Kelime anlamı olarak yayla çalınan küçük keman anlamına gelen kemençe telli bir enstrümandır. Pek çoğumuz tarafından kemençe denilince akla Karadeniz müziği gelir. Kemençe Osmanlı müziğinde de önemli bir yere sahiptir. Fakat Osmanlı müziğinde kullanılan kemençe ile Karadeniz'de kullanılan kemençe birbirinden farklıdır.
Kemençe pek çok ülke ve komşu kültür tarafından da kullanılan bir enstrümandır. Yunanistan kemençenin kendi milletlerine ait bir çalgı olduğunu iddia eder. Ancak yapılan araştırmalar neticesinde kemençenin Yunanistan'a 1924 tarihinden sonra Karadeniz'den göç eden Rumlar tarafından götürüldüğü ortaya konmuştur.
Kemençe rebab ve keman ile aynı sınıftan olduğu varsayılan bir enstrümandır. Rebab ve keman yaylı enstrümanlar grubundan olduğu için kemençenin de yaylı çalgılar grubu ile yakınlığı vardır. Kemençe bir yay yardımıyla çalınan bir çalgıdır. Çalgıda inceden kalına doğru dizili bir vaziyette duran 3 adet tel bulunur. Kemençenin telleri sağır ve bom olarak adlandırılır. Eskiden hayvan bağırsağından yapılan kemençe telleri günümüzde özel bir metalden üretilir.
Kemençe Çeşitleri Nelerdir?
Türkiye'de kemençe denince akla Karadenize ait çalgı türü gelse de ülkemizde kullanılan iki çeşit kemençe vardır. Bunlar armudi kemençe ve Laz kemençesidir. Bu iki kemençe hem kullanıldığı yer olarak hem de çalınış tarzı olarak birbirinden tamamen farklıdır. Halk müziğinde kullanılan kemençe Karadeniz kemençesinin karıştırılmaması adına Karadeniz kemençesi Laz kemençesi diye adlandırılır. Laz kemençesi klasik kemençeye oranla daha geri planda kalmıştır. Fakat sesi tınısı kulaklarda aşinalık oluşturan Laz kemençesi çalındığı zaman Karadeniz müziği algısı oluşturmaya yeter. Laz kemençesi Karadeniz'in kendine has yapısını yansıtan bir müzik aletidir.
Kemençe el emeği ürünü olan bir enstrümandır. Kemençe yapımı için dut, karadut, akçaağaç, ardıç, ladin ve erik ağaçları kullanılır. Klasik bir Karadeniz kemençesinin ebatı 57 cm'dir. Genişliği yaklaşık olarak 10 cm olarak hesaplanan enstrümanın yüksekliği ise 8,5 cm'dir. Yapımı taşıdığı özelliğe göre 3 - 15 güne kadar sürer. Giresun ve Trabzon şehirlerinde kemençe yapımı babadan oğula geçen yöresel bir el sanatıdır.
Kemençe çalmak için iki yöntem vardır. Bunlardan ilki oturarak çalmaktır. Oturur vaziyette kemençe çalarken kemençe iki diz arasına alınarak çalınır. Diğer yöntem ise ayakta çalmaktır. Kemençe ayakta çalınırken dikine desteksiz bir vaziyette durulur.