Kadın Hastalıkları, Doğum ve Jinekolojik Onkoloji Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Meral Aban, kadınların kanser öncesi kısırlıktan nasıl korunabileceği hakkındaki sorularımızı yanıtladı...
Jinekolojik kanserlerin tedavisi kadınların doğurganlığını bitiriyor mu?
Son yıllarda Amerika'dan bildirilen sonuçlara göre, ABD'de yaşayan 35-39 yaşlarındaki kadınların doğurganlığı 1990 ile 2002 yılları arasında yüzde 31, 40-45 yaşındaki kadınların doğurganlığı ise yüzde 44 artmıştır. Yani kadınlar artık 35 ve 40'lı yaşlarda daha çok doğurmaya başlamıştır. Kadınlarda üreme organları ile ilgili kanserler de yaş ilerledikçe daha fazla görülmeye başlamaktadır. Dolayısı ile kadınlar henüz çocuk doğurmak istedikleri yaşlarda genital organlarında gelişen bir kanserle karşılaşabilmektedirler. Yumurtalık kanserlerinin bazı tipleri de doğurganlık yaşlarında görülebilmektedir. Jinekolojik kanserlerin tedavisi kadınlarda doğurganlık olasılıklarını koruyabilecek şekilde yapılabilirse; erken yaşta kanser olan kadınlar hem kanser hastalığından kurtulur, hem de çocuk sahibi olabilirler.
Yumurtalar dondurulur

Kanser tedavisine başlamadan önce, kadının sonrasında anne olabilmesi için önlem almak gerekiyor mu?
Günümüz şartlarında jinekolojik kanserlerin tedavisi, cerrahi yöntemlere ilaveten kemoterapi ve radyoterapi ile yapılabilmektedir. Eğer hastanın yakalandığı kanserden dolayı kemoterapi ya da radyoterapi tedavisi alması gerekiyorsa, bu tedavilerden önce yumurta hücrelerinin korunması için bazı yöntemler uygulanabilir. Işın tedavisinden önce yumurtalıklarının yeri, karın içerisinde ışın tedavisinden etkilenmeyeceği bir yere taşınabilir. Eğer kemoterapi alacaksa, alacağı tedavinin türüne göre yumurtlamasının korunması ilaçlarla sağlanabilir. Veya hasta evli ise tüp bebek yöntemi ile embriyolar elde edilerek dondurma yöntemi ile saklanabilir. Saklanan bu embriyolar hasta tam iyileştikten sonra, yani kanser tedavisi bitince istediği zaman rahim içine yerleştirilerek gebe kalması sağlanabilir.
Kadının kanser tedavisinden sonra yeniden düzenli olarak regl olması, doğurganlığının etkilenmediği anlamına mı gelir?
Bir kadının her ay düzenli regl olması, en azından yumurtalıklarından bazı hormonların salgılandığını düşündürür. Ancak yapılacak bazı tetkiklerle, yumurtalıklarında yumurta gelişiyor mu anlaşılabilir. Bunun için ultrasonografi ve kanda hormon tetkikleri yapmak gerekir.
Sizce yumurta dondurma işlemi sadece kanser hastalarına mı uygulanmalı?
Kadınlarda tüp bebek yöntemi ile embriyo oluşturulduğu zaman, rahim içine yerleştirilmeyen fazla embriyolar dondurulabilir. Daha sonra tekrar gebelik istendiğinde bu embriyolar kullanılabilir. Fakat embriyo oluşturmak için, kadının yumurtalıklarından yumurta hücreleri ilaçlarla geliştirilerek toplanmakta, erkekten alınan sperm hücreleri ile döllendikten sonra laboratuvar şartlarında bekletilerek embriyoların gelişimi sağlanmaktadır. Yani sadece yumurtalar saklanamamaktadır. Bu işlemler için kadının yumurtalığından doku çıkartılarak dondurulması gerekir. Bunlar, zor ve komplike işlemlerdir. Bu nedenle kanser tedavisi alacak hastalarda uygulanması daha doğrudur. Embriyo dondurulması yapılamayan kadınlarda, over dokusu dondurularak yumurtalarının saklanması uygulanabilir.
Meme ve yumurtalık kanseri kısırlık yapabilir

Kanser tedavisi hangi durumlarda doğurganlığa zarar verir?
Meme kanserinde cerrahi tedaviden sonra hastalığın evresine göre ilave kemoterapi vermek gerekebiliyor. Eğer kadının yaşı gençse ve çocuk doğurma arzusu varsa, tedavi öncesi mutlaka bir jinekolojik onkoloji uzmanının hastayı değerlendirmesi gerekir. Doğurganlığının zarar görmemesi için uygun yöntemler hakkında bilgi alması gerekir. Çünkü yumurtalıklarındaki yumurta hücreleri, kemoterapi ilaçlarının türüne göre etkilenmektedirler. Yumurtalık kanserlerinde doğurmayı sağlamak için sağlam yumurtalığın ve ana rahminin bırakılması ancak kanser evre 1 dediğimiz dönemde yakalanırsa mümkün olabilmektedir.
Bazen ameliyatsız tedavi bile mümkün

Kanserde kısırlığa karşı hangi yöntemleri uyguluyorsunuz?
Erken dönemde yakalanan rahim ağzı kanserinde rahim ve yumurtalıklar alınmadan kanserli dokuları temizleyebiliyoruz. Endometrium kanserinin erken döneminde ameliyat yapmadan sadece ilaç tedavisi ile tedavi edebilmek mümkün. Yumurtalık veya meme kanseri için kemoterapi alacak kadınlarda embriyo oluşturup dondurma veya yumurtalık dokusunu dondurma için gerekli işlemler yapılabilir.