Sorumluluk bilinci, ilişki ile birlikte öğrenilen ve kazanılan bir beceridir. Çocukların bu bilinci kazandığı ilk yer ailedir. Peki, çocuklarımıza sorumluluk bilincini nasıl kazandıracağız? Psikolog Ayşen Evliçoğlu Şimşek, ailelere bu konuda önemli ipuçları sundu.

Çocuklar ilk ilişkilerini anne ve babalarıyla aile içinde kurmaya başlar. Bu nedenle sorumluluk bilincinin oluşumunda anne babanın rolü önceliklidir; ardından sosyal çevre ve okul gelir.
Doğru Bir Şekilde Yaklaşın
Aile içinde sorumluluk alma becerilerini geliştirme fırsatı bulamayan çocuklar okula başladıklarında, yani ev dışındaki yaşama adım attıklarında kendilerinden bekleneni yapmakta çok zorlanırlar. “O daha çocuk yapmaz”, “O şimdi yavaş giyinir, yavaş yer, geç kalacağız, ben hemen halledeyim” gibi korumacı ve sabırsız yaklaşımlar çocuklara “Yetersizsin” mesajını iletir. Bu yaklaşımla büyüyen çocuklar; okulda öz güveni düşük, kaygılı, unutkan, sorunlarını yardım almadan çözemeyen ve var olan kapasitesini kullanamayan insanlar haline gelir.

Çocuklarınızın Öz Güveninin Artmasını Sağlayın
Sorumluluk duygusu ile özgüven gelişimi arasında doğrudan bir etkileşim vardır. Çocuk kendi ihtiyaçlarını tek başına karşılama becerisi kazandıkça yani sorumluluk bilinci geliştikçe, anne-babaya ve diğer yetişkinlere olan bağımlılığı azalır, yani öz güveni artar.
Sorumluluk bilinci, sadece bazı görevleri yerine getirmek için kazanılması gereken bir beceri değildir aynı zamanda bireyin kendi becerilerini geliştirmesi ve davranışlarının sonucunun farkına varabilmesi için de gereklidir. Bu yolla çocuğun sosyal uyumu da gerçekleşmiş olur. Davranışlarının sonucunu kabul etmek, karşılaştığı sorunları tek başına çözebilmek, kendi duygu ve düşüncelerini uygun bir şekilde ifade edebilmek, aynı zamanda başkalarının duygu ve düşüncelerinin farkında olmak bireysel sorumluluk bilincinin yanı sıra sosyal sorumluluk bilincinin de gelişimine katkıda bulunur.
İşlerini Tek Başına Halletmelerine İzin Verin
Her ihtiyacı anne baba tarafından karşılanan, devamlı neyi, nerede, nasıl yapacağı kendisine hatırlatılan, yanlış yaptığında azarlanan ve utandırılan çocuklar sahte bir kişiliğe sahiptir. Anne babaya sormadan bir iş yapmayı tercih etmezler ve kendilerine güvenlerini kaybederler. Böyle çocuklarda okul korkusu da çok yaygındır. Bu çocuklar okula uyum sağlamakta zorluk çekebilirler.
Sabırlı Olun ve Çocuğunuza Güvenin
Her yeni beceri kazanımı acemice girişimlerle başlar. Bu nedenle çocukların sorumluluk bilinci kazanırken zamana ve anne babalarının sabrına ihtiyacı vardır. Anne babalar çocuklarının üstlendikleri işi yapabileceklerine dair ona güvenmelidir ki çocuk da kendine güvenebilsin.
Ailelere Öneriler
• Sorumluluk bilinci gelişiminde yaş dönemlerine dikkat ederek adım adım ilerlemek gerekir.

• Her adımda çocuğa olumlu geri bildirim verilmeli, takdir edilmeli ve motive edilmelidir.

• Hayatı ile ilgili yaşına uygun bazı kararları alması için doğru alternatifler sunulmalıdır. Bu alternatifler arasında seçim yaparak karar veren çocuk o kararın sorumluluğunu da almayı öğrenir.

• Sizin de sorumluluklarınız olduğunu anlatın ve sorumluluklarınızı yerine getirmede doğru rol modelleri olun.

• Evde üstlenilecek görevleri kesin ve net bir biçimde anlatın.