Hamile kalmak size ve eşinize karşı bir meydan okuma halini aldıysa yalnız değilsiniz. Gelişmiş ülkelerdeki çiftlerin %10-15’i kısırdır. Kısırlık, en az bir yıl boyunca, ya da 35 yaş ve üstünde bir kadınsanız bu süre 6 ay, sık sık, korunmasız cinsel ilişki olmasına rağmen hamile kalamamak olarak tanımlanır.

Kısırlık, hem sizde hem de eşinizde olabileceği gibi tek bir nedene bağlı da olabilir veya meydana gelen ya da devam bir gebeliğin önlenebilir faktörlerin bir kombinasyonu olabilir. Neyse ki, kısırlığın aşılması için çok güvenli ve etkili tedaviler vardır. Bu tedaviler hamile kalma şansınızı önemli ölçüde artırır.

Hamile kalmak için, yumurtlama ve döllenmenin karmaşık süreçlerinde sadece doğru hareket etmek gerekiyor. Bazı çiftler gebelik için uğraşırken, kısırlıkla sonuçlanacak birşeyler yolunda gitmez.

Kısırlığın nedeni veya nedenleri çiftlerden birini ya da ikisini de içerir. Genel olarak:

• Vakaların yaklaşık üçte birinde kısırlık, sadece erkek partneri içeren bir nedene bağlıdır.
• Vakaların diğer üçte birlik kısmında kısırlık, hem kadın hem de erkek partneri içeren bir nedene bağlıdır.
• Vakaların kalan kısmında kısırlık, sadece kadın partneri içeren bir nedene bağlıdır.

Erkek kısırlığının sebepleri
Bir dizi şey sperm sayısı, hareketlilik yeteneğini (motilitesi) veya dölleme yeteneğini etkileyebilir. Erkek kısırlığının en sık görülen nedenleri şunlardır:

• İnmemiş testis, genetik bozukluklar veya tekrarlanan enfeksiyonları gibi çeşitli sorunları nedeniyle anormal sperm üretimi veya işlevi.
• Erken boşalma veya ağrılı cinsel ilişki (disparoni) gibi cinsel sorunlar nedeniyle sperm dağıtımla ilgili sorunlar; geri boşalma gibi sağlık sorunları; kistik fibroz gibi bazı genetik hastalıklar ya da testisin sperm içeren bir bölümünün (epididim) tıkanması gibi yapısal sorunlar.
• Kötü beslenme, obezite, alkol, tütün ve uyuşturucu kullanımı gibi genel sağlık ve yaşam tarzı.
• Tarım ilaçları ve diğer kimyasal maddeler gibi bazı çevresel faktörlere aşırı derecede maruz kalmak. Ayrıca, saunada veya sıcak küvetlerdeki gibi aşırı ısıya sık sık maruz kalmak vücudun kendi ısısını yükseltebilir. Bu da sperm üretimini bozar ve sperm sayısını düşürebilir.
• Kanser ve tedavisiyle ilgili hasarlar. Kanser tedavisi için kullanılan radyasyon ve kemoterapi tedavileri bazen sperm üretimine ciddi şekilde zarar verir. Radyasyon tedavisi testislere ne kadar yakın yapılırsa kısırlık riski o derece artar. Kanser yüzünden bir iki testisin birden alınması erkek doğurganlığını artırabilir.
• Yaş. 40 yaş üstü erkekler, genç erkeklere göre daha az doğurgan olabilir.

Kadın kısırlığının sebepleri
Kadındaki kısırlıkta en sık rastlanan sebepler şunlardır:

• Genelde fallop tüpü iltihaplanması (salpenjit) sonucu fallop tüpünün zarar görmesi veya tıkanması. Cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon olan klamidya kadın kısırlığının en yaygın nedenidir.
• Rahim dokusu aşılandığında ve rahim dışında gelişmesi sonucu oluşan endometriyoz sıklıkla sperm, yumurta ve yumurtalık, rahim ve fallop tüplerinin fonksiyonlarını etkiler.
• Yumurtalıkların yumurta salgılamamasına (anovulasyon) neden olan yumurtlama bozuklukları. Altta yatan nedenler yaralanma, tümörler, aşırı egzersiz ve açlığı da içerebilir. Ayrıca, bazı ilaçlar yumurtlama bozukluklarıyla ilişkili olabilir.
• Yüksek prolaktin (hiperprolaktinemi) anne sütü üretimini uyaran bir hormondur. Hamile olmayan veya emzirmeyen kadınlarda yüksek seviyelerde bulunması yumurtlamayı etkileyebilir.
• Polikistik over sendromu (PKOS), vücudunuzun yumurtlama sorunlarına neden olacak kadar çok androjen hormonu ürettiği bir durumdur. PKOS, ayrıca insülin direnci ve obeziteyle de ilişkilidir.
• 40 yaşından önce adet kanamasının kesilmesi ve yumurtalık foliküllerinin erken tükenmesi olan erken menopoz. Nedeni tam olarak bilinmemesine rağmen bağışıklık sistemi hastalıkları, radyasyon veya kemoterapi tedavisi ve sigara gibi bazı durumlar erken menopozu etkiler.
• Rahim duvarında iyi huylu tümörler olarak bilinen rahim fibroidleri 30'lu ve 40'lı yaşlardaki kadınlarda daha sık görülür. Nadiren de olsa, fallop tüplerini tıkayarak kısırlığa neden olabilirler. Daha sık şu şekilde zarar verebilir: Fibroidler döllenmiş yumurtanın uygun olarak yerleştirilmesini engelleyebilir.
• Pelvik adezyonlar, pelvik enfeksiyon, apandisit, karın veya pelvik cerrahi sonrası organları birbirine bağlayan skar dokusu bantlarıdır. Bu skar dokusu oluşumu doğurganlığı azaltabilir.

Kadınlardaki diğer sebepler

• İlaçlar. Geçici kısırlık bazı ilaçların kullanımıyla oluşabilir. Çoğu zaman, ilaç durdurulduğunda üreme etkin hale getirilir.
• Tiroit sorunları. Çok fazla tiroit hormonu salgılanması (hipertiroidi) ya da çok az tiroid hormonu salgılanması (hipotiroidi) tiroit bezlerinin dengesini bozarak adet döngüsünü etkileyebilir ve kısırlığa neden olabilir.
• Kanser ve tedavisi. Kadın üreme kanserleri başta olmak üzere bazı kanserler genellikle kadın doğurganlığı etkiler. Hem radyasyon hem de kemoterapi kadının üreme yeteneğini etkileyebilir. Kemoterapi üreme fonksiyonlarını etkileyebilir, erkek ve kadınlarda doğurganlığı azaltabilir.
• Diğer tıbbi koşullar. Cushing hastalığı, orak hücre hastalığı, böbrek hastalığı ve diyabet gibi gecikmiş ergenlik veya amenoreyle (adet görememe) ilişkili tıbbi durumlar, bir kadının doğurganlığı etkileyebilir.