Ülkemizde her 100 çiftten 15’inin korkulu rüyası olan kısırlık sorunu için bugün pek çok tedavi yöntemi uygulanıyor. Yardımla üreme teknikleri içinde en popüler olanı “tüp bebek” yöntemidir.
Doç.Dr. Yücel Karaman
Kadın Hast. ve Doğum Uzm.
Tüp bebek, klasik yöntemlerle gebe kalamayan kadınlarda uygulanan, erkek ve dişi döl hücrelerinin laboratuvar koşullarında birleştirilmesi sonucunda oluşan embriyoların rahme transferidir. Özellikle son yıllarda uygulanmaya başlanan yeni yöntemler, defalarca tüp bebek denemesi yapıp başarısız olmuş çiftlerin umudu oldu…

Yapay Rahim
Ko-Kültür (Yapay Rahim) uygulaması nedir?
Daha çok yapay rahim olarak bilinir. Tüp bebek uygulaması yapılacak adayın rahminden uygun dönemde bir doku parçası alınır. Bu dokunun laboratuvar ortamında sağlıklı gelişmesi sağlanır. Yani bir anlamda yapay rahim oluşturulur. Tüp bebek uygulamasıyla oluşturulan embriyolar(döllenmiş yumurta) bu dokunun içine yerleştirilir. Yaklaşık 5 gün sonra da embriyo alınıp rahim içine nakledilir.
Bu yönteme ne zaman başvurulur?
Tekrarlayan tüp bebek başarısızlığında veya tekrarlayan şekilde kötü kalitede embriyo gelişimi vakalarında önerilir. Standart tüp bebek uygulamalarında embriyoların laboratuvar ortamında gelişimi sentetik, kimyasal olarak desteklenir. Yapay rahim uygulamasındaysa anne rahminden alınan dokuların embriyoları besleyici özelliklerinden yararlanılır. Rahim dokuları embriyonun anne rahmine tutunması için gerekli bazı proteinlerin üretilmesini sağlar. Bu sayede, tekrarlayan başarısızlık aşılmaya çalışılır.
Yapay rahim uygulaması için uygun bir dönem var mı?
Rahim içi dokusunun adet döneminin 20-25 günleri arasında alınması gerekiyor. Tüp bebek uygulaması bu dokuların alınması ve geliştirilmesinin ardından başlar.
Yapay rahimle gebe kalma şansı nedir?
Tüm yaş gruplarında gebelik şansı ortalama yüzde 40 oranındadır. Hiçbir yan etkisi yoktur. Yasal olan yapay rahim uygulaması dünyanın sayılı merkezlerinde kullanılıyor.
Pre-İmplantasyon Genetik Tanı( Pgt)
Bu yöntem tüp bebek uygulamalarında elde edilen embriyoların genetik bozukluklar açısından değerlendirilmesine olanak tanır. PGT ile sadece genetik olarak sağlıklı olan embriyolar seçilip anne rahmine transfer edilir. Böylece sağlıklı bebeklerin dünyaya gelmesi amaçlanır.
Hangi durumlarda pre-implantasyon genetik tanı önerilir?
Bilimsel çalışmalar 37 yaşından sonra kadın yumurtalarında genetik bozukluk olasılığının arttığını gösteriyor. Bu nedenle ileri yaş sorunu olduğunda PGT‘ye başvurulabilir. Böylece genetik bozukluk taşıyan embriyoların anne rahmine konma olasılığı düşer ve gebelik döneminde genetik bozukluğa bağlı zorunlu kürtaj durumu ortadan kalkar. Bu da kadını psikolojik travmadan korur.
Tekrarlayan tüp bebek başarısızlığı durumlarında da PGT’ye başvurulur. Çünkü bunun altında yatan sebep embriyolarda bulunan genetik hatalar olabilir. Bu gibi durumlarda çiftlere PGT uygulaması önerilir.
Anne veya baba adayında sayısal veya yapısal genetik bozukluklar tespit edilen çiftlere önerilir. Böylece genetik bir hastalığı olan kişilerin çocuklarının genetik olarak normal olması sağlanabilir.
Örneğin; ailede kistik fibrosis, talasemi gibi tek gen hastalıkları varsa, PGT yöntemiyle sağlıklı çocukların doğması sağlanabilir. Yine Duchenne/Becker musküler distrofi, Frajil X sendromu, hemofili gibi cinsiyete bağlı tek gen hastalıklarında da PGT uygulaması sağlıklı bebeklerin doğmasını mümkün kılar. Bir de tekrarlayan düşük hikayesi olanlara da PGT tavsiye edilir. Çünkü tekrarlayan düşüklerin altında genetik bozukluklar olabilir. PGT uygulamasıyla doğru embriyo seçilerek düşük riski ortadan kaldırılabilir.
PGT nasıl yapılıyor?
Pre-implantasyon genetik tanı amacıyla embriyo hücresine biopsi yapılıyor. Tecrübeli ellerde yapılacak bir biopsi işleminin oluşacak bebeğe hiçbir zararı yoktur. İşlemin başarısında tüp bebek merkezinin bu konudaki tecrübesi çok önemlidir.
Hla-G5 Uygulaması
Embriyolar tarafından salgılanan ve embriyonun anne rahmine tutunmasında önemli rolü olduğu düşünülen bir proteindir. Normalde vücudun bebeği yabancı bir madde gibi algılamaması, yani bebeğin 9. ayını anne rahminde geçirebilmesi için bu proteine ihtiyaç vardır. Bu işlemde en fazla bu proetini salgılayan embriyo seçilerek anne rahmine transfer edilir.
Bu yönteme ne zaman başvuruluyor?
İyi kaliteli 6-7 embriyosu gelişmesine rağmen tekrarlayan tüp bebek başarısızlığında bu metodun kullanılması tavsiye edilir. Yöntemin embriyolar ve doğacak bebek açısından hiçbir tehlikesi yoktur. En az bir adet yüksek oranda HLA-G5 üreten embriyo belirlenmişse başarı oranı yüzde 70’lere kadar çıkar.