Armonika olarak da bilinen mızıka, üflemeli bir çalgıdır. Özellikle blues, country ve western tarzındaki müziğin vazgeçilmez çalgılarından birisi olan mızıkayı daha yakından tanımak ister misiniz?
Mızıka genellikle metalden yapılır ve deliklerinin içinde titreşerek sesi oluşturan metal kamışlar bulunur. Mızıka çalgısı üflenerek çalınmasının yanında, nefesin içeri çekilmesi şeklinde de çalınır. Ancak aynı deliğin üflenmesinde ve içe çekilmesinde farklı notalar oluşur. Ayrıca mızıkanın içe çekilerek çalınması mızıkanın uzun süre nefessiz kalmadan çalınmasına olanak sağlar.
Mızıkalar temel olarak diatonik ve kromatik mızıkalar olmak üzere iki çeşittir. Diatonik mızıkalarda 10 adet delik bulunur. Diatonik mızıkalar, ilk deliğin üflendiğinde çıkan nota ile anılırlar ve bu mızıkada sadece bu notanın dizisi çalınabilir. Örnek olarak blues tarzı müzikte en fazla kullanılan mızıka türü olan do majör mızıkanın ilk deliği üflendiğinde do notasını verir ve diğer deliklerden de sadece do majör dizisinin notaları (do-re-mi-fa-sol-la-si) çalınabilir. Ayrıca minör dizileri çalabilecek şekilde tasarlanmış minör mızıkalar da bulunur. Diğer mızıka çeşidi de kromatik mızıkadır. Kromatik mızıkalarda ise genellikle 10, 12, 14 veya 16 adet delik bulunur. Ayrıca bu mızıkalarda bulunan piston (pompa) sayesinde, bir düğmeye basılarak notaların yarım ses yukarı çekilmesi sağlanmış olur.
Mızıka çalmak için öncelikle çalınacak müzik türüne göre bir mızıkanın alınması gerekir. Diatonik mızıklarda genellikle blues, western, country ve rock müzikte kullanılırken, kromatik mızıkalar ise caz, latin müziği ve klasik müzikte daha çok kullanılır.
Mızıka Nasıl Tutulur?
Sağ elini kullananlar mızıkayı sol ellerinin baş ve işaret parmaklarının birleştiği yere oturturlar. Başparmak mızıkanın altından, işaret parmak da mızıkanın üstünden mızıkayı iyice kavrar. Diğer parmaklar da işaret parmağı ile paralel pozisyonda olurlar. Bu tutuşta dudakların mızıkayı kavraması için ön kısımda boşluk bırakılmalıdır. Sağ el ise başparmak ise mızıkaya dayanır ve bu el ile mızıkayı kapatacak biçimde sol elin üzerine kapatılır.
Mızıkadan Ses Nasıl Çıkartılır?
Mızıkada delikler birbirine yakın olduğu için tek ses çıkartılması başlangıçta zordur. Bunun için dudakların büzülerek, dilin kıvrılarak veya deliklerin dil ile kapatılarak üflenmesi gibi teknikler uygulanır. Dilin kıvrılması genetik bir özellik olduğu için bunu herkes uygulayamaz. Yeni başlayanlar için tavsiye edilen yöntem, dudakların büzülerek balık dudağı şekline sokulmasıdır. Bu şekilde hava dar bir aralıktan üflenebileceği için istenilen nota çalınabilir.
Yapılan egzersizler ile seslerin en doğru ve hatasız şekilde çıkarılması ve dudaklar ile notalar arasında hızlı geçişler yapılmaya başlandığında mızıka ile müzik parçaları çalınabilir. Mızıka çalınırken, mızıkayı kapatan elin çeşitli açılarla ve hızlarla açılıp kapanması ile mızıkadan çıkan sese bazı efektler kazandırılır. Mızıkada bilinmesi gereken bir diğer teknik de bend ya da ses bükme olarak ifade edilir. Bu teknikle mızıkaya hava üflenirken veya çekilirken çıkan notanın yarım tondan üç tona kadar pesleştirilmesi sağlanabilir.