Başarısız tüp bebek denemeleri sonrası; hep iyi kalite embryo transferine rağmen gebelik elde edilemeyen grupla, hep kötü embryo transferi sonrası gebelik elde edilemeyen grup arasındaki yaklaşım farklı olmalıdır.
Hep kötü kalite embryo gelişiminin görüldüğü hasta grubunda sorun, çoğunlukla oosit-yumurta kaynaklıdır. Nadiren sperm özelliklerindeki olumsuzluklar bu konuda neden olarak karşımıza çıkar. Örneğin hiç olgun sperm elde edilemeyen azoospermi olguları bu gruba girer. Bu grupta olgunlaşmamış spermatid düzeyinde sperm elde edilse ve mikroenjeksiyon sonrası embryo elde edilse bile, embryo kalitesi kötü olduğundan gebelik olasılığı bulunmamaktadır. Zaten günümüzde spermatid enjeksiyonu ile embryo elde edilmesi işlemi nerede ise terk edilmiştir.

Kötü kalite embryo
Kötü kaliteli embryo elde edilen grupta, sonucu değiştirmek için kullanabileceğimiz bir yöntem ne yazık ki bulunmamaktadır. Bu çiftlerde; yumurtalık rezervi iyi, bol yumurta elde edilip, fazla sayıda da embryo geliştirilebilir ise, kromozomal anormallikler açısından genetik inceleme yapılmalıdır. Bu grupta erkek veya kadında dengeli translokasyon dediğimiz kromozomal problemlerde, embryoların nerede ise 80’i anormal-taşıyıcı olmaktadır. Bu grupta fazla sayıda embryo gelişmiş ise, Preimplantasyon Genetik Tanı (PGD) yapılarak normal embryoların seçilip, bunların transfer edilmesi yarar sağlayabilir. Ama bu grupta PGD incelemesi de normal ise, genellikle sorun oosit-yumurta düzeyindedir ve bu durumun giderilmesi olanaksızdır. Burada çözüm; ülkemizde yasak olan, başkasından yumurta alınarak mikroenjeksiyonun yapıldığı donör sikluslarının denenmesi olmalıdır.
Kötü embryo kaliteli grupta PGD incelemesi normal ise; etkinlik ve güvenirliği halen kesinleşmemiş olan; yapay rahim (ko-kültür), embryo tutkalı (embryo glue), sitoplazma transferi ve destekli yuvalama ( assisted hatching) gibi seçenekler denense de başarı artışı yüz güldürücü olmamaktadır.
İyi kalite embriyo transferine rağmen gebelik elde edilemeyen grupta ise; öncelikle rahim içi boşluğunun incelenmesi gerekir.

İyi kalite embryo
Bu inceleme; HSG (rahim filmi), SİS (Salin İnfüzyon Sonografisi-Rahim içinin sıvı ile doldurulup vajinal ultrasonografi ile bakılması) ile yapılabilirse de, ideali histeroskopi ile yapılmalıdır. Rahim içi boşluğunun sıvı ile doldurulup ışıklı bir optik cihazla görüntülediğimiz histeroskopi işleminde; daha önce gözden kaçan, yapışıklık, myom veya polip gibi oluşumların saptanması olasılığı yüksektir. Bu olumsuzlukların tedavisi gebelik başarısını yükseltecektir.
İyi embryo elde edilip gebeliğin sağlanamadığı grupta; zor embryo transferi, veya embryo transferini yapan doktorun tecrübesizliği nedeni ile yapılan kötü embryo transferi bir diğer önemli nedendir. Bu grupta klinisyenin tecrübeli ve karşılaştığı olumsuz durumu çözebilme yeteneği, gebeliğin elde edilmesinde kilit değerdedir. Her denemesinde zor embryo transferi ile karşılaşılan olgularda; OPU (yumurta toplanması) günü rahim ağzının genişletilmesi veya yeni tüp bebek denemesi öncesi rahim ağzının histeroskopi eşliğinde traşlanması gerekebilmektedir.
Tüplerinde sıvı birikmiş hidrosalpiks olgularında ise, yeni tüp bebek tedavisi öncesi tüplerin alınması yeni denemedeki gebe kalma olasılığını nerede ise ikiye katlar.
Gebelik elde edilemeyen iyi kaliteli embryo grubunda daha önce hep 2. veya 3. gün embryo transferi yapılmış ise, 5. gün yapılan blastokist transferi ile gebelik oranları arttırılabilmektedir.

Blastokist - 5. gün embryosu
İyi embryo gelişen grupta yeni denemedeki gebelik olasılığını arttırmak için; deneme öncesi trombofili veya antifosfolipid sendrom tarama yapılması, deneme sırasında heparin-kan sulandırıcı iğne kullanımı gibi uygulamaların yararı gösterilememiştir. Yine bu grupta yapılacak PGD incelemesi belli bir bilgi sağlasa da, gebelik oranlarında artmaya yol açmaz.
Ben klinik pratiğimde; daha önce başarısız tüp bebek tedavileri olmuş hastalarımda, kısaca özetlediğim bu nedenleri tek tek inceleyip gerekli önlemleri aldıktan sonra, yeni tüp bebek tedavisini planlamaktayım.