Onlarca çocuk her gece istemsiz olarak yatağını ıslatıyor. Tıpta ‘Enürezis noktürna’ olarak adlandırılan yatak ıslatma sorunu, beş yaş civarındaki 100 çocuktan yüzde 14-15’inde görülüyor. Uzmanlar, beş yaşına gelmiş bir çocukta ayda iki geceden fazla yatak ıslatmanın normal olmadığını vurgulayarak, tedavi edilebilen bu sorunla ilgili çocuğun ve ailesinin suçlanmaması gerektiğine işaret ediyor. Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi 2’nci Üroloji Klinik Şefi Prof. Dr. M. İhsan Karaman, enürezisin nedenleri ve sorunun boyutları hakkında sorularımızı yanıtladı.
Enürezis nedir?
Kızlarda beş, erkeklerde altı yaşını geçmiş olmasına rağmen, bir çocuğun gece uykuda yatağını ıslatması, tıp dilinde ‘Enurezis’ olarak adlandırılıyor. Yatak ıslatma, insanlık tarihinde kayıtları bulunan en eski sağlık sorunlarından biri. Yatak ıslatan bir çocuğun tanı ve tedavisinin ABD’de yaklaşık 5 bin dolara mal olduğu düşünülürse meselenin ciddiyeti anlaşılır.
Çocuklarda görülme sıklığı nedir?
Beş yaş civarında yüzde 20, 10 yaş civarında yüzde 5 oranında görülür. Erkek çocuklarda kızlardan 1.5-2 kat fazladır. Erişkin çağda ise yüzde 0.5-1 oranında görüldüğü söylenebilir. Mersin Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırmada; 5-12 yaş grubunda yüzde 19.6 ve 13-19 yaş grubunda yüzde 2.4 sıklık oranında enurezis görüldüğü tespit edildi.
Erkek çocuklarda neden daha fazla görülüyor?
Bunun kesin nedeni bilinmemekle beraber, tıpkı ergenlik çağına girmede görüldüğü gibi, kızlarda gerek sinir sistemi gerekse kaslardaki olgunlaşmanın biraz daha erken olmasına bağlanabilir.
Enürezise yol açan organik nedenler nelerdir?
Genel olarak yatak ıslatan çocuklarda yüzde 70 oranında bir genetik yatkınlık söz konusudur. Beraberinde; ADH hormonunun (beyinden salgılanan bir madde) görece eksikliği nedeniyle böbreklerin gece boyunca çok idrar üretmesi, uyanma bozukluğu, idrar torbası kapasitesinin yetersizliği ve aşırı kasılmalar yapması gibi fonksiyonel sebeplerden biri veya birkaçı bulunabilir.
Altta yatan başka ne gibi nedenler olabilir?
Yatak ıslatmanın nadir görülen sebepleri arasında; kronik bademcik iltihabı veya geniz etine bağlı üst solunum yolu tıkanıklığı, alerji, parazitler, kronik kabızlık ve idrar yolu iltihapları sayılabilir.
ENÜREZiSiN NEDENLERi
Genetik: Anne, baba, her ikisi veya kardeşlerde enürezis olması.
Merkezi sinir sisteminde olgunlaşmanın gecikmesi sonucu, uykuda idrar kesesi kasılmalarının baskılanamaması.
Uyunmakta güçlük.
Normal bireylerde gece boyunca böbreklerden idrar yapımını azaltan bir hormonun (ADH), enüretiklerde yetersiz salgılanıp, uyku sırasındaki idrar üretim miktarının artması.
Sınırlı olgularda psikolojik faktörler.
ORTAK NOKTALARI AĞIR UYKU
Hemen bütün yatak ıslatan çocukların ebeveynleri, çocuklarının çok derin uyuduğunu, hatta yanında top patlasa uyanmayacağını söyler. Yapılan bilimsel çalışmalar da bu bilgiyi destekler. Ayrıca, dikkat eksikliği-hiperaktivite bozukluğu olan çocuklarla, horlayan çocuklarda enurezis daha sık görülür.
GENETiK GEÇiŞiN ROLÜ
Yatağını ıslatan çocukların, annelerinin yüzde 25’inde, babalarının ise yüzde 35’inde daha evvelden bu hastalık olduğu biliniyor.
Anne-babanın her ikisinde de var ise; risk yüzde 70.
Birinde varsa risk yüzde 40.