Erken Menopozla İlgili Merak Edilen 10 Soru
1- Erken menopoz nedir?
Adet kanamalarının 40 yaşından önce kesilmesi, erken menopoz şeklinde tanımlanır. Toplum arasında erken menopozun oldukça yayın görüldüğüne dair bir inanış olsa da bu doğru değildir. Yapılan araştırmalar neticesinde Türkiye’de ortalama menopoz yaşı 46’dır. Bu sebeple de aslında 35 yaş – 50 yaş arasında yaşanan menopozları erken olarak kabul etmek pek doğru değilidir. Bu sebeple ülkemiz için erken menopoz tanımını 35 yaşından önceki menopoz dönemleri, şeklinde değiştirebiliriz.

2- En Erken Menopoz Yaşı Kaçtır?
Bir kız çocuğunun adet görmeye başlama yaşı genellikle 13-1’tür. Menopoza girme ise altta yatan tıbbi sorunlar ve çeşitli etkenler sebebi ile 18- 19 dahi olabilmektedir.
3- Erken menopoz yaygın mıdır?
Erken menopoz olgusunun en dezavantajlı kısmı, kadının genç sayılabilecek bir yaşta üreme yetisini yitirmesidir.
Kadının hayattaki sosyal statüsünün giderek gelişmesi ve eğitim konusunda da gelişim, çocuk sahibi olma yaşının ertelenmesine yol açmaktadır. Bu durum da gebe kalma şansının git gide azalmasına yol açar. Gebe kalmakta zorluk çeken kadınlar, doktora başvurduklarında, menopoz dönemine girdiklerini öğrenebilmektedir.
4- Neden erken menopoza girilir?
En yaygın görülen 6 erken menopoz sebebi:
1- Otoimmun hastalıklar
Yumurtalıkların erkenden bitmesi ve menopoz dönemine girilmesi, en sık otoimmun hastalıklar başlığından toplanan çeşitli hastalıklar kaynaklıdır. Otoimmun hastalık kişinin bağışıklık sisteminin henüz açıklanamayan sebeplerle kendi organlarını yabancı doku gibi algılaması ve bu organlara saldırmasıdır. Dolayısıyla bu organlar tahrip olabilir. Şayet yabancı şekilde algılanan doku yumurtalıklar ise, işte bu otoimmun hastalık çeşidi erken menopoza girilmesine yol açar.
2- Cerrahi Müdahale ile yumurtalıkların alınması
Tıbbi gereklilik neticesinde genç kadının her iki yumurtalığı birden alındığı zaman, erken menopoz olgusu görülür. Bunun dışında diğer jinekolojik müdahaleler de nadir şekilde yumurtalıklar zarar görebilir. Bu da menopoza erken girilmesine neden olabilir.
3- Kanser tedavileri
Kanser hastası olan kadınlar, tedavi için radyoterapi ya da kemoterapi gördüğünde yumurtalıklar geri döndürülemez şekilde hasar görür. Bu sebeple de bu tedaviler ardından genellikle menopoza girilir.
4- Genetik
Genellikle bir kadın, annesi kaç yaşında menopoza girdi ise, o yaşlarda menopoza girer. Şayet ailesinde, teyzesinde, kan bağı olan birinde erken menopoz öyküsü mevcut ise, kişinin de erken menopoza girme riski yüksektir.
5- Kromozom bozuklukları
Frajil X Sendromu, Turner Sendromu gibi oldukça nadiren karşılaşılan kromozom bozukluklarında yumurtalıklar erken yaşta bitebilir. Bu sebeple de erken yaşta menopoza girilebilir.
6- Hayat tarzı
Hayat tarzı da menopoza girme yaşını belirler. Sigara kullanımı, menopoza giriş yaşını öne geçmektedir. Sigara kullanmak gibi fakrlı kötü alışkanlıklara sahip olmak, sosyokültürel ve sosyoekomik durum gibi faktörler de menopoz yaşını etkileyebilmektedir.
Yani Kısaca Erken Menopoz İçin Risk Faktörleri genel Olarak:

• Ailede erken menopoz öyküsü,
• Turner sendromu ya da Swyer sendromu gibi kromozal hastalıklar,
• Galaktozemi ve talassemi majör gibi bazı enzim eksiklikleri,
• Kemoterapi ya da radyoterapi,
• Sık geçirilen yumurtalık ameliyatları,
• Kabakulak ve zona gibi enfeksiyonlar,
• Tiroit, romatizmal artrit, diyabet, vitiligo gibi bazı otoimmün hastalıklar,
• Epilepsi,
• Sigara,
• Stres,
• Aşırı zayıflık veya obezite,
• Bazı meslekler
• Bayan kuaföründe çalışanlar
• Kimyasal kozmetik satıcıları
• Solvent ile çalışan ressamlar / boyacılar
• Propanediol, metilolakrilamid, monometil eter, ftalatlar ile çalışanlar

5- Erken menopoz belirtileri nelerdir?

• Menopoza erken yaşta girilmesinin en büyük belirtisi, adet döngülerinde gözlemlenen düzensizliklerdir. Adet döngüleri daha kısa sürede yaşanabilir, ya da daha uzun aralıklarla yaşanabilir. Ardından da adetler kesilir.
• Adet kanaması yoğunluğu ve miktarının azalması kesin olarak erken menopoza işaret değildir.
• Sıcak basması, çarpıntı, terleme gibi bilinen menopoz semptomları çeşitli durumlarda belirtiler arasında olmayabilir. Bu belirtiler de görülebileceği gibi, kişiden kişiye değişebilmektedir.

Erken menopozun ilk belirtisi adet döngüsünün hızlanmasıdır!
Normal olarak bir kadının adet döngüsü yaklaşık olarak 28 günde bir olmaktadır. Adet döngüsünün 22 günden daha sık olması, çoğunlukla yumurtalık rezervlerinin azaldığına işaret edebilen bir durum olabilmektedir. Şayet, FSH hormon yüksekliği saptanır ise, kadının genel durumuna en uygun olan üreme ve doğurganlığın korunması opsiyonlarına başvurmak gerekebilmektedir.
Adet döngüsünün hızlanmasından başka, tablo daha da ilerlediğinde;

• vajinal kuruluk,
• ağrılı cinsel ilişki,
• cinsel isteksizlik,
• sıcak basmaları,
• uyku ve konsantrasyon bozuklukları,
• depresyon,
• iş veya okulda başarısında düşüş gibi belirtilerle kendini belli edebilmektedir.

Menopoza iyice yaklaşıldığı zamanlarda ise adet görmeler iyice seyrekleşmeye başlamaktadır. Nihayetinde ise tamamen kesilmektedir.
Vazomotor belirtiler çoğunlukla sıcak basması şeklinde kendini gösterir. Sıcak basması ani sıcaklık hissi olup, cilt ısısı ciltte kan akım artışıyla birlikte artış gösterir. Yüz, el ve ayaklarda kızarıklıklar oluşabilir. Sıcak basma belirtisi, menopoz dönemindeki kadınların %70inde görülür, gece uykudan uyandırabilir.
Sıcak Basmasını Arttırabilen Durumlar

• Sıcak Ortam
• Stres
• Acılı Gıdalar
• Sıcak İçecekler
• Alkol
• Kafein

6- Erken menopozu durdurmak ya da yavaşlatmak mümkün müdür?
Erken menopozun sebebi altta yatan otoimmun gibi bir hastalık ise, bu sorun tedavi edilerek erken menopoz sürecini yavaşlatmak mümkündür. Ancak genellikle erken menopoz ilerleyici bir olgudur ve durdurmak pek mümkün değildir.
Günümüzde DHEA ismi verilen ve anti-aging (yaşlanmayı geciktirici veya geri döndürücü ) için uygulanan ilaçla erken menopoz belirtilerinin bir bölümünün geri döndürülebileceği tartışılmaktadır. Erken menopoz tedavisinde başarının en büyük anahtarı kadının yaşı olmaktadır. 35 yaş ve altında tedavinin başarıya ulaşma şansı artar.
7- Kadının annesinin menopoz yaşı çok önemli midir?
Menopozun cerrahi ve dış faktörler dışında kendiliğinden yaşandığı yaş, genetik ile ilgilidir. Şayet kadının annesi, ablası, anneannesi kaç yaşında menopoza girdi ise, kadın da ortalama olarak o yaşlarda menopoza girecektir. Fakat erken menopoz, tıbbi sebeplerle, hastalıklarla ya da operasyonlarla ilgili ise, genetiğinde erken menopoz olmayan bir kadın dahi, erken menopoza girebilir.
8- Erken menopoz osteoporoz (kemik erimesi) riskini arttırır mı ?
Erken yaşlarda menopoz girmek, kemik erimesi riskinin de artması demektir. Bu sebeple koruyucu tedavilere zaman kaybetmeden başlamak gerekir. Sıcak basması, vajinada kuruluk hissi, psikolojik gel gitler gibi menopoz semptomları da çoğu durumda hormon tedavisi ile düzelmektedir.
9- Erken menopoz önlenebilir mi?
Erken menopoz olgusu, genellikle öngörülebilen bir durum değildir. Bu sebeple erken menopoz olguları nadir şekilde görülse de, bebek sahibi olmayı erteleyenleri düşünenlerin senelik ve düzenli olarak kontrollere gitmesi, çeşitli hormon testleri ve yumurtalıkların ultrasonografiyle değerlendirmesinden ibaret yumurtalık rezervi (doğurganlık) ölçümlerini yaptırmalarını gerekir. Yumurtalık rezervleri, yumurta hücresi sayısı konusunda oldukça iyi bir kaynaktır. Bu sebeple de tıpkı yıllık smear testi gibi, her kadının senede bir nbu testi yaptırması gerekir.
Günümüzde yumurtalık rezervlerini en etkin şekilde değerlendirebilen:

• adet kanamasının ilk günlerinde yapılan AMH (anti müllerian hormon) kan seviyesi ölçümü,
• adet kanamasının ilk günlerinde vajinal ultrasonografiyle yapılan “antral folikül sayısı ölçümü” incelemesi,
• yine ilk günlerde kanda FSH ve Estradiol (E2) adı verilen hormon seviyesi ölçümleridir.

10- Menopoza karşı alınabilecek önlemler nelerdir?

• Sıfır beden ya da obezite menopoza davetiye çıkartacak etkenlerdir. En ideal kilonuzu koruyun.
• Yoğun strese maruz kalmamaya özen gösterin.
• Sigara kullanmayınız, hatta dumanına maruz kalacağınız yerlerde dahi bulunmayınız.
• Propanediol, metilolakrilamid, monometil eter gibi kimyasal maddelerden uzak durun.
• Mümkünse düzenli olarak spor yapın.
• Oksijen radikali emme kapasitesi yüksek antioksidan besinlere hayatınızda yer verin. Bu besinler: Balık, ceviz, taze fındık, kabak çekirdeği, brokoli, lahana, karnabahar, domates, biber, havuç, mürdüm eriği, nar, üzüm, çilek karpuz, işlenmemiş tahıl ve ürünleridir.
• Kalsiyumdan zengin beslenmek oldukça önemlidir. Günlük olarak 200 ml süt, yoğurt veya dondurma tüketiniz.
• Güneşlenerek D vitamini temin etmeye özen gösterin.