Edimsel koşullanma, davranıştan sonra davranışı biçimlendirecek uyarıcı verilerek yapılan koşullanmadır. Bu klasik koşullanmadan farklı olarak, bilinçli ve kasıtlı yapılan hareketlerle ilgilidir. Kişinin daha önce yaşamış olduğu ve deneyimlediği durumlarda pozitif ya da negatif etkide sonuçlar çıkar. Bunlar geçmişteki hatıralardan ve deneyimlenen olaylardan kaynaklanır. Kişinin ilerdeki davranışlarında iyi ya da kötü etkilere sebep olurlar. Bu değişiklikler edimsel koşullanma olarak tanımlanır. Kişinin daha önceki davranışlarından olumlu sonuçlar alması durumunda, kişi yeniden bu davranışlara yönelir. Eğer olumsuz sonuç aldığı davranışlar varsa, buna benzer davranışları yapmaz.







Edimsel koşullanma nasıl gelişir?
İnsanlar iç güdüleri ile hareket ederler. Bu güdüler nedeniyle ortaya çeşitli davranışlar ve tepkiler çıkar. Kişiler hedeflerine ulaşmak için, bu davranış ve tepkilerin sonucunda ve deneme yoluyla hareket eder. Kişi eğer bu davranışının sonunda ödül elde eder, pozitif sonuçlar alırsa aynı davranışı tekrarlar. Hedeflerine ulaşmak isteyen kişiler davranışlarıyla olumlu ya da olumsuz sonuçlar alarak, bundan sonra izlemesi gereken yolu edimsel koşullanmayla öğrenmiş olur. Edimsel ve klasik koşullanmanın temeli öğrenme birey tarafından sunulan çeşitli uyarıcılara tepki vermesi sonunda oluşur görüşü üzerine kurulmuştur. Pozitif sonuçlar davranışı güçlendirmekte, olumsuz sonuçlar ise davranışın olmama olasılığını arttırmaktadır.
Edimsel koşullanmanın ilkeleri nelerdir?

• Edimsel koşullanmanın babası sayılan Skinner davranışın tekrar edilmesini, davranışı izleyen pekiştirme veya cezanın sağlandığını düşünür.
• Bir davranışı pekiştirmek tekrar yapılma ihtimalini arttırır.
• Davranışın biçimlendirilmesinde kullanılan pekiştirme organizmanın ihtiyaçlarına uygun olmalıdır.
• Davranış ve tepki arasındaki süre edimsel koşullanmayı etkiler.
• Davranışlarını çevrenin etkisiyle şekillendiren birey, edimsel koşullanmada etkindir.

Klasik ve edimsel koşullanmanın farkları nelerdir?

• Klasik koşullanmada pasif olan organizma, edimsel koşullanmada aktiftir.
• Klasik koşullanmada tepkiye sebep olan uyarıcı bilinirken, edimsel koşullanmada belirsizdir.
• Klasik koşullanmada refleks davranışlar varken, edimsel koşullanmada kasıtlı ve bilinçli davranışlar vardır.
• Klasik koşullanmada uyarı - tepki bağı varken, diğerinde tepki - uyarı bağı oluşur.

Edimsel koşullanmanın eğitime yansıması nasıl olur?

• Pekiştireç doğru bir davranışı takip etmelidir.
• Öğrenciler pekiştireci hangi davranışından sonra aldığını fark etmelidir.
• Mümkün olduğu kadar olumlu pekiştireç kullanılmalıdır.
• Pekiştirecin değeri öğrenciye göre değişeceğinden, öğrencinin özellikleri dikkate alınmalıdır.
• Pekiştirecin zamanının önemli olduğu dikkate alınmalıdır.