Çocuklar anne ve babalarından aldıkları mesajlardan çok etkileniyorlar. Acaba çocukları öncelikle akademik başarıları söz konusu olduğunda başka çocuklarla kıyasladığımızda onlar üzerinde ne gibi etkiler bırakıyoruz?

Tavşan ve Kaplumbağanın Yarışı Hala Devam Ediyor
Çocuklarımızı karşılaştırırken, onların başarılarını, karne notlarını başka çocuklarla kıyaslarken onları aslında bir yarışın içine itiyoruz. Hepimiz kaplumbağa ile tavşanın yarışının anlatıldığı hikayeyi biliriz. Kendine çok güvenen tavşanla çok çalışan kaplumbağa arasında zafer çok çalışan kaplumbağanındır. İşte tam da bunun gibi, çocuklarımız tavşan ve ya kaplumbağa olmaya bizim eğitim sistemimizde yatkındır. Bir yarışa adeta zorlanmışlardır. Ama her çocuk birbirinden farklıdır.
Eğitim sistemimiz sınavlar, notlandırma gibi yarışı teşvik edici bir yapının üzerine kurulmuş. Sınavlarda belirli yüzdenin içine giremeyen öğrenciler istediği okullara giremiyorlar. Ders notları da çok önemli. Fakat yapılan araştırmalar yarışçı bir okul ortamındansa, öğrencilerin iş birliği yaptığı bir ortamın öğrenme açısından daha yararlı olduğunu gösteriyor. Akran öğrenmesi denilen olgu çocukların arkadaşları yardımıyla öğrenmesini kolaylaştırdığını gösteriyor.
Eğitim sistemini değiştirmek zor olabilir ama anne baba pratiğini gözden geçirirsek bizde var olan yarışı destekleyici taraflarımızı ortadan kaldırabiliriz. Çocuklar arası ortak çalışmayı nasıl destekleyebiliriz? Ya da yarışmaya nasıl engel olabiliriz?
• Çocukları birbiriyle karşılaştırmamak, onlar arasında rekabet oluşturmamak bu iş birliğinin ilk adımı. Çünkü karşılaştırılan çocuk diğer çocuğa karşı içinde iyi duygular beslemeyecektir.

• Çocukların ders ve ya proje yapacakları vakti sağlamak kadar, onların birlikte yapmaktan hoşlandıkları aktiviteler için de vakit ayırmak onların arkadaşlığının gelişmesinde ve iş birliği yapmalarında önemlidir.

• Çocuklara oyun ve aktivite seçeneği sunarken yarışmayı özendirici, rekabeti artırıcı olanlar yerine birlikte ortaya bir şey çıkarabilecekleri aktiviteleri seçenekler listesine koymak onların ortak hareket etme bilincini kazanmalarına yardımcı olacaktır.

Çocuklarımızı Karşılaştırmanın Altında Yatan Sağlıklı Mekanizma Motivasyon
Buraya kadar çocukların kıyaslanmasının aslında onlara duygusal anlamda ne kadar kötü etkiler yaptığını, onlara verdiğimiz mesajların içeriği ile onları ittiğimiz yarışın niteliğini belirterek vermeye çalıştık. Şimdi de karşılaştırmanın nasıl amacına hizmet edebilecek başka bir araca dönüşebileceğini görelim. Biz çocukları karşılaştırırken birinci amacımız onların daha başarılı olmasını istemek, çalışmalarını artırmalarını sağlamaktır. Bunu çocuklarımızı motive ederek daha sağlıklı bir şekilde yapabiliriz. İşte çocuklarınızın motivasyonunu artırmak için size öneriler:

• Onların çalışmalarını ödüllendirin. Ödül sadece fiziksel olarak ona alacağınız bir şey değildir. Onun için sizin onu desteklediğinizi, ödevini yaptığı için memnun olduğunuzu belirtmeniz de bir ödüldür.

• Çocuğunuzun hedefler belirlemesine yardımcı olun. Çocuklar uzun süreli hedefleri gerçekleştirmektense kısa sürede aldıkları hazları tercih ederler bu yüzden hedefler kısa süreli ve gerçekleştirilebilir olsun.

• Ders çalışmak, ödevler veya notlar konusunda ona desteğinizi ve düşüncelerinizi söyleyin. Ondan mutlaka “en iyi”, “en yüksek not” beklediğinizi değil onun çalışmasının ve kendi içerisinde çabalamasının sizin için önemli olduğu duygusunu yansıtın.

Fatih Yılmaz
Psikolojik Danışman