Yeditepe Üniversitesi Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Emine Zinnur Kılıç, son yıllarda artan çocuk ve gençlerdeki şiddetin önüne geçmek için ailelere çok iş düştüğünü belirterek "Bir ailede erişkinler evde silah bulunduruyorsa ve bu silaha da kolayca ulaşılıyorsa erişkinlerin ihmali var demektir. Bir olay olduğunda çocuğun silaha ulaşabilmesinden anne babanın da sorumlu tutulmaları gerekir" dedi. Kılıç, konuyla ilgili merak edilen soruları da yanıtladı.

Sizce son zamanlarda çocuk ve geçlerde şiddet olayları neden artış gösterdi?
Çocukların ve gençlerin son zamanlarda şiddet ve özellikle silah kullanmasıyla ilgili bir artış var. Burada en önemli sorun bir çocuğun silaha kolay ulaşabilmesi.
Öncelikle evde silah bulunması sakıncalıdır. Bir evde silah varsa o kullanılır. Eğer evde yaşayanlar o silahın nerede olduğunu biliyorsa ve kolay ulaşılıyorsa, silah yetişkinler tarafından kontrol altında tutulmuyorsa bu yetişkinlerin ihmalidir.

Bu konuda ailelerin üzerine düşen görev nedir?
Çocuklar davranışlarının sonuçlarını önceden tayin edemez. Çocuk somut düşünür, onun için ceza yoksa suç yoktur. O anlık kızgınlıkla ceza almayacağını düşünerek bir karar verir. Eğer aile çocuktan haberdar değilse çocuk her şeyi yapabilir. Ayrıca eğer bir ailede şiddet uygulanıyorsa, sorunlar şiddet kullanılarak çözülmeye çalışılıyorsa çocuk bu davranışı model alır.
Çocukların birine zarar vermek istemesi, şiddet göstermesini arttıran itici bir güç var mıdır?
"Her insanın içinde şiddet vardır" gibi çok kullanılan söylem aslında doğru değil. İçimizde öfke, kızgınlık gibi duygular olabilir ama şiddet kullanmak çevreden öğrenmeyle hayata geçen bir davranış biçimidir. Harekete geçiren güç çevremizden aldığımız mesajlardır. Hangi davranışımıza izin verilmez, hangisine verilir biz bunu çevremizden yani aileden, okuldan medyadan öğreniriz. Eğer toplum insanın olumsuz duygularını, öfkesini açıkça başkalarına yönelik şuddet kullanarak ortaya koymasını normal karşılıyorsa, hatta destekliyorsa bu durumu delikanlılık, güçlülük olarak görüyorsa çocuk da bir sorun olduğunda şiddet uygulamayı normal görecektir. Ayrıca "onur kültürü" diye adlandırılan toplumsal yapılarda "eğer birisi sana ya da ailene zarar vermiş ya da aşağılamışsa mutlaka onurunu kurtarmak için şiddet kullanmalısın" şeklinde bir yaygın inanç vardır. Buna bağlı olarak da bu kültürlerde her tür şiddet olayı normalleştirilir, bir nedeni var, bir açıklaması var, yapan kişi haklı diye düşünülür. Bu şiddeti uygulayan kişi toplum tarafından kabul görür hatta saygı ile karşılanır. Şiddet kullanmak, onurunu kurtarmanın bir yolu olarak görülür. İşte bu kültürel yapının, bu bakış açısının yaygınlaşması tüm toplumca benimsenmesi şiddet olaylarının özellikle çocuk ve gençler arasında yaygınlaşmasının bir başka nedenidir. Bu bakış açısının yaygınlaşmasında ben medyanın çok payı var diye düşünüyorum. Yayınlarda topluma nasıl bir mesaj verdiklerini biraz daha iyi düşünmelerini diliyorum.
Çocukların silaha yönelmemeleri için ne yapılmasını önerirsiniz?
Çocuklar silaha ulaşabiliyorsa o silahtan sorumlu olan erişkinin işlenen suçtan sorumlu tutulması gerekir. Çocuklar onsekiz yaşına gelinceye kadar kanunen anne babanın ya da kanuni olarak vesayeti üstlenmiş kişiler ya da koruma altında ise devletin kurumlarının sorumluluğu altındadır. Bu kişiler çocuğun davranışlarından sorumludur. Bu sorumluluğun gereklerini yerine getiremeyen kişilere silah verilmesi çok tehlikeli bir durum. Bu nedenle kontrolsüzce silah dağıtılmasının önüne geçmek gerekir. Bir toplumda bu kadar çok evde silah bulunmasını ve silahlara bu kadar kolay ulaşılmasını ben çok sakıncalı buluyorum. Eğer toplumda bu kadar çok silah varsa Amerika'daki gibi okul taraması benzeri olayları yaşamamız an meselesi gibi görünüyor. O nedenle silah alma konusuna mutlaka sınırlama gelmesi ve evlerde silah bulundurmanın önüne geçilmesi gerekir.

Aileler neler yapabilir?
* Ailelerin çocuklarının ne zaman, nerede olduğundan ve ne yaptığından haberdar olmaları gerekiyor.
* Anne babalar özellikle TV karşısında bazı dizileri ve filmleri çocuklarıyla birlikte izleyerek konuyla ilgili çocuğa doğru mesajların gitmesini sağlamaları gerekiyor.
* Çocuğa davranışlarının bir sonucu olduğunu ve o sonucun sorumluluğunu alması gerektiğini anlatmaları önem taşıyor.
* Başkalarına zarar vermenin, şiddet uygulamanın yanlışlığı aileler tarafından vurgulanmalı ve şiddetin bir sorun çözme biçimi olamayacağı konusunda örnek olunmalı.