Ergenlik dönemi çocukluk çağı ile yetişkinlik çağı arasında yaşanan, insanların yetişkin bireyler olması yolunda attığı adımların en büyüğü olan, fiziksel ve zihinsel değişimlerin yaşandığı bir dönemdir. Ergenlik dönemi Erikson’a göre Kimlik Kazanmaya Karşı Kimlik Karmaşası, Piaget’göre soyut işlemler dönemi, Freud’ göre Genital dönem olarak adlandırılsada ergenlik, insan hayatı için en belirleyici dönemlerdendir. Çünkü ergenlik döneminin sonunda fiziksel, ruhsal ve cinsel gelişim tamamlanır. Yani birey belkide bir hayat boyu süreci kimlik ortaya çıkar. Birey çocukluk dönemi artık geride bırakmış olup yeni bir kimlik ile hayattaki yerini alır. Bu yeni kimliğin oluşum sürecinde kazanımlar yaşansa da kargaşada olacaktır. Bazen kargaşa kazanım için gerekli bir adımdır. Ancak kazrgaşalar uygun çözümler ile kazanıma dönüştürülmezse kişinin ömür boyu taşıdığı negatif bir özellik olabilir. Örneğin ergenlik döneminde edinilen siyasi fikir, insan yaşamına zarar verecek bir türden ise ve uygun çözümler ile insan yaşamının fikirler üstü bir öneme sahip olduğu ergene iletilmezse ileride yetişkin olacak birey insan yaşamına gerekli önemi vermeyebilir.
Ergenlik dönemini üç aşamada inceleye biliriz. Bunlar ;
İlk ergenlik dönemi (11-15 yaş) : Bu dönemde bireyde fiziksel değişimler ve bu değişimlere ilgi ön plandadır. Ergen sürekli kendi fiziği ile ilgili faaliyet ve düşünce içindedir. Temel ilgi odağı vücududur. Ergen bu dönemde bedenine yabancılaşabilir, değişim bir stresör olabilir. Çünkü yıllarca aynadaki aksi artık değişmiş ve her gün değişmektedir. Bu dönemde hırçınlık, ağlama, öfke, sinirlilik, anlık değişimlerle kendini gösterebilir. Bu davranışlar karşısında aileler tedirgin ve sinirli olmamalılar. Bunlar ergenin yaşadığı normal davranışlardır.
Orta ergenlik dönemi ( 15-17 yaş) : Bir yandan fiziksel değişim devam ederken diğer yandan bu fizyolojik değişime uyum sağlayan ve uyum oranı artan bir ergen için artık temel odak noktası özerkliğidir. Aileden bağımsız kararlar alıp uygulamak ergen için çok önemlidir. Aslında bunun sinyallerini 12-15 yaş arasın almaya bşlarız. Ergen bu döneminde bazen yapmak istediklerini haykırarak ifade eder. Ancak henüz yeterince gelişmemiş gerek kişilik gerekse soyut işlem becerisi ergenin bu yöndeki direncini çabuk kırar. 15-17 yaş döneminde ise birey artık fikirsel olgunluğa ermeyebaşladığı için fikirlerini hayat geçirirken engellerle karşılaşmaktan hoşlanmaz. Aileler bu dönemde ergenin verceği karaları hepten red etmemelidir. Ergene alternatifler sunmalı ve kararını desteklemelidir. Bu davranış ergenin kişilik gelişimi için son derece önemlidir. Gelişen bu kişilik ergenin kimliği haline gelecektir. Ergen Ben kimim? Ben neyim? Gibi sorulara cevap arayacaktır. Bulduğu cevaplar ise ergenin toplum içindeki yerini belirleyecektir. Örneğin ergen ben dindar, çalışkan, genç bir bayanım veya ben müzikten hoşlanan. Eğlenmeyi seven, özgürce kararlar alan bir bayan diye kendini tanımlayacak ve toplumsal rolünü belirleyecektir. Daha önce ailesinin bir parçası olan ve aile kanalı ile toplumla ilişki kuran çocuk artık aileyi devre dışı bırakıp toplumsal yaşama tek başına girmek isteyecektir. Örneğin tüm misafirlikleri kaçırmayan çocuk ergenlik döneminde ailesi ile misafirliğe gitmek istemez. Aileden uzaklaşmış gibi görünsede aslında ailenin sevgisine, ilgisine ihtiyaç duymakta ve yanlış yapmamak için onların fikirlerini dinlemektedir. Ancak kişiliğini ispat etmek için kulağını aile kapatmış gibi görünür. Bu dönemde ergenin okul başarısı düşebilir çünkü akademik ilgi eskisi kadar yoğun değildir. Onun yerini toplumsal sorunlara ilgi almıştır. Ergen artık toplumu ilgilendiren olaylar hakkında fikir yürütmek ve toplumun etkin bir parçası olmak ister. Bir diğer deyişle sınıfının gözdesi, ailenin göz bebeği artık toplumun idolü olmak ister. Aileler ergenin bu tarz düşünce ve söylemlerinden rahatsız olsada, unutmayınki sizin önceliğiniz okul onunki ise kendi toplumsal değeridir. Önemli olan onunla uzlaşmak, onu desteklemektir.
Geç ergenlik dönemi ( 17-21 ) : Fiziksel değişimin tamamlandığı son dönemdir. Bu dönemde ergen yetişkinlik dönemi görev ve sorumlulukları ile tanışmaya başlar. Artık duygusal ilişkiler evliliğe dönük düşünülebilir, iş hayatına dönük adımlar atılır. Bu dönemde aile ile çatışmalar azalmıştır hatta ailenin düşüncelerine ve desteğine olan ihtiyaç artmıştır. Ergenlerin bu dönemde kişilikleri olgunlaşır, kazanmış oldukları kimliklerini artık yaşamları boyunca taşıyacaklardır. Bu dönemin en önemli görevlerinden biride toplumsal rol kazanmaktır.