Nevrotik, duygu bozukluğu yüzünden aşırı şefkat isteme, odaklanamama, güvensizlik, plan yapamama, düşmanca ve saldırgan tutumlar içinde olma, anormal seks davranışları, nefret, kin gibi kişiyi sağlıklı kişilerden ayıran tutum ve davranışlar sergileyen kişilerdir. Bu davranışlar ise nevrotik bozukluklar olarak tanımlanır. Nevrotik ve normal kişilik arasında belli bir ayırım çizgisi bulunmamaktadır. Herkeste nevrotik eğilimler bulunabilir. En basit haliyle sinirlilik olarak tanımlanan nevrozlar, psikolojik ve işlevsel belirtiler gösterir. Bu davranışların temelinde kaygı bulunmaktadır. Bunların çoğu davranış bozukluğu olarak anılır. İnsanlarda kaygı korku, kuruntu, huzursuzluk olarak görülür. Bu kişilerin çoğunluğu kaygılarının bilincindedir. Kaygılarla başa çıkmada kullandıkları savunma mekanizmaları bulunmaktadır. Ancak bunlar genellikle kaygıyı bastırmakta başarısız olur ya da abartılmış şekilde kullanılmaları nedeniyle anormal davranışlara sebep olur. Psikolojik olarak tedavi gören kişilerin çoğunluğu nevrozdur. Bu rahatsızlık nadiren hastanede tedavi olmayı gerektirmektedir. Ancak kişiler üzerinde bozucu etkiler yapmaktadır. Gereksiz yerlerde hiç sebepsiz yere üzülme, en küçük şeyi büyütme gibi tepkiler verme durumunda nevrotik belirtiler gösterildiğini söyleyebiliriz. Kaygısı olmayan kişi genellikle yoktur. Kaygının etkisine giren kişilerde psikolojik ve bedensel olarak bazı belirtiler oluşmaktadır. Bedensel belirtiler arasında;

• Kasların gerginliğinden dolayı kişilerde titreme olması
• Otonom sinir sisteminin faal olmasından dolayı terleme, baş dönmesi, kalp çarpıntısı, nefes alma zorluğu ve ishal gibi belirtilerin görülmesi

Psikolojik belirtiler arasında ise;

• Kişinin normal davranışları bozulma gösterir. Yaşadığı kaygıyı gizleme isteği günlük yaşamı etkilemeye başlar. Kişi normal yaşam sürememeye başlar.
• Kaygılardan bunalsalar bile gerçek yaşamdan kopamazlar. Hayallerle yaşamaz, ancak bu davranışlar yüzünden üzüntü duyar. Bu nevrotik paradoks olarak tanımlanır. Kişiler bozukluğun farkında olurlar, ancak bunları değiştiremezler. Fakat bozukluk bilinçte olduğundan, tedavi kolaylaşır.

Nevrotik özellikler nelerdir?

• Kişilerde aşırı derecede şefkat gereksinimi olduğundan, diğer kişilere karşı bağımlılık gelişir. Nevrotik kişi güven ve dikkat ihtiyacı duyar, ancak kendisi başkalarına bunu gösterirken zorlanır.
• Kişiler aşağılık duygusu altındadır. Huzursuz ve güvensiz yapıları vardır. Sosyal faaliyetlerden rahatsız olur, çekingen davranışlar sergilerler. Başkaları tarafından yargılanmaktan çekinirler.
• İleriye dönük plan yapma konusunda başarısız olurlar.
• Günlük yaşamda düşmanca ve saldırgan tutum sergilerler. Çekingen olmalarına rağmen, buyurgan özellikte olurlar. Kendilerini önemli ve güçlü hissetmek isterler. Kolayca aldatıldıklarını veya kırıldıklarını düşünebilirler. Dünyanın kendi kötülükleri için çalıştığını düşünürler.
• Kişilerde doyumsuzca yaşanan seks davranışları ya da bilinçaltı korkuları bulunmaktadır. Bu sebep onların sağlıklı ilişkiler kurmasını engeller.

Nevroz çeşitleri nelerdir?

• Kaygı bozuklukları: Kişiler dengeli şekilde kaygı ve gerginlik içinde yaşarlar. Kişinin iç karmaşası kaygı patlamasına neden olur. Patlama gerçekleşmese bile kişinin bunalmasına yeterli olur. Bunlar arasında fobiler, obsesif kompulsif bozukluklar sayılabilir.
• Somatoform bozukluklar: Kaygının sebep olduğu bedensel bozukluklar nedensiz yere ortaya çıkar. Bunların oluşumunda duygular önemli rol oynar. Duyguların boşalmasını sağlayan yollar kapalı olduğundan, iç organlarda gerilim oluşur. Bunlar bilinç dışı olarak yaşanır. Kişilerde belirti olmadan bedensel hastalıklar yaşanır. Belirtiler duygulara eşlik eden bedensel tepkilerin abartılmış halidir. Bu bozukluklar arasında psikojenik ağrı, konversiyon histerisi, hiperkondriyasis, hiperkondriyasis yer alır.
• Dissosiyatif bozukluklar: Kişiler stres veya kaygıyı azaltarak, kendi kişiliğinden kaçmaya çalışır. Kişinin bilinci bölümlere ayrılır. Temel olarak üç tane dissosiyatif bozukluk bulunmaktadır. Bunlar bellek kaybı olan amnezi, bütün belleğin kaybedildiği fug, kişilerde birden fazla kişilik gösteren çoklu kişilik bozukluğudur.
• Duygudurum bozuklukları: Bu durum en fazla görülen depresyon türüdür. Kişi kendini sürekli olarak bunalımda hisseder. Bu duygudan kurtulamama durumunda, kişinin nevrotik olduğu düşünülür. Kişi kendini hareketli ya da durgun yansıtabilir. Kendini eve kapatır, yemek yemez, uyku uyumaz, intihara bile teşebbüs edebilir.

Nevrozların tedavisi nasıl olur?
Uygulanacak psikanaliz tedavisinin amacı kişinin daha iyi çalışmasına yöneliktir. Nevrozların tedavisinde kullanılan ilaçlar, sakinleştiriciler gibi bedene yönelik tedaviler, ancak destek tedavisi olarak işlevseldir. Psikanaliz tedavisinde ise, rahatsızlığa neden olan bastırılmış olaylar ya da düşünceler meydana çıkarılır. Nevroz doğuştan olmayan, iyileştirilebilen bir rahatsızlık olarak kabul edilir.