Tüp bebek tedavisinin ilkinde yaşanılan başarısızlık çiftleri ve yakın aile bireylerini oldukça üzen, sıkıntılı zamanlar yaşatan durumlardır. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Bülent Tıraş, tüp bebek tedavisindeki başarısızlıkların nedenlerini anlattı.

Son yıllarda teknolojinin gelişmesiyle birlikte tıp alanında da görülen değişiklikler, tüp bebek tedavisinde modern yöntemler sayesinde başarısızlık riskini azaltmış, tekrarlayan tüp bebek tedavilerinde alınacak başarılı sonuçlara yol açmıştır.
Tüp bebekte başarısızlık deyimi; toplamda ondan daha fazla embriyonun transferi veya peş peşe üç kez uygulanmış embriyo transferine rağmen gebelik oluşmaması durumlarına verilen addır.
Tekrarlayan tüp bebek başarısızlıklarının nedenleri nelerdir?

Gebelik, bir iki tane koşulun uygunluğu sonrasında oluşacak ve devam edecek bir süreç değildir. Gebeliğin oluşması veya oluşmaması durumunda tek bir faktörün varlığı söz konusu olamaz. Problem, birkaç şeyden kaynaklanabilir.
Tüp bebek başarısızlıklarında öncül nedenler nelerdir?

• Anne adayında yumurta veya baba adayındaki spermin genetik olarak bozukluğu, gebelik oluşturmada büyük engel teşkil edecektir. Bu durum, son yıllarda tıp teknolojisinde görülen gelişmeler sayesinde genetik tanı sistemi ile engellenebilir.
• Yumurta gelişimi ve çatlatmada kullanılan ilaçların yapı ve miktar bakımından uyumsuz olması gebelikte büyük önem taşıyan embriyoyu oldukça olumsuz etkileyecektir.
• Tüp bebek tedavilerinde embriyoyu oluşturmak için kullanılan laboratuvar ve kültür ortamının yetersizliği gebelik oluşturmada büyük sıkıntılar oluşturacak bir sıkıntıdır.
• Gebelik dönemi, embriyonun gelişmesini sağlayarak başlamaktadır. Embriyo dış zarının kalınlığı durumunda embriyo, gelişimini sürdüremeyecek, dış zarı çatlatamayacaktır.

Tüp bebek başarısızlıklarında ikincil nedenler nelerdir?

• Rahim iç duvarının olumsuz etkilenmesine sebep olan rahim bozuklukları, gebelik oluşturmada ciddi sıkıntılar meydana getirecektir.
• Embriyo, rahime düştükten sonra rahim duvarında tutunur ve gelişimini sürdürür. Miyom ve polip gibi nedenlerden dolayı embriyonun rahime tutulmasının sağlanamaması, gebelik oluşturmada sorunlar ortaya çıkaracaktır.
• Gebelik geçmişinde var olan kürtaj ve enfeksiyonlar, tüp bebek başarısızlıklarında oldukça etkili faktörlerdir.
• Embriyonun rahime düştükten sonra rahim duvarına tutulmasını engelleyecek pıhtılaşma kaynaklı fonksiyon bozuklukları, gebelik oluşturmada etkili faktörlerdendir.

Tüp bebek başarısızlıklarında üçüncül nedenler?

Çikolata kisti olarak adlandırılan ve endometriosis rahatsızlığının görülmesi gebelik oluşturmada ciddi sıkıntılar ortaya çıkarmaktadır.
Follop tüplerinde daha önce meydana gelmiş enfeksiyonlar ve karın içi operasyonlar sonrasında ortaya çıkabilme ihtimali olan hidrosalpenks durumu (tüplerde tıkanıklık sonucu şişme) gebelik oluşturmada etkili faktörlerdendir. Ancak bu durum, ilaç ile kısa zamanda tedavi edilebilmektedir.
Tekrarlayan tüp bebek başarısızlıklarında ne yapılmalıdır?

Tüp bebek başarısızlıklarının birçok nedeni olmasından dolayı tedavide başarısızlık görüldükten sonra uzmanlar tarafından bu durumların tamamı kontrol edilmeli, kapsamlı araştırmalar yapılmalıdır. Tedaviye başlandığında öncelikle gebelik oluşmada etkili olabilecek kalıtsal ve genetik faktörlerin kontrolü yapılmalıdır. Bunun için kromozom analizleri gibi testler yapılmaktadır. Kontroller arasında çiftlerden birisinde kromozomal bir rahatsızlık görülürse, tüp bebekte ilk aşama olan embriyo elde edilmesinden sonra transfer işlemi öncesinde preimplantasyon adı verilen genetik tarama testleri yapılır. Bu testler yapıldıktan sonra anne veya baba adayındaki genetik eksikliklerin yansımadığı embriyolar alınarak anne rahmine transfer edilmektedir.
Gebelik oluşturmada en önemli ve ilk adımın sağlıklı, kaliteli embriyo oluşturulması olduğunu belirtmiştik. Kaliteli embriyo seçiminde ilk olarak sperm ve yumurta kalitesinin belirlenmesi gerekmektedir. Bunun yanında anne adayından kaynaklı, rahim içi sıkıntıların giderilmesi de gebelik oluşturmada yardımcı olabilecek bir işlemdir. Rahim içi bozuklukların giderilmesi için laparoskopi ve histeroskopi uygulamalarından yararlanabilmektedir. Embriyonun sağlıklı bir şekilde elde edilmesini sağladıktan sonra rahim içi bozukluklar halen mevcut ise sağlıklı gebelikler oluşturulamayacaktır.