Neden Her Yörenin Şivesi Farklıdır ?

Neden yörelerin şiveleri, kültürleri farklıdır ? Cevabı bu yazımızda.



Bugün bambaşka bir konuyla karşınızdayım. Yöreler, yörelere ait şiveler, yörelerin kültürleri. Herkes memleketim diye doğduğu yeri benimser ve o yerin özelliklerini alır. Peki neden yörelerin şiveleri, kültürleri farklıdır ? Cevabı bu yazımızda.

Öncelikle ne olduğunu bildiğimiz ama ne olduğu sorulduğun da tam açıklama yapamadığımız kavramları açıklayalım:
Bölge: Doğal, beşeri ve ekonomik özellikleri açısından benzer özellik taşıyan yere denir. Örneğin; İç Anadolu Bölgesi, Karadeniz Bölgesi, Akdeniz Bölgesi.
Bölüm: Bölge içinde doğal, beşeri ve ekonomik özellikleri bakımından farklılık gösteren yerlere bölüm denir. Örneğin; Trabzon bölümü, Ankara bölümü.
Yöre: Bölüm içindeki farklı özelliklere sahip yerlere denir. Örneğin; Teke yöresi.
Lehçe: Bir anadilin tarihsel, toplumsal, bölgesel ve kültürel nedenlerle ses, yapı ve söz dizimi yönlerinden oldukça büyük farklılıklar gösteren kolu.
Şive: Konuşma tarzıdır. Aksan olarak da adlandırılır. Bir dilin bölgesel söyleniş tarzıdır.
Ağız: Şiveler içerisinde gelişme gösteren, tonlama ile vurgu farklılıklarına bağlı olarak değişik gruplara ayrılan, ülkedeki coğrafi bölge, şehir ya da ilçelerinin kelimeleri dile getirmek açısından farklılaşan dil kullanımlarını ifade eder. Mesela; Trakya ağzı, Ege ağzı

Şiveler, belirli şartlarda ve dilin herhangi bir döneminde ana dilden ayrılarak, dilin geneldeki gelişimiyle birlikte birde kendi içlerinde özel bir gelişim çizgisi izlemişlerdir. Başlıca ayrımlarını oluşturan ses, ekler ve kelime özellikleri o dönemin dil malzemeleri ile açıklanır. Bir dilin zaman içinde ayrı dil olarak kullanılan ama birbirinden çok uzaklaşmamış, birbirine yakın olan diller, birbirlerinin şiveleridir.

Şive farklılıklarının sebepleri fonetik ve morfolojik farklılıklardır. Fonetik farklılık, okunduğu gibi yazıldığına inanılan dillerin farklılıklarıdır. Morfolojik farklılık ise, kelime yapılarının farklılıklarıdır. Şiveler içerisinde geçmişe ait lisan niteliklerinden, akraba lisanlardan ve birbir ile etki içinde bulunulan başka dillerden birtakım öğeler bulunabilir. Coğrafi şartlara göre halkın gırtlak yapısı eski dilin seslerine aşina olabilir. Ayrıca şiveler arasındaki farklılığının nedeni temelde oluşan ses özellikleri de olabilir. Çünkü kelimelerin söylenişinde oluşan telaffuz özelliklerinin artık ağız teriminden daha ileri taşınmış söyleyiş farklılıkları vardır.

Bazı şivelere özgü kelimeleri örneklendirelim:

Doğu ve Güneydoğu Bölgesi: Pisik(Kedi), Küncü(Susam), Tike(Kuşbaşı et), Kahke(Simit), Sohum(Lokma), Şeş(Tülbent).

Çorum Yöresi: İvitlemek(Ayıklamak), Bi dınnak(Azıcık), Mühlüz(Beş parasız).
Zonguldak Yöresi: Ösger(Rüzgar), Mazak(Olmamış Meyve), Gaç(Kaç), Alıvaram(Almak).
Antalya Yöresi: Voyn; Eğerim olsun endeni uzatmazsan seni döverim. (Layn, Onu uzatmazsan yemin ederim seni döverim).

kbps218.1cohaCHAPLoonForbBassÑ�Ñ�ылПиÑ�Ğ°Ğ*умÑ�MattДойнClasAMBA9125SchoUnitSupeFullStef
МагаServПапе(�лмЛьвоIronXVIILacaLondCaro�емч�ча�партЖидкPastКлейDessAhavGeorXVII
�динанекСобоMakoSearCleaBrauLine�рмиPhilAdvaNintWindме��StevFumiЕмцеXVIIШишкDigi
CathМаркго�уКучедвижчитазавоFranМарьWindBratXIIIWindWindWindAngeskirClanCarpМонт
WindNearDreadiamЛаврИлл�переVictGardPoulUndeпереMultOlimMicrоникчи�тавтоабхаOrat
Кузн�ртиЛ�дмJennMasaAudiAndrFreeудо�кандPedrWarh10-1JeweБрумценаполоChahпродукра
ERPRBekoMielпромMariHans4805HorsКитаCharCubyпла�8903MartWindобраBritFLAC�ртипазз
TessĞ�рмÑ�Ñ�зыккорзкафеInteWindCarsJohaBorkPhilБориRoyaЛитĞ*ШмелElviMcDeЛитĞ*Ñ�обÑ�Звон
никоXXVI�удиСодебудуGeorXVIIИофиXVIITranVIIIAlanRoll�мирJohaOZONМалаЛен�(ВедPoly
(ВедКунÑ�FighAlbeCameFinaавтоСычеĞ*амаЖениМиньФормĞ*ыбаwwwnDougтольцифрТатаEoinEndr
WinxBurnjustпартElizпродпродпродMagnCAPOПчелThis�ертЧукоXVII�амоJohn1953БелиStep
личнФорм