Fütürizm ilk olarak 20. yüzyılın başlarında İtalya’da ortaya çıkmış bir edebiyat ve sanat akımıdır. İtalyancadaki futuro (gelecek) sözcüğünden türemiş olan fütürizm, geçmişle ilgili iyi ve güzel kabul edilen tüm değerleri reddeder; gelenekler, ahlaki değerler, müzeler, arkeoloji, ve hatta kitaplıkları bile... Fütüristler, klasik güzellikler yerine, makineleri, hızı, teknolojiyi, savaşı ve geleceği temsil eden özellikleri metheder.
Edebiyatta Fütürizm
Fütürist edebiyatçılar geleneksel edebiyata karşı çıkar ve dilbilgisi kurallarını kullanmaz. Şiirde uyak, ölçü gibi kavramları reddeder ve bunun yerine serbest nazımla yazarlar. Türk edebiyatındaki en önemli temsilcisi, özgün yazım diliyle Nazım Hikmet Ran’dır. 1923 yılında yazdığı makinalaşmak adlı şiiri, fütürist akımdan etkilenmesinin en açık yansımalarındandır. Dünya çapındaki fütürist yazarlar arasında; akımın kurucusu olan Filippo Tommaso Marinetti, ayrıca Vladimir Mayakovski, Mario Carli ve Giovanni Pappini sayılabilir.
Güzel Sanatlarda Fütürizm
Fütürist sanatçılar için, bir yarış arabası veya savaş uçağı, zarafet ya da ahenkten daha güzeldir. Bu nedenle fütürist ressam ve heykeltıraşlar eserlerinde durağan değil, dinamik öğeleri kullanır; konu bakımından eserlerinde hızı, savaşı, şiddeti yansıtır ve överler. Barışçıl simgeler ve feminizm, fütüristlere göre korkaklıktır. Bu yanıyla fütürizm, faşizm ile de yan yana olmuştur. Güzel sanatlar alanında, eserlerini sergileyen ilk topluluk, 1912 yılında Paris’teki Bernhein Jeune galerisinde Marinetti’nin tanıttığı beş ressam ve heykeltıraştan oluşuyor. Bu sanatçılar; Umberto Boccioni, Carlo Carra, Luigi Russolo, Giacomo Balla ve Gino Severini’dir. Resim ve heykel dışında ise fütürizm etkileriyle eser yaratanlardan biri de İtalyan mimar Antonio Sant’elia olmuştur.
Müzikte Fütürizm
Diğer sanat dallarında olduğu gibi fütürist müzikte de kurallar yoktur. Geleneksel ezgiler ve armoni kullanılmaz. Müzikteki fütürizmin kuramcısı F. Ballilla Pratella, yayımladığı bildirgede geleneksel enstrümanları yerer ve dinamik, korkusuz müziğin çağının açılması gerektiğini belirtir. Pratella müziğiyle, yeniliğe susamış gençlere hitap ettiğini belirtir ve bu yeni müzik akımında, isyana, gürültüdeki güzelliğe, çığlıktaki anlatıma başvurur. Fütürist müzisyenler arasında ayrıca George Antheil ve hem ressam hem müzisyen olan Luigi Russolo de yer alıyor.