Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) seçim barajının düşürülmesine yönelik BBP, Saadet ve DSP genel başkanları tarafından yapılan bireysel başvurularla ilgili kararını yakında verileceğinin açıklanması siyasi tansiyonu yükseltti. AYM’nin de konunun önemini göz önüne alarak normalde ayrı ayrı görüşülüp karara bağlanan, “kabul edilebilirlik” ve “esas” incelemesini birlikte yapmaya karar verdiği ortaya çıktı.
Başvuruların siyasi sonuçlarını göz önünde bulunduran AYM’nin, alışıldık uygulamaların aksine başvurularla ilgili “kabul edilebilirlik” ve “esas” incelemesinin 17 üyenin tamamının katılacağı Genel Kurul’da yapılmasına karar verdiği öğrenildi. Oysa yasada önce kabul edilebilirlik kararı ardından esas incelemesinin yapılacağı belirtiliyor.
BBP lideri Mustafa Destici, Adalet Bakanlığı’ndan AYM’nin görüş istediğini söyledi. Destici ayrıca, bakanlığın görüşünün 13 Kasım’da kendilerine ulaştığını ve buna ilişkin itirazlarını 28 Kasım’da AYM’ye sunduklarını belirtti. AYM’nin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’a göre de Adalet Bakanlığı’nın görüşü, ancak başvurunun kabul edilebilir olması ve esasa geçilmesi halinde alınabiliyor. Edinilen bilgiye göre, AYM bölüm ve komisyonları bu konudaki kararı Genel Kurul’a bıraktı ve kabul edilebilirlikle birlikte esas incelemenin yapılmasına karar verdi. Bu nedenle de bakanlıktan görüş istenmesi yoluna gidildi.
AYM’nin verebileceği çeşitli kararlar ve olası sonuçları şöyle:

KABUL EDİLEMEZLİK: AYM, bireysel başvurulara ilişkin kabul edilemezlik kararı verebilir. Başvuru yapan partiler, AYM’nin yargı yetkisinin tanınmasından sonra yapılan bir genel seçimde baraj altında kalmadıkları, yani henüz mağdur sıfatını almadıkları için böyle bir kararın alınması sürpriz olmayacak. Ancak, aksi görüşü savunanlar AİHM’nin bazı kararlarında işaret ettiği, “potansiyel mağdur” kavramına işaret ederek esasa geçilmesi gerektiğini savunuyor.

İHLAL VAR: AYM’nin bireysel başvurulara kabul ederek yüzde 10 seçim barajının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Anayasadaki temel hakları ihlal ettiği sonucuna varması tek başına seçim barajının düşürülmesi ya da kaldırılması sonucunu doğurmayacak. AYM’nin ihlal kararı vermesi durumunda, ihlale neden olan yasayı değiştirmesi için Meclis’e süre vermesi gerekecek. Anayasaya göre seçim kanunlarındaki değişiklikler bir yıl içinde yapılacak seçimleri etkilemeyeceği için 2015 seçimlerinde yüzde 10 barajı uygulanmaya devam edecek. Hak ihlali kararının 2015 seçimlerini etkilemesinin tek koşulu anayasadaki, “1 yıl kuralı”nın değiştirilmesi olacak. Bu durumda Meclis çoğunluğunu elinde bulunduran AKP, anayasa değişikliği için diğer partilerle uzlaşmaya yanaşmazsa siyaseten, “insan hakkı ihlali” olan bir kuralla seçime gidilmesi nedeniyle siyaseten zor durumda kalabilir ama hukuken Meclis’i bağlayıcı bir karar verilemeyeceği için bu durumu göze alabilir.

İHLAL VE YASANIN İPTALİ: AYM, bireysel başvuruları görüşürken hak ihlalinin nedeni olarak gösterilen yüzde 10 seçim barajını düzenleyen Milletvekili Seçim Kanunu’nun 33. maddesinin anayasaya aykırılığı iddiasına ciddi bulursa, bu iddiayı AYM Genel Kurulu olarak görüşmeye karar verebilir. Bu durumda Genel Kurul, yasal düzenlemeyi iptal ederse, kanunda baraja ilişkin herhangi bir düzenleme kalmayacağı için 2015 seçimlerine barajsız gidilecek. Meclis’te yüzde 10 yerine örneğin yüzde 5 baraj getirilse bile anayasadaki kural gereği yeni baraj oranı, 1 yıl içinde yapılacak seçimde uygulanmayacak. Yani bu durumda Meclis’teki AKP çoğunluğunun adeta eli kolu bağlanmış olacak.
Gazetecinin kendi yorumu
Anayasa Mahkemesi’nden (AYM) konuya ilişkin yapılan haberlerle ilgili bir açıklama geldi. Açıklamada AYM Başkanı Haşim Kılıç’ın açıklaması hatırlatılarak “Bu bilgi dışında Başkan tarafından herhangi bir değerlendirme, yorum ve görüş belirtilmemiştir. Yapılan başvuruların ‘kabul edilebilir’ olup olmadığı konusu dahi karara bağlanmadan işin esası hakkında yorum yapılmasının anlamsızlığı açıktır. Gazeteci arkadaşımızın teknik bilgi kapsamında sorduğu bazı sorulara Anayasa kuralları çerçevesinde verilen cevaplardan yorumlar yapılarak bir sonuç çıkarılması tamamen gazetecimizin kendi görüşü ve değerlendirmesinden ibarettir” denildi.