ve günlük yaşantımızda çok sık kullandığımız ve daha ince ve hoş bir eleştirme, iğneleme yöntemidir. Bu yöntem deyim ve atasözlerinin de desteğiyle daha zengin bir biçimde kullanılabilir.