Armonika ya da bilinen adıyla mızıka üflemeli çalgılar grubunda yer alan bir müzik aletidir. Ancak diğer üflemeli çalgıların aksine sadece üflenerek değil ayrıca nefesin çekilmesiyle de ses veren mızıka bu özelliğiyle diğer üflemeli çalgılardan ayrılır. Daha çok blues, country müziğinin bir çalgısı olarak bilinse de mızıka çeşitleri arasında uygun olanın seçilmesiyle geniş bir yelpazede diğer müzik tarzları da icra edilebilir.
Genel olarak tabakalar ile üzerine yerleştirilmiş kamışların iki taraflı olarak çoğu kez armut ağacından yapılmış taraklara monte edilmesi ve üzerine dış plakaların kapanmasıyla yapılan mızıkalar diatonik, kromatik ve tremolo çeşitleri bulunmaktadır. Bu çok bilinen üç çeşidin yanında ayrıca, orkestra mızıkaları grubunda yer alan orkestra melodi mızıka ile akor mızıka, chenggong mızıka ve akort düdüğü olarak adlandırılan çeşitleri de mevcuttur.
Mızıka Çeşitleri ve Özellikleri
Diatonik Mızıka: 10 delikli sadece majör tonların bulunduğu mızıkadır. Temel notaların bulunduğu diatonik mızıkada yarım ya da ara ton olarak adlandırılan sesler ancak bend denilen teknikle yani ses bükülerek elde edilir. Bend tekniği ilk beş delikte draw bend denilen içe çekme ve son beş delikte blow bend olarak adlandırılan dışa üfleme şeklinde olur. Diatonik mızıka bend tekniğinden kaynaklanan sebeplerle blues ve caz için oldukça uygun bir mızıkadır. Bunun yanında rock, country ve folk müziklerinde de kullanılır.
Kromatik Mızıka: Ara tonların piston denilen düzenekle sağlandığı mızıkalardır. Diatonik mızıkalardaki bend tekniği yerine piston itilerek notalar yarım ses kaydırılır. Yaylı bir mekanizma ile pistona bağlı bulunan bir plaka sesleri yarım perde kapatarak ara seslerin kullanılmasını sağlar. Bu sebeple kromatik mızıkalar sadece 1 delikte ara tonlarıyla beraber 4 nota taşır ve 12 delikli bir mızıka 3 oktavlıktır. Kromatik mızıka diatonik mızıkaya göre daha geniş ses aralığı ile tüm notalara ulaşımı daha kolaydır. Caz, klasik ve pop müzikte tercih edilen kromatik mızıka başka tarz müzikler içinde kullanılabilecek bir yapıdadır.
Tremolo Mızıka: Çift sazlıklı yani üst üste sıralanmış deliklerden oluşur. Bu sıralanmış deliklerden biriyle düz sesler çıkartılırken diğer sıradan bu seslerin daha tiz halleri verilerek titreşimli bir ton sağlanır. Akordeona benzeyen ses yapısıyla tremolo mızıkalar daha çok Doğu Asya müziklerinde tercih edilir. Bunun yanında pop ve rock müziklerinde de kullanılır.
Orkestra Melodi Mızıka: Sekiz çeşidi vardır. En çok bilineni Doğu Asya’da bulunan Horn mızıkalardır. Bu mızıkalar kamışların alt ve üst kısmındaki plakalar ile tek bir büyük taraktan oluşur. Her bir delik nefesin üflenir ya da çekilir olup olmamasına bağlı olarak farklı akor üretmek için kullanılır. Genellikler iki – üç oktavı kapsayan çeşitli perde aralıkları mevcuttur.
Akor Armonika: Her nefeste farklı bir akor sesi dört nota kümeler halinde çıkar. Deliklerde birbirine bir oktav ayarlı her nota için iki kamış bulunur. Tek kamışlı da olabilir ancak daha ucuz üretimler için geçerlidir.
ChengGong Mızıka: Çinli Cheng Xuexue tarafından icat edilmiş bir mızıkadır. Ana gövdeden ve sürgülü bir ağızlıktan oluşur.
Akor Düdüğü: Enstrümanların doğru akordunu sağlamak için referans sesleri veren düdüktür.