“Hayat güneşten gelir, güneşle gider “ Şöyle ki, güneş canlılara enerji verirken, aynı zamanda fazla enerjisiyle de yaşlanmayı hızlandırarak yaşamı sonlandırır. Özellikle yaşlanmaktan korkanlar, bu yazı sizler için.. İşte bilinçli bir şekilde güneşin keyfini çıkarmanın ve aynı zamanda da kendimize özen göstermenin püf noktaları…
Dr. Levent Türbedar
Lekeler; yüz ve dekoltede, ellerde bazen sırtta güneşlenmeyle ortaya çıkan açıktan koyu kahverengiye dönüşen pigmentasyon değişiklikleridir. Bu lekeler, yaş ilerledikçe keratoz denilen bir doku şeklini alarak kalınlaşırlar.
Pigmentasyon, tüm canlıların güneşten korunması için var olan bir savunma sistemdir. Ekvatora yani güneşe yaklaştıkça insanların esmerleşmesi, kutuplara yaklaştıkça ten renklerinin açılması bu korunma mekanizmasının bir parçasıdır. Hatta hayvanlarda bile koyu renk tüyler, güneşten korunmak için gelişmiştir.
Yani bizlerin bronzlaşması veya lekelenmesi son derece doğal bir süreçtir. Genetik yapı gereği, açık renk tenlilerde güneşe karşı yer yer, düzensiz ve yetersiz pigmantasyonlar (çillenmeler gibi), koyu tenlilerde ise yer yer aşırı pigmentasyonların karşılığı LEKELENME oluşur. Elbette bunlar güneşle koyulaşıyor, güneş etkisi geçince renkler soluyor ve her geçen sene koyulaşma artarak yerleşebiliyor. Kimin de sempatik çiller şeklinde olan lekelenmeler, kiminde psikolojik sorunlar yaratacak kadar dikkat çekici, koyu ve düzensiz lekelenmelere dönüşebiliyor.
Bu lekelerden rahatsız olanlar ne yapacaklar o zaman, cildin tipi ve huyu değiştirilebilir mi ki? Böyle bir şey mümkün olamayacağından lekelenme reaksiyonlarını görmüş kişiler; sürekli güneşten uzak durup, koruma faktörü 50-60 olan kremlerle yaşamayı öğrenecekler. Hatta UV ışınlarının bulutlardan veya camdan geçebildiğini bile unutmayacaklar.
“GÜNEŞ LEKELERİNİN ÇOK İYİ İZLENMESİ GEREKİR”
Güneş lekeleri kanserleşmezler ama yeni çıkan lekeler cilt kanserlerini gizleyebileceklerinden mutlaka çok iyi izlenmesi ve şüpheli lezyonların uzman tarafından tetkiki gereklidir.
Şüphelenmeniz gereken lezyonlar şöyle tariflenebilir;
*oldukça koyu renklidirler,
*etrafında ve içinde açık renkli alanlarda mevcuttur,
*kabarık olabilirler,
*kaşıntılı ve kanamaya meyillidirler, bazı tipleri de uzun zaman iyileşmeyen yaralar şeklinde görülebilir
*içlerinden kıl çıkamaz,
*en önemli özellikleri kenarları düzensiz ve asimetriktirler.
“TEDAVİDE CİLT TİPİ, ŞEKLİ, BÖLGESİ VE MEVSİM ÖNEMLİDİR”
Güneş lekelerinin tedavisine gelince; mikrodermabrazyon veya glikolik asit peelingleri ağartıcı kremlerle kombine uygulanır, C ve E vitaminleriyle de desteklenir. Cilt bakımları,oksijen tedavileriyle de nemlenme ve oksijenasyon sağlanarak cilde kuvvet kazandırılır; çünkü derinin kuruluğu da lekelenmeyi arttırıcı önemli bir faktördür. Gerekiyorsa uygun lazer, mavi ışık, IPL ,kriyoterapi, elektrokoter yöntemleriylede fazla agressiv olmayacak düzeyde yüzeysel soymalar yapılabilir. Bu noktada doktorun tecrübe ve teknik ekipmanı başarıyı çok etkileyecektir.
Tedavi seçimindeki en önemli konu; cildin tipine, lezyonun derinliğine, şekline, bölgesine, mevsime ve kişinin durumuna göre en uygun programı oluşturmaktır. Ayrıca leke tedavisi hiç de kolay bir tedavi olmadığı gibi zamana ihtiyaç vardır. Her şeye rağmen yaz mevsimlerinin bitiminde başlanması gereken bu tedavilerin sonucunda lekeler soluklaşmaya başlayıp tüm cilt rengi açılsa da; yeni bir güneşlenmeyle aynı yerlerde lekelenmelerin tekrarlama olasılığı yüksektir.
Özellikle koyu renkli ciltler, en ufak sivilcelenmeler de bile lekenenler, her sene güneşe fazla maruz kalarak farkında olmadan güneş hasarı alanlar, günün birinde azdan başlayan kalıcı olmaya kadar varacak cilt lekelenmelerine adaydırlar. Tedaviyle veya kendiliğinden, cilt rengi açılsa da bu kişilerde lekeler geri gelebileceğinden, kalıcı olabileceğinden kışın bile bulutlardan, camdan geçebilecek ışınlardan kaçınmak, yüksek faktörlü güneş koruyuculu kremlerle dışarı çıkmak, yaz başından itibaren güneş ve tabii ki solaryum banyosundan uzak durmak gerekir. Bir de önemli bir not; herkesin yaptığı gibi ağartıcı kremleri lekelenmeden sonra değil; örneğin yaz başında, yani olası lekelenmeden önce kullanılırsa, önleyici etkileri olacağından daha başarılı olacaktır.