1 yıldır korunmasız cinsel ilişkiye girildiği halde gebelik sonucuna ulaşamayan çiftlerde eğer kısırlığa sebep olan belli bir neden tespit edilmemişse denenecek olan ilk dölleme yöntemi aşılamadır. En basitçe ifadeyle erkeğin menisinin alınarak kadının yumurtalıklarına en yakın noktaya bırakıldığı yöntemdir. Amaç erkeğin sağlıklı olan spermi ile annenin sağlıklı olan yumurtalarını her hangi bir fiziksel yada biyolojik engele takılmadan bir araya getirmektir.
Kadın ve erkeğin çeşitli biyolojik ve fiziksel testlerden sonra elde edilen bulgulara göre uygulanabilecek tedavi yöntemleri içinde en basit ve en doğal olan yöntem aşılamadır. Sağlık testlerinden çıkan sonuçlarda erkek yada kadın için her hangi bir kısırlık sebebine rastlanmadığı halde gebelik gerçekleşmiyorsa ilk tercih edilen yöntem aşılamadır. Bu durumdaki çiftler doktorları en çok zorlayan çiftlerdir. Bu tedavinin uygulanabileceğine karar verebilmek için uzmanlar öncelikle şu testleri yaparlar;
Erkek için;

• Sistemik ve lokal fizik muayene
• Semen analizi
• Sperm sayısı ve hareketliliği
• Detaylı morfolojik değerlendirme
• Yıkama sonrası sperm değerleri
• İleri tetkikler
• Serolojik testler
• MAR testi
• Hormon profili

Kadın için;

• Sistemik ve lokal fizik muayene
• Tubal geçişin saptanması (HSG, laparoskopi)
• Hormon profili
• FSH, LH (Adetin 2 ila 4. günü arasında)
• Prolaktin
• TSH
• Progesteron (Adetin 21. günü)

Aşılama uzun süre gebe kalamamış çiftlerde en çok tercih edilen, en hızlı, kolay ve ekonomik yöntemdir ve özellikle aşağıdaki vakalarda ilk tercih edilen ve çoğunlukla başarılı sonuçlar veren bir tedavi şeklidir. Bu tedaviyle gebelik oranında %20’ye kadar artış sağlanır.

• Düşük sperm sayısı veya hareketlilik oranı (Erkek faktörü)
• Açıklanamayan İnfertilite (kısırlık)
• Servikal mukus problemleri (servikal faktör-kadındaki rahim salgısının erkeğin sperm hareketine mani olduğu durumlar)
• Rahim ağzının (serviksin) anatomik problemleri
• Sperme karşı antikor varlığı (İmmünolojik İnfertilite)
• Kadında yumurtlamanın olmaması veya yetersiz olması
• Cinsel işlev bozukluklarında tercih edilen bir yöntemdir.

Aşılamada genellikle ilk uygulama erkeğin menisinin çeşitli kimyasallarla yıkanarak sperm sayısının artmasını sağlamaktır. Bu şekilde erkekteki sperm sayısı 1.000.000/ml olması beklenir. Daha az sperm sayılarında döllenmenin gerçekleşmesi ihtimali düşer. Aynı şekilde kadın içinse yumurtayı olgunlaştırabilmek için çeşitli ilaçlar verilir ve uygulamadan 24-36 saat öncesinde çatlatma iğnesi yapılır. Bu iğneden sonra tedbir amaçlı kandaki östrojen seviyesi takip edilebilir ve aşırı uyarılmadan şüphelenildiği durumlarda tedaviye ara verilebilir. İğne sonrasında yumurtlamanın sağlanacağı gün plastik bir kanül yardımı ile erkeğin spermi rahmin içine bırakılır. Bu şekilde çok sayıda ve hareketli sperm yumurtaya en yakın noktaya bırakılmış olur ve bu 10-12 cm’lik bir avantaj demektir.
Aşılama işlemi doğumhane koşullarında jinekolojik muayene masasında yapılan basit bir işlemdir. Uygulama sırasında en çok dikkat edilmesi gereken şey hijyendir. Anne adayının enfeksiyon kapmamasına özen gösterilir. Bu nedenle uygulama öncesinde müdahale bölgesi steril izotonik solisyon ile iyice temizlenir. Bu uygulama sorasında ayrıca dokulara zarar vermemek ve kanama olmamasına dikkat etmek önemlidir. İşlem sırasında anestezi uygulanmaz ve anne adayı işlemden sonra yarım saat dinlendirilir. Takiben birkaç gün anne fiziksel aktivitelerinde kontrollü olmalıdır ve cinsel ilişkiden kaçınmalıdır. İşlemden 10-12 gün sonra gebelik testi yapılır.
Aşılama yöntemi ile gebelik oranında her uygulama için %10-20 arasında artış görülür. Ancak 3. denemeden sonra başarıda ciddi bir artış olamayacağından tüp bebek uygulamasına geçilebilir.
Sperm örneği alma;

• Bu işlem için ayrılış özel alanlar kullanılır.
• Hastanın cinsel perhiz süresi 2 günden az 5 günden uzun olmamalı.
• Sperm verme yöntemi olarak mastürbasyon tercih edilmeli.
• Mastürbasyon sırasında kayganlaştırıcı kullanılmamalı. Bu spermin yapısının bozulmasına sebep olabilir.
• işlem öncesinde hasta ellerini ve penisini yıkayıp temizlemiş ve kurulamış olmalı.
• Alınan örnek temiz steril bir kabın içine bırakılmalı.

Başarılı bir aşılama için şartlar nelerdir?

Başarılı bir aşılama için gereken koşullar;
1-Öncelikle olgunlaşmış bir yumurtanın sağlanması gerekir. Eğer kadında yumurtlama problemi varsa çeşitli yumurtlama ve çatlatma iğneleri ile bu sorun çözülmelidir.
2-Rahim içi tüpler sperm ile yumurtanın buluşmasına mani olmamalıdır. Uygulamadan önce rahim tüplerinin açık olup olmadığı mutlaka kontrol edilmelidir.
3-Erkeğin menisinde sperm olup olmadığı mutlaka kontrol edilmeli ve buradaki sorun yıkama yöntemi ile yok edilmelidir.
4-Son olarak da embriyonun tutunacağı endometrial zarda yani rahim içi zarında bir patoloji yada hastalık bulunmamalıdır.
Aşılama başarı oranları

Aşılama uygulandığı çiftlerde %5-20 oranında gebelik ihtimalini arttırır. Uygulama sayısı arttıkça şansta artar ancak 7 denemeden fazlası önerilmemekte ve tüp bebek uygulamasına geçilmektedir.