Çocuk eğitiminin ve anne-baba çocuk ilişkisinin sağlıklılık düzeyini belirleyen en önemli unsurlardan biri çocuk için konmuş kurallara uyulmasıdır.Çocuklar için konan kuralların yöntemi hakkında kısa bir bilgilendirme yapıp, konumuz olan çocukların belirlenmiş kurallara ısrarla uymamasına karşı yapılabilecekleri yazmak istiyorum.
Çocuk için kuralları belirleme sürecinde ailenin tüm fertlerinin fikirlerinin alınması, çocuğun yaşı, kuralların gerçekçi olması, kuralların uyulabilir olması, açık, net ve anlaşılır olması çok önemlidir. Kuralların çocuğun ders, uyku, yemek, tuvalet, temizlik, öz bakım gibi konulardan oluşması ve çocuğun kurallardan pratik yarar sağladığını, kurallara uydukça uygun pekiştireçler verilmesi, kuralların uygulanış sürecini sağlıklı hale getirir. Annesi ve babası tarafından kabul gördüğünü ve davranışının beğenildiğini gören her çocuk aynı davranışı tekrarlamak isteyecektir. Belirlenen kurallar tutarlı olmalıdır. Sizin tutarlı olduğunuzu gören çocuğunuz sizin sözünüzü dinlemeye daha istekli olacaktır.
Tüm bunlara rağmen kurallara ısrarla uymuyorsa;
*Öncelikle kuralları gözden geçirin. Kurallar hakkında düşünceleriniz net mi? Bu kural olmasa da olur dediğiniz oluyor mu? Bu durumu açıklığa kavuşturun.
*Onunla onunda ilgisini çekecek şekilde iyi bir iletişim kurun
*Söyledikleriniz açık ve anlaşılır olsun, sizi anladığına emin olun ve iletişimi göz hizası çevresinde tutun.
*Çocuğunuza karşı öfkeye kapılmayın, yılmayın ve onun ben merkezciliğine boyun eğmeyin.
Bu işin püf noktası; Çocuğunuz kurallara uymamak için sizin pes etmenizi bekler ki bu doğal bir süreçtir. Çünkü o henüz benliğini ve bireyselliğini kanıtlama dönemindedir. Siz hedefinizden ödün vermeyin, öfkeye kapılıp kuralları değiştirmeyin, tutarlı bir duruş sergileyin. Sizin vazgeçmediğinizi gören çocuk kendiliğinden kurallara uymaya başlayacaktır.
En büyük yanlış öfke ve stres kaynağı olan bu durumda davranışlarımızı ve düşüncelerimiz kontrol etmeden cezaya başvurmaktır. Kontrolü yitirmek ve özellikle şiddet çocukta derin yaralar açabilir. Adler’in (1922) belirttiği gibi, inatçılığın önlenmesi, özellikle döverek önlenmesi girişimi, daima huzursuz bir çocuk ortaya çıkarır.
Özetle kurallara tutarlı ve kararlı bir şekilde, öfkeye kapılmadan sahip çıkın. Çocuk karşısında pes etmeniz, kuralları sık sık değiştirmeniz, açık ve anlaşılır olmamanızı sizi başarısız kılacaktır. Çocuk sizin kararlı olup olmadığınızı test edecektir. Siz kararlı, sakin ve tutarlı olursanız o kurallara kendiliğinden uyacaktır.
MEHMET MURAT ALTAN
PSİKOLOJİK DANIŞMAN